Mitz wordt illegaal uitgerold. Wet benodigde grondslag bij lange na niet af

In Nederland is het volgens de Algemene Verordening Gegevensverwerking(AVG) niet toegestaan persoonsgegevens te verwerken zonder wettelijke grondslag. Toch is de private online toestemmingsvoorziening Mitz van de Vereniging van Zorgaanbieders Voor Zorgcommunicatie(VZVZ) vanaf de herfst 2024 bezig om zorgaanbieders aan te sluiten op Mitz. Binnen Mitz verwerkt men voor de identificatie van de daarin vastgelegde Nederlanders het Burgerservicenummer(BSN). Voor die verwerking is een wettelijke grondslag noodzakelijk, maar die ontbreekt. Die dacht men op tijd te realiseren met het wetsontwerp Verzamelwet gegevens verwerking III. Die heeft slechts een internetconsulatieronde in maart 2024 achter de rug en verkeert nog steeds in de voorbereidingsfase. Op 17 april 2024 publiceerde de Autoriteit Persoonsgegevens(AP) haar wetgevingstoets over dat wetsontwerp. Daarin spreekt de AP haar verbazing uit  het in haar ogen onlogische gebruik van het woord “instemming” i.p.v. “toestemming”. En adviseert daarom aanpassing van de wetstekst. Mede daardoor gaat het ontbreken van een grondslag lang duren.

BSN kern-item binnen Mitz

Zonder het verwerken van het BSN kan Mitz totaal niet werken. Als zorgverleners aansluiten op Mitz hevelen ze alle bij hen bestaande/vastgelegde toestemmingen van burgers om zorgdata te mogen delen over naar het Mitz. Die toestemming zit daar gekoppeld aan het BSN.

Echter, bij aansluiting op Mitz gaan echter van alle ingeschreven patiënten, DUS OOK VAN DEGENEN DIE NOOIT TOESTEMMING GAVEN, over in het Mitz-systeem. Die komen in de lokalisatie-index. Dat is een database waarin staat van welke Nederlanders bij welke zorgverlener gegevens bekend zijn. Daarin staan dan het BSN en de zorgverlenerscode(s).

Voor die verwerking van de BSN’s is dus de wettelijke grondslag nodig. En die ontbreekt.

Ernstig verlaat wetgevingstraject

Over een wetsontwerp vindt na een internetconsulatieronde waarin de wetstekst en de bijbehorende  Memorie van Toelichting worden voorgelegd, ook consulatie plaats door adviserende overheidsorganen. Eén ervan is de AP. Na eventuele aanpassingen van wetstekst/memorie van Toelichting gaat het wetsvoorstel naar de Raad van State voor Advies. Na eventuele aanpassingen presenteert het kabinet het wetsvoorstel aan de Staten Generaal., Na goedkeuring van de Tweede en eerste kamer heeft het voorstel kracht van wet. Dat traject kan voor dit wetsvoorstel nog lang duren. Naar alle waarschijnlijkheid, zeker nu het kabinet demissionair is en er nog nieuwe verkiezingen en een formatie komen, zal dan meer dan een jaar gaan duren.

In de tussentijd pronkt Mitz met de 100-ste aansluiting en breidt ze verder uit ZONDER WETTELIJKE GRONDSLAG VOOR HET GEBUIK VAN HET BSN.

Wat zegt de AP?

De AP spreekt haar grote verbazing uit over de woordkeuze van VWS die nogal wat consequenties heeft:

“Zorgaanbieders worden bevoegd de toestemmingskeuze van hun cliënt vast te leggen voor het beschikbaar stellen van gegevens uit diens medisch dossier via een elektronisch uitwisselingssysteem, nadat hun cliënt daar uitdrukkelijk en ondubbelzinnig mee heeft ingestemd. Uit navraag bij het ministerie blijkt dat die instemming de verwerkingsgrondslag is voor zorgaanbieders om de toestemmingskeuze van hun patiënt vast te leggen. Zo’n zelfstandige verwerkingsgrondslag is volgens het ministerie noodzakelijk omdat de  vastlegging van een toestemmingskeuze niet een verwerking is die noodzakelijk is voor de uitvoering van de geneeskundige behandelovereenkomst.”

De AP vervolgt

“In de AVG en de Wet Geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) wordt niet gesproken van ‘instemming’ maar van ‘toestemming’.13 In de memorie van toelichting bij het concept wordt deze afwijking in terminologie niet toegelicht. Het hanteren van een andere term voor toestemming dan die in de AVG verdraagt zich ook niet met de voorrangspositie die het Europese recht heeft ten opzichte van lidstatelijk recht. De AP concludeert dat niet blijkt waarom is gekozen voor het gebruik van de term ‘instemming’ in plaats van toestemming, zodat aanpassing van de wetstekst nodig is.”

Niet enige aanpassing

Als je de 7 pagina’s lange brief van de AP doorleest valt op dat ze VWS op een ander onderdeel van de verzamelwet sterk kritiseert. Dat betreft de verduidelijking van secundair gebruik van declaratiedata op basis van de zorgverzekeringswet/wet langdurige zorg voor bestaande taken van zorgverzekeraars en Wlz-uitvoerders. Ook wijst de AP  twee maal op een niet-limitatieve opsomming van toepassingen van de wet.

Daar zegt de AP dat VWS in haar Memorie van Toelichting onvoldoende blijk geeft de noodzakelijkheid, proportionaliteit en de subsidiariteit van een voorgesteld artikel heeft afgewogen.

Dat betekent niets anders dan dat de AP vindt dat VWS haar huiswerk ook daar niet goed gedaan heeft,.

Het feit dat de AP geen actie onderneemt richting Mitz/VZVZ vanwege het werken zonder verwerkingsgrondslag betekent dat ze een illegale werkwijze gedoogt. Dat is een toezichthouder onwaardig.

W.J. Jongejan, 23 juli 2025

Afbeelding van W.J. Jongejan

Over dit onderwerp schreef ik eerder op 25 september 2024.