The heat is on. NZa reageert op toenemende druk
Op 2 juli 2024 verscheen op de website van de Nederlandse Zorgautoriteit(NZa) een pagina met de kop “Oproep aan ggz-partijen: versnel de advisering over de zorgvraagtypering”. Daarin doet de NZa een oproep aan alle partijen die zijn vertegenwoordigd in de Adviescommissie Zorgvraagtypering om de advisering te versnellen. De advisering betreft de toepasbaarheid van het NZa-algoritme, gemaakt met behulp van de zeer privacygevoelige antwoorden op HONOS-vragenlijsten van 800.000 GGZ-cliënten. De reden van het versnellingsverzoek is de wens om de HONOS-data-base eerder dan gepland(2025) te kunnen vernietigen. De NZa doet dit verzoek in het licht van de aangenomen nader gewijzigde motie Joseph/Westerveld/Dobbe. Die droeg de regering op ervoor te zorgen dat de NZa de HONOS-database vernietigt. Het begint duidelijk te worden dat de NZa politieke druk ondervindt. Daarbij blijft helaas datgene buiten beschouwing wat de actiegroep Vertrouwen in de GGZ stelt, namelijk dat de NZa de data niet had mogen verzamelen.
Veranderende politieke werkelijkheid
Voormalig minister Helder van VWS zei aanvankelijk niets te kunnen doen aan wat de NZa doet als zelfstandig bestuursorgaan. Maar ze greep bij de tijd/energie verslindende behandelprofielen in de wijkverpleging wel in met een aanwijzing voor de NZa. Waardoor uiteindelijk het werken met die profielen stopt. Daarnaast speelt zeer waarschijnlijk een grote rol dat Fleur Agema(PVV) de nieuwe VWS-bewindspersoon is. Tevens zit er nog een staatssecretaris van PVV-huize op VWS. Voor de eerder genoemde motie hebben SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, NSC, BBB, FVD en de PVV gestemd. Van de huidige coalitie zijn dat drie van de vier partijen. De VVD stemde tegen.
De kans is groot dat er op het ministerie ten aanzien van het HONOS-data beleid van de NZa een heel andere wind gaat waaien. Zowel de PVV als NSC zijn kritisch op grote dataverzamelingen op persoonsniveau in de zorg.
Niet snel mogelijk
De NZa had al het plan om de HONOS-database te vernietigen twee jaar na de inzameling, dus rond medio 2025. Nu dringt ze bij de veldpartijen erop aan het werk in de adviescommissie zorgvraagtypering te versnellen.
Zo makkelijk zal dat niet gaan. De Rijksuniversiteit Groningen startte recent op verzoek van NZa/Adviescommissie een onderzoek naar de “interbeoordelingsbetrouwbaarheid” c.q. de validiteit van de data. Ik kan me niet voorstellen dat professor Carel Albers(RUG) zich zal laten opjagen door de huidige NZA-opmerkingen.Die interbeoordelaarsbetrouwbaarheid is nogal een dingetje. Al in 2017 waarschuwde de Algemene Rekenkamer(AR) de NZa de HONOS-data niet te gebruiken. Als belangrijkste bezwaren gaf de AR het per definitie subjectieve karakter van de ROM-score aan naast de onvolledigheid van de gegevensverzameling. Doordat veel zorgverleners niet standaard de HONOS-vragenlijsten gebruiken en die nu opeens van de NZa moesten gaan toepassen bestaat er een heel grote kans dat de invulling afgeraffeld is.
Veel belangrijker dan vernietigen
De NZa heeft het nu over het vernietigen van de HONOS-database. Veel belangrijker is de vraag of de NZa wel rechtmatig die data verzamelde oen of de vorm waarin ze dat deed wel rechtmatig was. Dat is de kwestie die in de bodemprocedure bij de Rechtbank Midden-Nederland, aangespannen door de actiegroep Vertrouwen in de GGZ, voorligt. Er bestaan zeer sterke argumenten om het verzamelen van die data op persoonsniveau als onrechtmatig te betitelen.
Binnenkort op 17 juli 2024 komt de uitspraak van de rechtbank over de ontvankelijkheid van de eisende partijen. De landsadvocaat Pels Rijcken beweerde namens de NZa bij de zitting over de ontvankelijkheid dat eigenlijk geen der eisende partijen ontvankelijk zou zijn. Daarbij doelde men op zowel de cliënten, als bezorgde GGZ-zorgverleners als drie organisaties uit het maatschappelijke middenveld die de privacy hoog in het vaandel hebben staan.
Onder druk wordt alles vloeibaar
Wat we nu zien is dat door toegenomen druk, zowel uit het veld als uit de politiek, er beweging ontstaat in het standpunt van de NZa. We zullen gaan zien waar dat uiteindelijk gaat eindigen.
Het is trouwens niet uitgesloten dat de NZa probeert de database vernietigd te hebben voor er een uitspraak is in de genoemde bodemprocedure. Om tegen de rechter te kunnen zeggen dat de onderhavige database al vernietigd is.
W.J. Jongejan, 6 juli 2024
Afbeelding van Alexei via Pixabay