Zeer discutabel één-tweetje VWS-Philips in brochure eHealth

Ter gelegenheid van de eHealth-week 2016, die net voorbij is, publiceerde het ministerie van VWS op 26 mei uit naam van Edith Schippers en Martin van Rijn de brochure “eHealth, zoveel meer dan techniek”.  Deze heeft als doel eHealth krachtig te propageren. Het blijkt een opvallende vorm van publiek-private samenwerking te zijn met daarin zeer opvallende uitspraken over hoe hinderlijk privacy kan zijn bij innovatie. Vormgeving en tekst suggereren een lakse houding van de werkers in de zorg. Eén volle pagina is ingeruimd om overduidelijk een product van Philips te promoten zonder dat overigens de naam Philips erbij valt of een prijs genoemd wordt. De manier waarop VWS de meningsvorming over eHealth en privacy wil beïnvloeden in een officieel stuk van het ministerie is stuitend te noemen. De PR-afdeling van VWS zorgde er voor dat dit geluid wel in een officieel stuk van VWS geventileerd wordt zonder dat de bewindslieden van VWS zelf een uitspraak doen. Door in de inleiding twee ponskaartjes ten tonele te voeren in een verhaal over innovaties schetst VWS met haar PR-afdeling een niet bestaand contrast in de zorg. Ponsplaatjes zijn in zorginstellingen al enige tijd niet meer in gebruik. Zo wil men impliciet het beeld schetsen dat de zorg nog veel innovaties kan gebruiken en de werkers achter lopen. Dat is ook de toon van het video-interview dat over drie pagina’s is afgedrukt.

Privacy

De brochure beschrijft een videoconferentie beschreven waarin naast een coördinerend wijkverpleegkundige, een huisarts en een internist, ook Lucien Engelen ten tonele wordt gevoerd. Hij is directeur van REshape en Innovation Centre van het Radboudumc en zelfverklaard evangelist van innovatie in de zorg, zeg maar: een innovatie-goeroe. Hij beschrijft zich zelf als ongeduldig. Engelen ventileert zeker vanaf 2014 het geluid dat privacy een stok is om elke innovatie dood te slaan. Hij noemt het zelfs een “innovation-killer”. Dat geluid wordt in een uitvergroot paars kader in de brochure uit zijn mond opgetekend. Uitspraken als “Privacy is niet langer een issue” en “Hoe zieker een patiënt, hoe minder belangrijk privacyregels worden” en “We hebben echt te maken met een privacy-maffia” geven overduidelijk aan hoe hij over privacy in de zorg denkt. Engelen wil privacy in de zorg simpelweg ten grave dragen en schuwt daarbij grote woorden niet. Helemaal onbekend met dat vak is hij niet omdat hij van 2003 tot en met 2007 in de Engelen Group zich onder andere bezig hield met “funeral services”. Het is stuitend dat dergelijke geluiden in een officiële publicatie van VWS komen. De enige conclusie die men kan trekken nu het wel gebeurt is dat VWS deze opmerkingen gezegd en gepubliceerd wil hebben zonder het zelf gezegd te hebben. Overigens heeft Lucien Engelen zeer vriendschappelijke relaties met het Philips-concern en promoot hij graag hun producten.

33509

Het is ook niet geheel zonder toeval dat ook juist nu deze geluiden naar buiten komen. De behandeling van het wetsontwerp 33509 dat de medische zorgcommunicatie een wettelijk basis poogt te geven en waarin het toestemmingsprincipe(belangrijk als basis voor privacy) een zeer belangrijke rol speelt. Het martelgang van dit wetsontwerp wordt met argusogen gevolgd door bedrijven en bedrijfjes die zich met eHealth bezig houden omdat het ook op hen van toepassing is. De Philips CEO Frans van Houten bemoeide zich in februari nog met de behandeling van 33509. Grote zakelijke belangen zijn dus gemoeid met dit wetsontwerp.

MEDIDO-box

Een volle pagina van de brochure heeft VWS ingeruimd voor de het zelfredzamer zijn met een elektronische medicijndispenser. Zonder het woord Philips te noemen of de naam van het product te noemen wordt hier gewoon een Philips-product gepromoot. Het gaat eenvoudig reclame voor de MEDIDO-box. Dit apparaat geeft op vooraf vastgelegde tijdstippen een zakje met medicijnen van een baxter-rol af. Nergens staat iets over kosten van het apparaat. In publicaties van Philips staat niets over een prijs, alleen dat het apparaat voor de patiënt gratis is als er een indicatie “medicatie-aanreiking” bestaat. Philips betaalt het apparaat dan niet, maar wel de thuiszorgorganisatie. Hoeveel die er aan kwijt is blijkt pas na enig zoekwerk op het internet. Dat gaat om een bedrag van €125 per maand, dus 1500 euro per jaar. Dat is een bedrag waarbij het de vraag is of de winst groter is dan de kosten en bovendien of er door deze uitgave geen verdringing optreedt ten aanzien van andere behoeften. Indien iemand het apparaat zonder indicatie wil hebben gaat het om een bedrag van €75 per maand. Het zijn toch aanzienlijke bedragen die men dit soort innovaties gemoeid zijn. Gratis bestaat niet bij elektronische zorginnovaties.

 Bedenkelijk

Deze brochure met op bedenkelijke wijze vormgegeven inhoud heeft ook de aandacht van Tweede Kamerleden getrokken. Renske Leijten van de SP heeft op 9 juni over deze brochure een reeks zeer kritische vragen aan de minister van VWS gesteld. VWS heeft op overduidelijke wijze lippendienst bewezen aan Philips zonder een onpartijdige rol aan te nemen. Het is gewoon om in voetbaltermen te spreken een één-tweetje. Philips wordt in het colofon naast Zorg voor Innoveren, Nictiz en  FocusCura bedankt door VWS. Hoeveel zal er door de private “partners” meebetaald zijn aan de brochure? Door deze brochure wordt wel indirect duidelijk hoe VWS over privacy denkt. Het nare is dat het prijsgeven van privacy een onomkeerbare stap is die niet gezet moet worden.

W.J. Jongejan