Softwareleveranciers ziekenhuizen vragen nog steeds hoofdprijs
De consultancy-afdeling van KPMG publiceerde ook dit jaar het jaarlijkse kostenonderzoek ‘Zorg-IT en digitalisering’ in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). De conclusie is allereerst in aller beschaafdst Nederlands dat leden van de NVZ in hun digitale strategie prioriteiten stellen om doelen van het Integraal Zorgakkoord(IZA) te verwezenlijken. Daarnaast zegt men dat digitalisering en databeschikbaarheid essentieel zijn om de transformatie van zorg mogelijk te maken. Nogal een open deur intrappen, zou ik zeggen. Daarbij en hier komt de zorgvuldig verpakte boodschap, vinden NVZ-leden en hun Chief Information Officers(CIO), dat een belangrijke randvoorwaarde voor digitalisering en databeschikbaarheid in de zorg de hiervoor beschikbare investeringsruimte is. In gewoon Nederlands heeft men te weinig geld ter de beschikking. De NVZ vraagt om blijvende steun van de politiek voor ziekenhuizen bij die grote opgave. Uit het rapport blijkt daarbij dat de kosten van software veel harder stegen dan andere zorg-ICT-uitgaven.
Kosten
Het rapport laat op pagina 11 onder de kop “Er is grote bezorgdheid over de steeds verder toenemende kosten van software” het volgende zien:
“Dalende kosten voor intern personeel en infrastructuur verdwijnen niet, maar verplaatsen zich naar softwarelicenties Die gemiddelde stijging van 7% in de gehele begroting voor IT is ondanks een gemiddelde daling van 9% voor de kosten van intern personeel, een van de grootste kostencategorieën in het IT budget. Ook op het gebied van hardware, telecommunicatie en infrastructuur neemt de begroting met ca. 5% af. Deels zijn dit besparingen, maar in grotere mate is dit een verplaatsing naar de kosten voor software. In 2022 was de gemiddelde begroting voor software € 4,2 miljoen, in 2023 € 5,3 miljoen en voor 2024 is het € 5,7 miljoen. In andere woorden: de kosten voor software stijgen gemiddeld 16% per jaar. “(vet door WJJ)
Ziekenhuisinformatiesystemen
Het probleem met de ziekenhuis-ICT is dat er eigenlijk maar twee ziekenhuis-informatiesystemen(ZIS-sen) op de markt zijn, het Nederlandse Chipsoft en het Amerikaanse Epic. Chipsoft is verreweg de grootste marktpartij. Er bestaat ook een duidelijke vendor lock-in. Dat wil zeggen dat als eenmaal voor een leverancier gekozen is het heel moeilijk is van leverancier te veranderen.
Daarnaast houdt die vendor lock-in in dat alle extra connecties of voorzieningen die een ziekenhuis aan het ZIS wil hebben goud geld kost. Dat heeft te maken met het feit dat er geen uniforme gestandaardiseerde databasestructuur voor Chipsoft en Epic is. Communicatie met andere zorgICT-systemen en zelfs ook met ZIS-en van dezelfde leverancier bij andere ziekenhuizen vergt telkenmale maatwerk voor de te maken koppelingen. Daarbij rinkelt de kassa altijd luid.
Haalbaarheid verandering afwezig
Uiteraard is dit businessmodel van de ZIS-leveranciers ook iets dat het ministerie van VWS stoort. Zeker ook omdat veel zorggeld gaat zitten in het betalen van die ziekenhuissoftware. De hoge winsten van de ZIS-leveranciers is VWS dan ook een doorn in het oog. Helaas heeft minister Helder van VWS in april 2024 in een Kamerbrief moeten erkennen dat de haalbaarheid om dit aan te pakken nul is
“In 2023 werden in voorbereidende gesprekken met interne en externe stakeholders twijfels geuit over de haalbaarheid van een dergelijk onderzoek. Daarom heeft mijn ambtsvoorganger ervoor gekozen om eerst een haalbaarheidsonderzoek uit te laten voeren door twee onafhankelijke onderzoekspartijen. Uit deze haalbaarheidsonderzoeken blijkt dat op basis van huidige openbare, beschikbare gegevens, het niet goed mogelijk is om te bepalen wat de hoogte van winsten is en te beoordelen of de winsten maatschappelijk verantwoord zijn.”
Ze wijst op zijdelings op een ACM-publicatie.
Autoriteit Consument en Markt
In 2022 heeft de ACM in verband met deze problematiek nog een publicatie het licht doen zien.. Dat was de definitieve leidraad goed werkende markten voor zorgICT. Daarin maakt de ACM duidelijk dat ze goede mogelijkheden ziet om tot concentratie te komen aan de inkoperszijde van ZIS-sen. Ze zal ook niet optreden als ziekenhuizen gezamenlijk optreden als ze zorgICT-producten afnemen.. Probleem bij dit verhaal is dat de markt al verdeeld is en er geen grote collectieve mutaties te verwachten zijn. Bovendien verandert het niets aan de problematiek van het maken van dure koppelingen aan andere ziekenhuis-ICT-systemen
Patstelling
Ten aanzien van de ZIS-sen blijft er dus een patstelling bestaan ten aanzien van de softwareleveranciers van ziekenhuizen. Het KPMG-rapport laat zien dat de softwareprijzen nog steeds fors stijgen, terwijl andere ICT-kosten dalen of minder hard omhoogklimmen. De oproep van de NVZ is daarom een roep om meer geld/meer financieringsmogelijkheden. Het onderliggende probleem, dat de softwareleverancier kan vragen wat hij wil blijft gewoon bestaan, blijft echter bestaan.
W.J. Jongejan, 1 oktober 2024
Afbeelding van S K via Pixabay