Vereniging psychiaters trekt zich terug uit zorgprestatiemodel-moeras

Op het voorjaarscongres van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, de wetenschappelijke vereniging voor en door psychiaters deed de voorzitter Niels Mulder, psychiater, een opmerkelijk uitspraak. Dit congres houdt de NVvP dit jaar in Maastricht op 9, 10 en 11 april 2025. In de openingstoespraak deed Mulder enkele opmerkelijke uitspraken. De NVvP is al vele jaren één van de veldpartijen die de Nederlandse Zorgautoriteit(NZa) betrok bij de ontwikkeling van het zorgprestatiemodel. De NVvP uitte wel zorgen over de privacy en het medisch beroepsgeheim toen de NZa in juli 2023 massaal(van 800.000 GGZ-cliënten) antwoorden op uiterst privacygevoelige HONOS-vragenlijsten opvroeg zonder cliënttoestemming. Ze liet zich in slaap sussen door het halfhartige standpunt van de Autoriteit Persoonsgegevens dat de dataverzameling voor één jaar toestond. Wat de NVvP-voorzitter zei kwam neer op het publiekelijk afstand nemen van zorgprestatiemodel met gebruik van HONOS-data. Het lijkt een officiële uitweg voor de NVvP uit het zorgprestatiemodel-moeras.

Zorgprestatiemodel-moeras

Het verzamelen van de zeer privacygevoelige antwoorden op HONOS-vragenlijsten houdt een schending in van het medisch beroepsgeheim en vormt een grove inbreuk op de persoonlijke leefwereld van GGZ-cliënten. Daarom heeft de coalitie Vertrouwen in de GGZ een bodemprocedure aangespannen tegen de NZa. De uitspraak daarvan zal op 23 april 2025 zijn. Over twee weken dus.

De cliëntenvereniging MIND stapte in 2024 al uit de Adviescommissie Zorgvraagtypering, maar de NVvP bleef in dat overleg zitten. Uit verslagen van die commissie blijkt dat de conclusie is dat de HONOS-scorelijsten als geheel te kort schieten als toeleidingsinstrument voor de GGZ en niet/nauwelijks bruikbaar is. De adviescommissie adviseerde daarom om in een verbeterd model niet meer de HoNOS in  de huidige vorm te gebruiken. De NVvP was blijkens de notulen van de adviescommissie  wel kritisch in de zin of het wel bruikbaar zou worden, maar trok nooit de stekker eruit.  

Woorden voorzitter

Attente aanwezigen lieten mij weten dat voorzitter Niels Mulder in zijn openingstoespraak publiekelijk afstand nam van het HONOS/zorgprestatiemodel. Het leek een officiële way-out te zijn. Het zag eruit als het anticiperen op een nieuwe koers van de NVvP. De portee van het verhaal van de voorzitter was dat naast privacy-zorgen de NVvP van het begin af aan heeft gezegd dat het zorgprestatiemodel niet ingevoerd kan worden als de evidence (dat het gaat werken) onvoldoende is.

Jaarverslag NVvP 2022

In 2022 staat in het NVvP-jaarverslag:

“Waarborging privacy rond verplichte aanlevering van gegevens

Naar aanleiding van een oproep van bezorgde behandelaars in de media, spreekt het landelijk programma over het borgen van de privacy van patiënten en het doorbreken van het beroepsgeheim rond het verplicht aanleveren van HoNOS+-antwoorden aan de NZa. De NVvP hanteert hierbij de lijn dat deze aanlevering noodzakelijk is voor de doorontwikkeling van de zorgvraagtypering, maar dat het essentieel is dat hierbij de privacy van patiënten wordt gegarandeerd. Na eerst een juridische onderbouwing hiervoor te geven, besluit de NZa in september dat de verplichte aanlevering van gegevens wordt uitgesteld naar 1 januari 2023. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) doet in het najaar onderzoek naar de wettelijke borging van deze uitvraag. De NVvP geeft, in afstemming met de Commissie Wet- en Regelgeving, in een brief naar de AP haar aandachtspunten met betrekking tot dit onderzoek aan.”

Jaarverslag NVvP 2023

In 2023 schrijft men dan:

“Standpunt dataverzameling Zorgprestatiemodel

Omdat er in de zomermaanden veel te doen is over het feit dat psychiaters per 1 juli verplicht zijn data aan te leveren voor het Zorgprestatiemodel aan de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), informeert de NVvP haar leden actief over haar standpunt in deze. De NVvP is niet principieel tegen datadeling, onder voorwaarden dat die aan de eisen van het beroepsgeheim en wet- en regelgeving voldoet. Tegelijk zijn er zorgen van psychiaters over verminderd vertrouwen van de patiënt in de behandelaar wanneer deze data deelt. Daarom vraagt het NVvP bestuur aan de Commissie Wet- en Regelgeving een advies te geven over hoe om te gaan met patiëntgegevens in de toekomst.”  

Terugtrekkende beweging

Het lijkt er alleszins op dat de NVvP als één van de veldpartijen die lange tijd meewerkte met de NZa aan het zorgprestatiemodel haar knopen aan het tellen is. Ze zal zien dat de in haar ogen eerst “lastige” genoemde deel van haar leden niet meer kan veronachtzamen. Ook ziet men dat een uitspraak in de bodemprocedure tegen de NZa vanwege de HONOS-data-verzameling aanstaande is. Waarbij de coalitie Vertrouwen in de GGZ, met in haar midden NVvP-leden, beslist niet kansloos is. Tijdens de zitting bleek de positie van de NZa niet zo solide te zijn als gedacht werd.

Als je daarbij in ogenschouw neemt dat er binnen de Adviescommissie Zorgvraagtypering volgens een groot deel van de veldpartijen het opvragen en verwerken van de HONOS-data niet geleid heeft tot een bruikbaar instrument, dan is het goed voor te stellen dat de NVvP juist nu zich ontworstelt aan het zorgprestatiemodel-moeras.

W.J. Jongejan, 11 april 2025

Afbeelding van Dani Egli via Pixabay