Onterecht imponeergedrag Zilveren Kruis bij zorginkoop

De Online Toestemmingsvoorziening(OTV) Mitz, die VZVZ, dit jaar wil uitrollen in de zorg kent op papier een vrijwillige aansluiting van zorgverleners. Door een overeenkomst te sluiten doen ze dan twee dingen. In de eerste plaats zorgen zij ervoor dat alle bij hen opgeslagen toestemmingen van patiënten om hun zorgdata in de toekomst digitaal opvraagbaar te maken overhevelen naar het Mitz-systeem. In de tweede plaats dienen ze ervoor te zorgen dat van alle in behandeling zijnde patiënten het burgerservicenummer en de unieke zorgverlenerscode in de lokalisatie-index van Mitz terecht komen. Zoals gezegd,  Mitz is een privaatrechtelijk initiatief en zorgaanbieders zijn niet wettelijk verplicht tot het gebruik ervan. Op de website van Zelfstandige Klinieken Nederland(ZKN) is echter sinds 20 mei 2025 te lezen dat zorgverzekeraar Zilveren Kruis middels zorginkoop alle zelfstandige klinieken verplicht om aan te sluiten op Mitz. Weg vrijwilligheid.

Lokalisatie-/Nationale Verwijsindex

Met Mitz ontstaat niet alleen een privaat systeem met daarin de toestemmingen van patiënten om hun zorgdata in de toekomst opvraagbaar te maken maar ook gelijk een verwijsindex. Door de opslag van BSN en unieke zorgverlenerscode ontstaat een database van wie, waar, onder behandeling is. Ook van mensen die niets met Mitz te maken willen hebben. Die database, ook wel lokalisatie-index genoemd, is voor critici van Mitz/VZVZ een gruwel. Immers, in die database staat medische informatie. Geen directe zorgdata zoals consultinformatie maar wel het type zorgverlener die de patiënt behandelt. Dat iemand onder behandeling is van een oncoloog, SOA-arts of psychiater valt ook onder medische informatie. Als alle Nederlanders zo in Mitz zouden komen ontstaat de Nationale VerwijsIndex.

Zilveren Kruis inkoopdwang

Op 20 mei 2025 zegt de zorgverzekeraar:

“Zilveren Kruis scherpt eisen gegevensuitwisseling aan met Mitz.

Zilveren Kruis stelt in 2026 aanvullende eisen aan gegevensuitwisseling, waaronder MITZ: een digitale voorziening voor toestemming van patiënten. In het inkoopbeleid medisch-specialistische zorg (msz) voor 2026 heeft Zilveren Kruis aanvullende eisen opgenomen voor gegevensuitwisseling. Een belangrijk onderdeel daarvan is MITZ. MITZ is de landelijke toestemmingsvoorziening waarmee patiënten digitaal kunnen aangeven met welke zorgverleners zij hun medische gegevens willen delen.

Wat verwacht Zilveren Kruis?

• Zilveren Kruis verwacht dat alle zelfstandige klinieken zijn aangesloten op MITZ.
• De aansluiting moet binnen zes maanden na technische beschikbaarheid gerealiseerd zijn.
• Is uw kliniek nog niet aangesloten? Dan wordt verwacht dat u hierover in overleg gaat met uw zorginkoper.”

Hieruit blijkt dat ZK de aansluiting van de zelfstandige klinieken op Mitz verplicht middels inkoopdwang.

Niet wettelijk verplicht(1)

Het aansluiten op en gebruik maken van het Landelijk SchakelPunt(LSP) door zorgaanbieders mag niet afgedwongen worden door zorgverzekeraars. Dat is het gevolg van de motie, die door de Tweede Kamerleden Attje Kuiken en Linda Voortman op 22 december 2011 ingediend en daarna aangenomen werd. Dat de zorgverzekeraars zich daar niet aan hielden, bleek al vrij snel bij de contracten voor huisartsenzorg in 2012. Toen werd een inspanningsverplichting opgenomen in de modelcontacten voor 2013. Onder dreiging van een kort geding slikten de zorgverzekeraars de passage weer in. Nadien heeft zich dat nogmaals herhaald. Ook zijn er bij diverse zorgverzekeraars knellende bepalingen opgenomen in de contracten voor 2016 en later.

Niet wettelijk verplicht(2)

Zoals ik al in de eerste alinea schreef is de aansluiting op Mitz niet wettelijk verplicht. Dat staat dus ook op de website van Mitz zelf. Het is dan ook weer getuigend van een verregaande arrogantie van de zorgverzekeraar ZK om de aansluiting op Mitz af te willen dwingen met haar inkoopvoorwaarden. Het is juridisch gezien een aardige casus om te zien of ZK daadwerkelijk geen zorg gaat vergoeden als een zelfstandige kliniek weigert om een overeenkomst met Mitz te sluiten. Meerdere jaren terug probeerden zorgverzekeraars ook om de aansluiting op het Landelijk SchakelPunt aan huisartsen verplicht op te leggen middels de zorgcontractering. Daar werd toen een stokje voor gestoken. Wat ZK nu doet komt ook weer over als imponeergedrag, ook wel powerplay genoemd.

W.J.Jongejan, 29 mei 2025

Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay

29 mei 2025, 12.23u: alinea Niet wettelijk verplicht(1) toegevoegd. Is alinea uit artikel dd 26-11-2015