Wat heeft CumuluZ met zorgdata in de VS-cloud te zoeken? 

Het is in het huidige Trumpiaanse tijdsgewricht met hem de hielen likkende V.S.-tech-bedrijven een zeer onzekere zaak als vaderlandse data in een binnen de V.S. ontworpen, beheerde en gelokaliseerde computer-cloud staan. Met cloud-computing worden software, servers, opslag, analyses, netwerken en databases beschikbaar gesteld via internet. Hierdoor kan meer flexibiliteit en schaalbaarheid worden geboden dan met een traditionele infrastructuur bij de data-producerende bedrijven zelf. Aan opslag/verwerking van data in de cloud zitten niet alleen positieve kanten. Door de cloud-diensten bestaat er een enorme afhankelijkheid van de V.S. Een tech-CEO als Elon Musk heeft al laten zien dat het plotselinge en onvoorspelbare uitzetten van de Starlink-functionaliteit voor internet via satellieten de capaciteiten van Oekraïne op het slagveld plotseling beperkte. Vanaf de eerste decreten van Trump zie je in de media steeds meer waarschuwingen voor cloud-computing in de V.S. Het Nederlandse CumuluZ-initiatief wil zich helaas op die aldaar gelokaliseerde dienstverlening storten.

CumuluZ en Azure

CumuluZ is een initiatief dat uitgaat van gezamenlijke universitaire medische centra en de ziekenhuisgroep Santeon. Het wil databeschikbaarheid van zorgdata vergroten door het maken van een data-infrastructuur voor het gehele zorgdomein. Gezondheidsdata die nu versnipperd worden vastgelegd in een groot aantal EPD(Elektronische Patiënt Dossier)-systemen, wil men ontsluiten vanuit één landelijke dekkende data-infrastructuur.. Een dataplatform houdt in dat data van een bronsysteem gekopieerd worden naar een dataplatform in de cloud. Zo wil men het geschikt maken voor opvraging door andere zorgaanbieders.

Voor die dataplatformen heeft CumuluZ samen met consultancy-bedrijf KPMG duidelijk voorgesorteerd op het gebruik van de Azure-cloud van het Amerikaanse Microsoft. Ter voorkoming van het vastzitten aan die ene leverancier, Microsoft, stelt een bij CumuluZ betrokken zorgbestuurder dat het ook zou kunnen met Google of Amazon. Als achterdeurtje noemt de bestuurder nog “een andere cloud “ maar de vraag is of hij daarmee op een vaderlandse cloud doelt.

Bewustwording risico’s

Vanaf Trump’s aantreden op 20 januari 2025 zie je in de media steeds meer uitingen van zorgen over de afhankelijkheid van V.S.-tech-bedrijven. Al op 4 februari 2025 verschijnt een publicatie met de hardop gestelde vraag of het wel legaal is om persoonsgegevens in de V.S.-cloud te plaatsen.

Op 24 februari 2025 wordt hardop de vraag gesteld of we niet te afhankelijk zijn van Amerikaanse cloud-diensten onder Trump. En die beantwoordt de auteur bevestigend

“De recente politieke onvoorspelbaarheid, waaronder de onvoorspelbare acties van president Trump, brengt ernstige risico’s met zich mee. Door één druk op de knop zou de Amerikaanse overheid onze gegevens in de cloud kunnen blokkeren, misbruiken of onbereikbaar maken. Dit lijkt misschien ver weg, maar de werkelijkheid is dat het al gebeurt. De VS heeft wetten zoals de CLOUD Act, die het mogelijk maken om data van buitenlanders op te eisen, zelfs zonder dat een andere overheid hierover gaat.”

Depolitiseren(1)

In 2016 schreven twee sociologen van de Universiteit van Amsterdam al een artikel in het online-magazine Sociologie het artikel: ”Risico’s vermijden door depolitisering”. Dit artikel ging diepgaand in op de wijze waarop de introductie van de private vorm van het Landelijk SchakelPunt(LSP) voor zorgdata-uitwisseling in Nederland  plaats vond. Dat depolitiseringsproces ging continu verder. Besluitvorming rond de elektronische gegevensuitwisseling in de zorg is daardoor steeds verder af komen te staan van parlementaire, dus politieke, controle. Ik schreef daarover in 2018. Het punt is dat aan veel ICT-oplossingen politieke kanten zitten. Dat probeert men dan te vermijden door de belanghebbenden, de burgers, niet als zodanig te adresseren. Maar door ze op z’n kwetsbaarst te adresseren, namelijk als patiënt. En de discussie vooral te gaan voeren met zorgprofessionals.

Depolitiseren(2)

Mark Janssen, lid van de raad van bestuur van het Radboudziekenhuis heeft dat dondersgoed door. Die zegt over CumuluZ:

“De drang naar tastbare resultaten kan op gespannen voet staan met de technische uitdagingen en die zijn niet gering”, aldus Janssen. “We moeten kritisch op de techniek blijven, maar wel het vertrouwen hebben dat dit de goede stappen zijn. Laten we er geen politiek spel van maken, zoals in 2011 rond het landelijk EPD is gebeurd.”

Juist politiek

Besluitvorming rond zorgdata vereist nu juist wel een duidelijke politieke afweging. Waar liggen de gevaren? Wat zijn de risico’s, niet alleen ten aanzien van het plotseling stopzetten van clouddiensten maar ook ten aanzien van het kunnen inzien/opeisen van zorgdata door de overheid van de V.S.

Als CumuluZ ooit vast grond onder de voeten krijgt dan gaat het niet om zorgdata van een enkeling maar over zorgdata van miljoenen Nederlanders. Dus gaat het bij het kiezen voor een bepaalde cloud-dienstverlening niet om zomaar iets, maar vereist het ook een duidelijke en transparante politieke afweging.

W.J. Jongejan, 22 april 2025

Afbeelding van Suresh Anchan via Pixabay