Het schiet niet erg op met Mitz mede door apotheken

Meermaals schreef ik over de online toestemmingsvoorziening Mitz die VZVZ(Vereniging van Zorgaanbieders Voor Zorgcommunicatie) aan het uitrollen is. Mitz is gekoppeld aan het Landelijk SchakelPunt(LSP) dat het digitaal opvragen en overdragen van zorgdata mogelijk maakt van brondossierhouder naar aanvrager. Mitz is een computersysteem waarin de patiënt kan aangeven welke beroepsgroepen zijn/haar zorgdata mogen opvragen bij de bron. De toestemmingen liggen dan niet meer vast bij de zorgverlener, maar in het centrale Mitz-systeem. Mitz is een omstreden voorziening. De actiegroep Bescherm Beroepsgeheim en het Platform Burgerrechten stuurden eind 2024 alle huisartspraktijken een brief om te waarschuwen voor de consequenties van Mitz. De uitrol ervan, d.w.z. het aansluiten van zorgverleners op die voorziening gaat duidelijk langzamer dan VZVZ eerder suggereerde. Nu in oktober 2025 is nog maar 5% van de huisartspraktijken aangesloten op MITZ. VZVZ sorteerde in 2024 voor op het toestemmingen vragen bij apothekers. Dat blijkt nu toch wel weerbarstig.

Vertraging

Eind 2023 kondigde VZVZ de brede uitrol voor huisartsen(posten) en apothekers aan voor eind 2024. Begin 2025 zou de brede uitrol medio eind 2025 plaatsvinden. Op 6 oktober 2025 bericht men over de 250-e aansluiting van een huisartspraktijk. Dat is maar 5 % van het aantal huisartspraktijken. Vanaf begin 2024 is VZVZ zich gaan focussen op apothekers om aan de patiënt te vragen hun toestemmingen in MijnMitz vast te leggen. Men bouwde een Samen-naar-MijnMitz-functionaliteit waarmee apotheekmedewerkers patiënten kunnen begeleiden bij het vastleggen van hun toestemmingskeuzes. Patiënten hoeven dan niet zelf in MijnMitz in te loggen met DigiD. Die functionaliteit werd ingebouwd in de software van de meeste apotheek informatiesystemen (AIS).

Probleem door keten-apotheken

Over dat vastleggen van de toestemmingen via die Samen-naar-MijnMitz-functionaliteit hoorde ik dat het problemen gaf met het koppelen van de toestemmingen aan specifieke apotheken. In de apotheek-wereld is er namelijk sprake van een verregaande ketenvorming. Daardoor staan patiëntgegevens niet opgeslagen in apotheekinformatiesystemen per apotheek, maar in de database van de keten van apotheken. Die opslag in een keten-database geeft problemen met het koppelen van toestemmingen aan specifieke apotheken in die keten. Hetgeen alles weer veel minder vlot maakt dan VZVZ dacht.

Weg van de minste weerstand

VZVZ moet aanvankelijk gedacht hebben makkelijk via apotheken toestemmingen te kunnen laten vragen voor het opvraagbaar maken van zorgdata, ook data die bij huisartse, huisartsenposten, laboratoria en ziekenhuizen vastliggen. Dat is mogelijk, omdat bij het aansluiten van zorgverleners op Mitz, ook van degenen die nooit toestemming gaven, van alle ingeschreven patiënten de zorgverlenerscode en het BurgerServiceNummer in de Mitz-database worden opgeslagen. Via de Samen-naar-MjnMitz kan ook de toestemming worden vastgelegd voor het opvraagbaar maken van laboratorium en ziekenhuisdata.

Met het maken van de applicatie Samen-naar-MijnMitz omzeilt VZVZ het gebruik van de DigiD door de patiënt. Immers, als de patiënt zelf naar MijnMitz.nl gaat moet hij/zij inloggen met DigiD. Niet alle Nederlanders kunnen daar goed mee omgaan. Via de Samen-naar-Mijn-Mitz omzeilt men de DigiD-inlog door gebruik te maken van de koppeling van de apotheken aan Mitz en het LSP middels de inlog met de UZI-pas van de apotheker/apotheekmedewerkers.

Betaling voor toestemmingen

Daarmee valt men terug op de identificatie van de patiënt die de apotheek zelf dient te doen als een patiënt ingeschreven wordt in hun systeem. De apotheek moet in het apotheeksysteem het BSN vastleggen na bekijken van een geldig identiteitsbewijs. Via die weg komt het DigiD-gebruik dus in het geheel niet in beeld. De vraag is echter of die identificatie in de apotheken wel zorgvuldig heeft plaatsgevonden en de patiënt alleen een BSN heeft doorgegeven.

Bovendien had VZVZ met de beroepsvereniging van apothekers, KNMP, een financiële regeling getroffen voor het inschakelen van het apotheekpersoneel bij het vragen van toestemmingen. De apotheken krijgen een eenmalige vergoeding van 2000 euro en 1 euro per patiënt als die via de apotheek in Mitz de toestemming vastlegt. Zo heeft de apotheek ook een financieel belang bij het faciliteren van het toestemmingen doen vastleggen.

Vragen

Het lijkt allemaal erg handig vanuit de optiek van VZVZ om de toestemmingsvraag via de apotheken te versnellen. Men loopt echter zoals ik hierboven schreef wel op tegen problemen door grote gezamenlijke keten-databases.

Hoewel er via de apotheken wel sprake is van een vorm van identificatie van de patiënt heeft het toch een andere vorm dan de inlog via DigiD. VZVZ zal uiteraard uitgeknobbeld hebben dat zoiets juridisch net mag, maar toch schuurt het. Als de patiënt namelijk thuis m.b.v. DigiD inlogt op MijnMitz en ervoor gaat zitten om zijn toestemming te overdenken en eventueel te geven, dan gaat het om een weloverwogen toestemming. Als een patiënt de apotheek bezoekt om bijv. medicatie op te halen en dan opeens aan de toonbank van de apothekersassistente de vraag krijgt samen eventjes de Samen-naar-MijnMitz applicatie te gebruiken dan gebeurt zoiets in het kielzog van iets heel anders.
Voor mijn gevoel overval je de patiënt ermee en ontstaat zo een soort gedwongen winkelnering ten faveure van het Mitz-systeem.

W.J. Jongejan, 31 oktober 2025

Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay