Onterechte toestemmingskoppeling bij Bergman Clinics
Recent kwam mij het formulier onder ogen waarmee de Bergman Clinics behandeltoestemming schriftelijk aan de patiënt vraagt. De Bergman Clinics is een organisatie die een groot aantal zelfstandige behandelcentra(ZBC’s) uitbaat in Nederland, Scandinavië en Duitsland. Het betreft behandelingen op het gebeid van orthopedie, oogzorg, dermatologie, spataderen, KNO, gynaecologie en maag/darm. Als de intake heeft plaatsgevonden krijgt de patiënt een formulier dat ondertekend dient te worden. Op dat formulier geeft de patiënt toestemming voor het doen uitvoeren van de behandeling/operatie/ingreep. Met die handtekening moet de patiënt echter ook gelijk toestemming geven om zijn medicatiegegevens op te vragen en beschikbaar te stelen via het Landelijke SchakelPunt(LSP). Dat is geen manier waarmee een goed voorgelichte, wel overwogen toestemming voor LSP-gebruik verkregen moet worden. Zeker niet omdat het goed voorstelbaar is dat iemand wel toestemming voor een ingreep geeft maar niet voor het LSP-gebruik.
Wat staat er in het toestemmingsformulier?
Het toestemmingsformulier is een bonte mix van punten waarop de patiënt naast de toestemming voor de ingreep ook andere dingen accordeert. Het gaat van het verklaren dat er goede schriftelijk voorlichting heeft plaatsgevonden, via het op de hoogte zijn van een klachtenprocedure, dat medische foto-documentatie plaatsvindt tot de toestemming voor het uitvoeren van de ingreep met daarin de LSP-toestemming.
Er staat over het LSP:
“ verklaar, dat ik ten behoeve van de medicatieveiligheid toestemming geef om medicatiegegevens op te vragen en beschikbaar te stellen middels het Landelijk SchakelPunt.”
Er staat hier beslist geen keuzemogelijkheid Ja/Neen die men kan aanvinken.
Aan het eind van het twee pagina’s tellende formulier staat dan:
“Ondergetekende heeft in overleg met behandelend arts besloten tot de volgende operatie/behandeling.“
Met daar weer onder de naam van de patiënt, de geboortedatum, de datum van de ondertekening en de handtekening zelve.
Wat betekent dit?
Zoals ik al hierboven betoogde gaat het niet aan om de toestemming voor de ingreep en voor het LSP in één deal te vragen. Je moet het ene kunnen doen en het andere weigeren. Daarnaast is de voorlichting wat er met die toestemming voor het LSP gebeurt absoluut onvoldoende.
Je geeft namelijk bij het LSP niet uitsluitend om toestemming voor het medicatieoverzicht maar ook voor het opvraagbaar maken van de professionele samenvatting. Dat is de samenvatting van veel van wat bij de huisarts opgeslagen zit in het elektronisch dossier. Die samenvatting omvat namelijk het volgende.De episodelijst(lijst van diagnoses), beleid per episode, consult- en visite verslagen van de afgelopen 4 maanden, de onderzoek/lab-uitslagen van de laatste 4 maanden, de samenvatting van de correspondentie van de laatste 4 maanden, de contra-indicaties, overgevoeligheden en interacties t.a.v. medicatie, de actuele medicatie en medicatiehistorie tot 4 maanden terug, de behandelgrenzen en sociale gegevens.
Veel meer opvraagbaar dan gesuggereerd
Wat meteen uit het hier rechtstreeks bovenstaande blijkt, is dat met de LSP-toestemming veel meer opvraagbaar wordt dan de medicatiegegevens. Bovendien zet je met die toestemming voor alle andere zorgverleners die via het LSP zorgdata kunnen/mogen opvragen die professionele samenvatting uit het huisartsdossier open. Terwijl je op het moment dat je toestemming voor het LSP geeft via de Bergman Clinics niet weet welke toekomstige typen zorgverleners vanaf de toestemming allemaal inzage kunnen hebben in je gegevens bij de huisarts.
Onterechte gang van zaken
Het kan en mag nooit de bedoeling zijn dat je met het geven van toestemming voor een ingreep meteen, onlosmakelijk daaraan, een LSP-toestemming moet geven. Die afhankelijkheid dient er niet te zijn, anders is het geen vrije, weloverwogen en goed voorgelichte toestemming. Het formulier va de Bergman Clinics kent ook geen mogelijkheid de LSP-toestemming te weigeren terwijl je wel de ingreep door wilt laten gaan.
Wijzigingen
De afhankelijkheid die nu in het formulier staat, dient te verdwijnen. Er moet daarnaast op zijn minst een keuzemogelijkheid bestaan voor de LSP-toestemming. Daarnaast dient duidelijk gemaakt te worden dat de opvraagmogelijkheid na een toestemming niet alleen de Bergman Clinics betreft maar elke toekomstige zorgverlener die aangesloten is op het LSP. Men dient dus duidelijk te maken wat de reikwijdte van de LSP-toestemming is qua omvang.
Past in een patroon
Wat ik hier zag bij de Bergman Clinics past in een patroon dat al vanaf het begin van de private doorstart van het LSP speelt. Heel vaak wordt de vraag om toestemming versluierd gebracht. Men brengt het begrip LSP vaak niet ter sprake. Aard en omvang van de opvraagbaarheid van zorgdata vermeldt men zelden.
Het past allemaal in een patroon van het pogen het aantal toestemmingen te maximaliseren.
W.J. Jongejan, 2 januari 2025
Bij het consent formulier van het Antonius ziekenhuis kun je wel weigeren om deze LSP toestemming te geven. Ook bij hartoperaties. Sowieso moet je je medicatie overzicht van de apotheek inleveren. Dat kan completer zijn dan van de huisarts, omdat andere specialisten of de tandarts ook dingen voor kunnen schrijven.
Het is correct als een ziekenhuis het vragen om toestemming voor een ingreep/behandeling scheidt van de toestemmingsvraag voor het LSP. Het is overigens tekenend dat een ziekenhuis ondanks de LSP-bevraging voor het medicatieoverzicht toch nog een medicatieoverzicht van de apotheek vraagt, omdat dat completer zou zijn dan het medicatieoverzicht van de huisarts. Als er een overzicht via het LSP, komt moet daar informatie over de medicatie die bekend is bij huisarts EN apotheek in staan. Tenminste als de patiënt daar eerder toestemming voor gaf.