Ongebreidelde datahonger overheid en instituties voedingsbodem Big Brother Awards

Op maandag 11 december 2017 vindt in de Amsterdamse Stadsschouwburg de jaarlijkse uitreiking plaats van de Big Brother Awards. Deze worden jaarlijks uitgereikt aan een persoon, bedrijf, overheidsinstelling, waarvan wordt gemeend dat deze persoonlijke privacy beperkt. In Nederland worden de prijzen sinds 2002 uitgereikt door Bits of Freedom. Deze stichting verdedigt het grondrecht op privacy en het grondrecht op communicatievrijheid van de Nederlandse burger. De vijver van privacy-schendende instanties is de laatste jaren alleen maar gegroeid door ongebreidelde datahonger. Data bezitten betekent geld, controle of in het uiterste geval macht over mensen. Die vormen het nieuwe goud, dat met resource-grabbing geoogst wordt. Ook dit jaar zijn er drie soorten prijzen te vergeven. De expertprijs is voor één van de drie genomineerden die door wetenschappers, columnisten, activisten en mensen uit het bedrijfsleven gekozen zijn. Daarnaast is er de publieksprijs. Daarbij kiest het publiek via het internet uit een drietal genomineerden. De burger kon via het internet voor begin november dit jaar een nominatie opgeven bij Bits of Freedom. Tenslotte is er ook een positieve prijs de Felipe Rodriguez Award, Deze is juist bedoeld voor iemand die zich op bijzondere wijze heeft ingezet vóór de privacy. Felipe was één van de oprichters van de internetprovider XS4All, dat in 1998 een dochteronderneming werd van KPN.

Expertprijs

Voor de expertprijs zijn dit jaar genomineerd: 

• Focum, een bedrijf dat als datamakelaar optreedt. Dit soort “handelsinformatiebureaus” maken profielen op voor bedrijven waar u producten of diensten af wilt nemen en geven adviezen of een product of dienst wel of niet aan je geleverd moet worden. In de praktijk blijken deze adviezen als waarheid te worden gebruikt, zonder dat goed inzichtelijk is of dat eigenlijk wel terecht is. Het gaat daarbij om “profiling” op basis van algoritmen die niet transparant zijn. Big Data-toepassingen kunnen leiden tot een toename van sociale stratificatie. Makkelijk kan een cumulatief nadeel (discriminatie en oneerlijke behandeling) ontstaan voor bepaalde groepen uit de maatschappij. Het betreft dan de sociaal zwakkeren
• De Belastingdienst vanwege de datahonger waarbij data van snelwegcamera’s en parkeergarages ten onrechte gebruikt worden voor het bepalen van de hoogte van de belastingheffing. De rechter moest eraan te pas komen om dit soort activiteiten te doen stoppen. Daarnaast bleken (externe) medewerkers van de experimentele afdeling van de Belastingdienst een loopje met de privacy van de belastingbetaler te nemen.  Dat deden ze onder meer door data mee naar huis te nemen en zelfs op een persoonlijke cloud-dienst op te slaan. Dat een afdeling van de Belastingdienst op hun kruistocht naar innovatieve data-analyses op zo’n manier met onze gegevens om kan gaan is buitengewoon zorgelijk.
• Translink, de organisatie achter de OV-kaart. DUO, de Dienst Uitvoering Onderwijs, wilde onderzoeken of studenten die in een risicoprofiel(profiling dus) zaten fraudeerden. DUO vroeg daarom de reisgegevens aan Translink en Translink vond dat prima. Maar de rechter dacht daar toch anders over: een onterechte schending van de privacy van de student(en). En daarna bleek dat DUO nog veel meer reisinformatie deelde met andere organisaties, zoals gemeenten en de Sociale VerzekeringsBank(SVB)

Naar mijn inschatting maakt Translink een grote kans winnaar te worden.

Publieksprijs

Voor de publieksprijs zijn genomineerd:

• Het kabinet . Een aanzienlijk deel van de inzenders vindt dat het nieuwe kabinet de prijs verdient voor “het doordrukken van een sleepnetwet die de privacy van miljoenen onschuldige Nederlandse burgers opzij schuift. Deze door de Staten-Generaal recent aangenomen wet heeft ook consequenties voor het medische beroepsgeheim aangezien voor medische databases en elektronica die op of in het lichaam gedragen worst geen uitzondering gemaakt is.
• Sybrand Buma, fractieleider van het CDA. Hij stelde in een interview met de Volkskrant dat hij wil “dat die sleepwet doorgaat” en hij daarom “de keuze [maakt] dat we dit referendum niet beschouwen als een echt referendum.” Eerst ontneemt Buma de burger haar privacy, nu heeft hij het gemunt op haar stem volgens de nomineerders.
• GGZ Nederland(GGZ NL), de brancheorganisatie van werkgevers in de geestelijke gezondheidszorg. De inzenders van de nominatie vinden het onbegrijpelijk dat GGZ Nederland ondanks alle bezwaren van veel verschillende kanten (van patiënten, minister van Volksgezondheid, staatssecretaris, Autoriteit Persoonsgegevens, beroepsverenigingen van psychiaters en psychologen) toch weer geadviseerd heeft privacygevoelige gegevens van patiënten, namelijk RPOM-data, zonder expliciete toestemming van die patiënten, op te sturen naar een derde partij. Daarvoor heeft GGZ NL zelfs de juridische aanvechtbare “veronderstelde toestemming” van de patiënt gelanceerd om zonder expliciete toestemming van deze toch de ROM-data naar de Stichting Benchmark GGZ(SBG) te kunnen sturen.

Stemmen kan tot en met 10 december 2017. Van harte aanbevolen!!

Kaarten

De Big Brother Awards 2017 is een theatershow, spoedcursus privacy en prijsuitreiking in één. De voorstelling wordt eenmalig opgevoerd in de Stadsschouwburg Amsterdam op maandag 11 december.

Er zijn nog kaarten te koop.

W.J. Jongejan

Voor deze publicatie is gebruik gemaakt van delen van tekst van de website www.bof.nl.