NZa, ZiN en ACM vinden nieuwe schuldigen traagheid zorgICT- voortgang

Die schuldigen zouden de zorgbestuurders en de zorgprofessionals zijn. Enkele dagen terug publiceerde de Nederlandse Zorgautoriteit(NZA) een inventarisatie van ontwikkelingen in de zorgICT. Die inventarisatie schreef men samen met het Zorginstituut Nederland(ZiN) en de Autoriteit Consument en Markt(ACM). Men vindt dat elektronische gegevensuitwisseling nog maar zeer beperkt plaats vindt en dat er nog nauwelijks sprake is van databeschikbaarheid. De drie genoemde instellingen constateren in de inventarisatie een aantal knelpunten en geven oplossingsrichtingen aan. Bij het benoemen van de knelpunten trapt men een groot aantal, al tijden bekende, open deuren open. Bij de oplossingsrichtingen komt men niet met een voorstel tot een fundamenteel andere aanpak van de zorgICT. Men komt wel met nieuwe schuldigen voor de trage voortgang: de zorgbestuurders en zorgprofessionals. Gebrek aan kennis over zorgICT zou de oorzaak zijn van de trage voorgang van de zorgICT. Het ventileren van dit standpunt getuigt van verregaand cynisme en beperkte introspectie.

Knelpunten

De drie instituties, met de NZa voorop, beschrijven de volgende knelpunten

• Vendor lock-in(zeer sterke afhankelijkheid van de ICT-leverancier)
• Marktmacht ICT-leveranciers
• Internationale toetredingsdrempel ICT-leveranciers
• Hoge kosten voor implementatietrajecten zorgICT
• Gebrek aan regulering en toezicht op zorgICT
• Onvolwassenheid standaarden en standaardisatieproces
• Druk op planning en capaciteit ICT-leveranciers
• Onvoldoende financiële middelen bij zorgaanbieders
• Onbekendheid met (zorg-)ICT bij zorgaanbieders
• Gebrek aan kwalitatief goede vraagarticulatie

Al tijden bekend

Al deze knelpunten zijn al jaren bekend en bovendien eerder al uitgebreid beschreven door voornoemde organisaties. Meerdere pogingen om daar iets aan te veranderen vanuit VWS, NZa en de ACM hebben er niet veel aan veranderd. De ACM publiceerde bijv. al eerder een onderzoek over hoe vraagbundeling en vraagarticulatie van zorgaanbieders de vendor lock-in en marktmacht van zorgICT-leveranciers beperkt kan worden. Al

Af van applicatie-centrisch denken

Men loopt qua digitale ontwikkeling op een doodlopende weg. De basisgedachte bij hoe men nu bezig is, wordt gevormd door applicatie-centrisch denken. Daarbij is het in de lucht houden en koppelen van die applicaties telkens het doel. Dat lukt onvolledig en is zeer kostbaar en vormt het verdienmodel van de grote zorgICT-leveranciers. De oorzaak van bijna alle beschreven problemen is gelegen in het ontbreken van de basis, namelijk niet volgen van basis-standaarden voor dataopslag en systeemarchitectuur(ISO/EU norm 13606).  Indien dat wel op orde zou zijn, is datacommunicatie een peulenschil. Het afstappen van het applicatie-centrisch denken en het eerst leggen van een deugdelijke basis houdt in dat men een fundamenteel andere richting in de zorgICT-transformatie moet inslaan. Tekenend voor het vasthouden aan het applicatie centrisch denken is dat de drie instituties voor de lange termijn denken aan het voldoen van (open) internationale standaarden. Niet een lange termijndoel maar het begin.

Cynisch standpunt

Het verkondigen dat verbeteren van kennis omtrent (zorg)ICT bij zorgbestuurders en zorgverleners een oplossingsrichting is een heel erg cynisch standpunt. Men wil dat ze voldoende kennis moeten hebben om als zorgaanbieder de juiste investeringen te doen en dezelfde taal te spreken als een ICT-leverancier. Het stellen dat het daarbij randvoorwaardelijk is om voldoende kennis te hebben om op een adequate manier invulling te geven aan zaken als standaardontwikkeling en vraagbundeling en -articulatie is een schier onmogelijke vraag aan  zorgaanbieders en zorgverleners. Het eigen vak uitoefenen bij ernstige personeelsschaarste, zware financiële druk en grote zorgvraag maakt de voorgestelde kennisontwikkeling bij voorbaat niet haalbaar. Hetzelfde niveau van ICT-kennis als de zorgICT-leveranciers is op voorhand onmogelijk.

Don’t blame the workers

Persoonlijk vind ik het nogal min als de instituties die geacht worden de zorg te faciliteren met de vinger richting zorgbestuurders en zorgverleners wijzen bij de trage ontwikkeling van de datacommunicatie in de zorg. Het gaat hier om systeemfalen en niet het falen van hen die de zorg leveren. Het is ook tamelijk triest dat meerdere media die over zorgICT berichten niet door hebben dat de drie instituties hier onterecht bezig zijn.

W.J. Jongejan, 24 februari 2025

Afbeelding van Ralph via Pixabay