Proefballon minister Schouten over data delen SVB en UWV dom en uiterst onverstandig
Afgelopen 12 februari 2022 liet minister Carola Schouten een proefballon in het dagblad Trouw op om data delen van de SVB en het UWV mogelijk te doen maken. Met een op het oog “goed” doel, namelijk om mensen met een onvolledige AOW-uitkering een AIO-uitkering te kunnen geven. De AIO is de regeling die de Aanvullende InkomensOndersteuning mogelijk maakt. Mensen die op latere leeftijd naar Nederland kwamen of langdurig in het buitenland woonden ondervinden een korting van 2% per in het buitenland gewoonde jaar op hun AOW-uitkering. Bij mensen die zo een gekorte AOW-uitkering hebben blijkt een deel geen AIO-uitkering aan te vragen, ook al zouden ze daar recht op hebben. De Sociale VerzekeringsBank(SVB) probeert die groep al enige jaren in beeld te krijgen, maar dat lukt maar matig. Voor de AIO heeft de SVB gegevens nodig waarover het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen(UWV) nodig. Datakoppeling tussen SVB en UWV acht Schouten nodig.
Positieve profilering?
Minister Schouten is minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen, hetgeen valt onder de paraplu van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Zij betreurt in het Trouw-artikel het niet voldoende in zicht komen van mensen met een onvolledige AOW-uitkering die een AIO-aanvulling zouden kunnen krijgen Ze geeft dat als reden op voor het gewenste data-delen tussen SVB en UWV. Het goede doel zou dan zijn om een soort “positieve profilering” uit te voeren om potentiële AIO-ontvangers in beeld te krijgen. Waarom heeft ze het UWV dan nodig, want de AOW en AIO-regeling komen toch van de SVB? Dat heeft te maken met het feit dat voor de AIO een toets plaats vindt in het kader van de Participatiewet. Het gaat daarbij vooral om de zogenaamde kostendelers-norm.
Participatiewet
In die SVB-beleidsregels staat:
“Uit artikel 19 Participatiewet volgt dat alleen recht op AIO-aanvulling bestaat als het in aanmerking te nemen inkomen van de alleenstaande of het gezin lager is dan de toepasselijke bijstandsnorm. Dit geldt ook als een van de echtgenoten geen recht op AIO-aanvulling heeft. Op grond van artikel 32, derde en vierde lid Participatiewet moet de SVB bij de vaststelling van de AIO-aanvulling rekening houden met de middelen van de echtgenoot die geen recht op AIO-aanvulling heeft.”
Redenen om geen AIO aan te vragen
De proefballon van Schouten leidde 13 februari ook tot een artikel op www.security.nl. Onder de vele reacties die daar onder staan vermeld ik hier een heel aardige t.a.v. van die toets op de Participatiewet. Een anonieme lezer meldt:
“De AIO valt onder het regime van de ParticipatieWet (PW) en dus onder de vermogensgrenzen die daar gelden (= weinig vermogen) en ook onder een aantal andere zaken van de PW (melden van vakanties in het buitenland bijvoorbeeld). Er bestaat het vermoeden dat een groot deel van degenen die de AIO niet aanvragen terwijl ze er wel recht op hebben, dit niet doet om niet onder dit PW regime terecht te komen. De AOW kent geen vermogenstoets (en geeft je dus ook meer vrijheid dan de PW).”
Eerder onhaalbaar
Het artikel in Trouw vermeldt dat de SVB eerder al de analyse had gemaakt dat de uitwisseling van data met de SVB niet kon op basis van de AVG(Algemene Verordening Gegevensbescherming). In 2021 blijkt uit een Knelpuntenbrief van de SVB dat zij aan een “innovatieve” oplossing werkt:
“Op dit moment werken de SVB, het innovatie lab van de SVB (NOVUM), TNO, UWV en SZW aan de ontwikkeling van een innovatieve/technische oplossing op het gebied van gegevensuitwisseling die past binnen privacy regelgeving. Doel is om met het UWV (die wel over inkomensgegevens beschikt) gegevens uit te wisselen die de privacy van de grote groep mensen die niet in aanmerking komt voor een AIO-aanvulling, beschermt.”
Blijkens het artikel in Trouw denkt Schouten dat ze met de voorgestelde koppeling met de “innovatieve” oplossing wel de Autoriteit Persoonsgegevens wel kan overtuigen. Welke innovatieve oplossing men voorstaat is niet duidelijk.
Doelbinding / proportionaliteit / subsidiariteit
Bij het willen koppelen van databases dient men altijd te letten op doelbinding /proportionaliteit/ subsidiariteit. Bij het koppelen van data van SVB en UWV gaat men de data voor een heel ander doel gebruiken dan waarmee men die verzamelde. Het kenbaar maken aan de doelgroep dat ze recht hebben op de AIO-regeling kan op vele andere manieren veel simpeler. Via de website van de SVB kan dat of op papier via de post dan wel via email, want de AOW-ers zijn reeds in beeld bij de SVB. Het kan dus beslist met een onsje minder dan het delen van data tussen SVB en UWV. De subsidiariteit is daarmee aangetoond. Daarmee is het delen van die data niet proportioneel te noemen.
Bijvangst
Het klinkt roerend dat men nu een keer databases wil koppelen met “goede bedoelingen”. Wat eerst een goed doel leek kan echter in het kielzog van de gewenste rapportering ook andere resultaten opleveren die niet goed uitvallen voor de potentiële uitkeringsontvanger. Wat als de SVB iemand verblijdt met het recht op een AIO-uitkering en deze persoon gegronde redenen voor zich zelf heeft om die NIET aan te vragen? (zie alinea “Redenen om geen AIO aan te vragen”) . Wat als er bijvangst is die niet een goed doel dient maar weer een fraudejacht in gang zet? Dat kennen we maar al te goed uit de toeslagenaffaire. En wat doet de SVB met die data.
Op www.security.nl stond ook als commentaar:
“Wat denk je dat er zal gebeuren als deze informatie bijvoorbeeld bij SVB gedeeld wordt?
En wat zijn de ambities van de SVB?
Het Europees delen van data”
Glijdende schaal
Indien databasekoppelingen toegestaan worden op basis van “goede” bedoelingen is in wezen het hek van de dam. Wat is een goed doel en wat niet? Wat als het doel een beetje goed is. We hebben in ons land privacyregels afgesproken en die dient men te handhaven. Hoe lastig en inconveniërend dat ook soms kan zijn. Met een tranen trekkend verhaal komen over de AOW en de AIO, is geen reden de bestaande privacyregelingen af te schaffen.
Ik acht de proefballon van Carola Schouten dan ook als dom en ronduit onverstandig.
W.J. Jongejan, 15 februari 2022
Afbeelding van Egor Shitikov via Pixabay
Recente reacties