Autoriteit Persoonsgegevens blaft weer en bijt opnieuw niet

In januari en maart dit jaar besteedde Omroep Max tot twee keer toe in het programma Meldpunt aandacht aan het voorbereiden van het scannen van patiëntendossiers uit ziekenhuizen door gevangenen in België. In het tweede programma meldde omroep Max dat zeven Nederlandse ziekenhuizen het zo uitbesteden van dit werk bevestigden, maar dat men informatie had dat het om totaal veertien ziekenhuizen ging. In de Tweede kamer werden mondelinge vragen hier over gesteld, waarop de minister van VWS schreef dat de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) actie moest ondernemen. Dat is nu gebeurt. De actie valt nogal tegen, want er zijn drie ziekenhuizen nader aan de tand gevoeld. Uiteindelijk ontdekte de AP dat één van die drie ziekenhuizen geen bewerkingsovereenkomst had afgesloten en dat bij de twee anderen deze niet voldeed aan alle wettelijk eisen voortvloeiende uit de Wet bescherming persoonsgegevens. Geen maatregel in de vorm van een boete dus, wel het verzoek om binnen korte termijn de zaken op orde te hebben. De ziekenhuizen hoorden echter op voorhand te weten dat het uitbesteden van werk aan papieren patiëntendossiers moet voldoen aan strenge voorwaarden. Voorbeelden dat het mis kon gaan waren al voorhanden. De AP deed trouwens geen onderzoek naar alle ziekenhuizen waarvan bekend was dat die zo handelden.

Verlengstuk wetgever

Uit eerdere acties van de AP blijkt dat deze instantie liever een braaf adviserend verlengstuk van de wetgever wil zijn en niet een actieve waakhond die maatregelen neemt in de vorm van boetes. Men kiest keer op keer voor de weg van het waarschuwen van overtreders, ze nog een keer op de wettelijke regels wijzen, ze uitgebreid de kans geven om de overtredingen te corrigeren in plaats van het opleggen van maatregelen zoals boetes. Een zeer duidelijk voorbeeld was de reactie op de overtredingen bij het gemeentelijke gebruik van het Suwinet. Bij het onderzoek in 2014 naar het correct registreren van de opt-in-toestemmingen voor het opvragen van medische gegevens via het Landelijk SchakelPunt(LSP) gebeurde hetzelfde. Wat ook pijnlijk duidelijk wordt is dat bij veel onderzoeken die de AP doet sprake is van een zeer beperkte steekproef onder de (potentiele) zondaars. Men hoopt bij de AP dat van de uitspraken bij enkele overtreders een regulerend dan wel corrigerend uitgaat bij de andere overtreders.

Budgettaire beperking

De beperkte steekproeven zijn ongetwijfeld het gevolg van de zeer beperkte budgettaire ruimte die de AP heeft. De voorzitter vroeg aan de regering het vijfvoudige van het huidige budget, maar kreeg dat niet. Men kan daarom maar één ding constateren. Dat is dat de beperkte slagkracht van de AP een bewuste politiek keuze is. Op deze wijze kan de regering c.q. een betrokken bewindspersoon altijd zeggen dat de AP een bepaalde zaak in onderzoek heeft en maatregelen zal treffen, wetende dat de output van de AP niet echt een klap met een bokshandschoen zal zijn, maar eerder een aai.

Gezag

De handelswijze van de AP is beslist niet krachtig te noemen. Zulks in tegenstelling tot de andere toezichthouders die we in Nederland kennen. Al dan niet forse boetes en maatregelen tegen bestuurders deelden die uit, waartegen dan ook weer geprocedeerd werd. Het kan zijn dat de AP bewust de huidige handelswijze prefereert omdat men gewoon geen capaciteit heeft om naast het “handhaven” ook nog gerechtelijke procedures te voeren. Het blijft ook nu dus weer bij blaffen zonder te bijten.

Gezag moet je verdienen en komt niet vanzelf.

W.J. Jongejan