Jeugdzorgcontrole door gemeente: Je ziet ‘t pas als je ‘t door hebt

Deze Cruijffiaanse wijsheid slaat op een bericht van 15 december 2025 op de website van Sleutelstad.nl, waar ik op attent gemaakt werd. De kop luidt “Voorschotense raadsleden voorkomen fout in wijziging jeugdhulp.” Burgemeester en wethouders van Voorschoten stelden een wijziging voor in de gemeentelijk Verordening Jeugdhulp. Die wijziging zou een regionale toezichthouder vergaande bevoegdheden geven, waaronder toegang tot alle jeugdhulpdossiers. Dat bleek juridisch onrechtmatig. Het college trok het voorstel in en de betreffende wethouder heeft inmiddels de andere gemeenten in de regio geïnformeerd. De raadsleden Patty Wijnen-Lunenburg (D66) en Rachel van Hellemondt (GroenLinks-PvdA) wezen er samen op dat de Jeugdwet bewust een duidelijk onderscheid maakt tussen rechtmatigheidstoezicht (belegd bij gemeenten) en kwaliteitstoezicht (belegd bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd). Met de wijziging van de verordening zou de gemeentelijke toezichthouder inzage kunnen krijgen in vertrouwelijke documenten die behoren bij jeugdzorgdossiers. Documenten die onder het beroepsgeheim van de jeugdzorgverlener vallen.

Raadsleden

De genoemde twee raadsleden wezen erop dat de jeugdwet geen mogelijkheid biedt om via een gemeentelijke verordening een kwaliteitstoezichthouder aan te stellen met ruime bevoegdheden, zoals inzage in vertrouwelijke documenten. De voorgestelde wijziging was daarmee juridisch niet houdbaar en bracht aanzienlijke risico’s met zich mee, waaronder langdurige juridische procedures.

Zij stellen, volgens het verslag op www.sleutelstad.nl:

“Hoe inzage in jeugdhulpdossiers zou bijdragen aan kortere wachtlijsten, lagere kosten of betere jeugdhulp is ons een raadsel.Gemeenten moeten investeren in een sterke toegang tot jeugdhulp en in goed contractbeheer. Via contracten kunnen aanvullende kwaliteitseisen worden gesteld aan zorgaanbieders. Daarvoor is het doorspitten van cliëntendossiers niet nodig. Er zijn effectievere en minder ingrijpende manieren om de jeugdhulp te verbeteren.”

De gemeente kan zich wel bezighouden volgens genoemde raadsleden met de rechtmatigheid van aanvragen, maar heeft andere instrumenten tot haar beschikking voor kwaliteitscontrole dan het inzien van vertrouwelijke dossiers

Aanpassing Leiden

De gemeente Leiden heeft aan Sleutelstad laten weten dat ze de gewraakte  wijziging al had vastgesteld. Men stelt dat ze deze verduidelijking door de Voorschotense raadsleden nu in een ander wijzigingsvoorstel invoeren. Dat voorstel betreft de afbakening van de jeugdhulpplicht. In die aangepaste tekst wordt expliciet vastgelegd dat het gemeentelijk toezicht alleen gaat over rechtmatigheid, doelmatigheid en het naleven van contractafspraken, en niet over de inhoud van de zorg zelf. Dus niet over de inhoud van vertrouwelijke onderdelen van een jeugdzorgdossier.

Het is de bedoeling dat het college van B&W dit wijzigingsvoorstel voor een aanpassing van de verordening vóór medio 2026 aan de gemeenteraad zullen voorleggen. Eventuele juridische risico’s voor het gezamenlijke toezicht in de regio worden daarmee weggenomen. Leiden gaf aan het met de omliggende gemeenten te zullen communiceren. B&W van Liden stelt dat deze aanpassingen geen gevolgen hebben voor de ingezette inhoudelijke koers.

Omliggende gemeenten

Leiden had het gewraakte dus aangenomen, evenals Leiderdorp. Oegstgeest beslist deze week nog  over de plannen. De gemeente Hillegom heeft het voorstel wat vager geformuleerd, maar ook daar is het door de raad heen. En zal men het moeten aanpassen.

Mooi en triest tegelijk

Het is bijzonder positief te noemen dat twee raadsleden in Voorschoten dat het juridisch en ethisch onjuist is als een gemeentelijke toezichthouder kennis zou nemen van delen van jeugdzorgdossiers die onder het beroepsgeheim vallen. Even zo is het buitengewoon triest dat in meerdere gemeenteraden men klakkeloos instemt met voorstellen die het beroepsgeheim van zorgverleners schendt en ten nadele van de zorgvrager zijn. Helaas is er een tendens om vanwege de financiële kanten van de jeugdzorg over de geheimhoudingsplicht van de zorgverlener heen te stappen.

Rijksoverheid doet het zelf ook

Als u nu denkt dat alleen gemeentelijke overheden over het beroepsgeheim heen willen stappen dan hebt u het mis. Het ministerie van VWS bedenkt wetsvoorstellen waarbij ten behoeve van de gegevensuitwisseling tussen gemeenten en zorgverleners een grondslag wordt gecreëerd op basis waarvan het (medisch) beroepsgeheim doorbroken zou moeten/kunnen. worden. Een voorbeeld daarvan is het wetsvoorstel Wet aanpak meervoudige problematiek in het sociaal domein (Wams) dat sinds januari 2023 bij de Tweede kamer in behandeling is. Ik schreef daar meerdere keren onder waaronder op 6 februari 2023.

Essentie

De essentie van het bovenstaande is het bewaken en bewaren van het (medisch) beroepsgeheim van dat bij de zorgverlener wettelijk geborgd is maar cliënt/patiënt en zorgverlener betreft. Dat kalft aan alle kanten af. Door het verminderen c.q. verdwijnen van het beroepsgeheim zal de cliënt/patiënt niet vrij meer van gedachten kunnen wisselen met de zorgverlener en zal essentiële informatie gaan achterhouden. Zeer tot schade van hem/haar zelf maar ook van de bevolking als geheel.

W.J. Jongejan, 17 december 2025.