Adviescollege laat andermaal sloopkogel neer op jeugdzorgregeling

Op 3 juni 2025 publiceerde de Adviescommissie Toetsing Regeldruk(ATR) een vernietigend commentaar op haar website over twee regelingen over de jeugdzorg. Het gaat om twee uitvoeringsregelingen die behoren bij de Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg. De Tweede Kamer nam deze wet aan op 15 april 2025. De uitvoeringsregelingen zijn de Regeling openbare jaarverantwoording jeugdzorg en de Regeling verbetering beschikbaarheid jeugdzorg. Op de website van de ATR is zij minder duidelijk dan in het op 28-05-2025 naar VWS gestuurde oordeel. De ATR schrijft op de website dat het duidelijk is dat er sprake is van onnodige regeldruk wanneer nut en noodzaak van de gegevens-uitvraag op basis van de regelingen niet beter wordt onderbouwd. In het onderliggende oordeel staat echter vet gedrukt dat ze adviseert om de regelingen niet vast te stellen tenzij er rekening wordt gehouden met enkele adviespunten. Een tamelijk vernietigend oordeel.

ATR

Het Adviescollege Toetsing Regeldruk adviseert de regering en het parlement over de regeldruk-gevolgen van voorgenomen wet- en regelgeving. Een onafhankelijk adviescollege is het, dat zich richt op het verminderen van de regeldruk voor bedrijven, burgers en professionals. Het valt onder het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Dat ministerie is verantwoordelijk voor de aanpak van regeldruk, en het ATR is een onafhankelijk orgaan dat advies uitbrengt over de impact van regelgeving op bedrijven en burgers.

Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg

Genoemde wet heeft ten aanzien van de privacy van de burgers grote consequenties. In het kader van deze wet belegt VWS bij de Nederlandse Zorgautoriteit(NZa) de volgende taken: stelselonderzoek, vroeg-signalering en toezicht. In dat kader gaat de NZa onder andere op persoonsniveau gegevens vastleggen van jeugdigen en hun ouders. Die gegevens krijgt de NZa gepseudonimiseerd. Dat is een zeer onwenselijke en gevaarlijke ontwikkeling waartegen de Autoriteit Persoonsgegevens(AP) ook ernstig bezwaar maakte.

HONOS  

Het vastleggen van grote hoeveelheden persoonsgegevens met zorgtrajecten over de jeugdzorg bij de NZa kent zeer grote parallellen met de verplichte aanlevering en verwerking van de antwoorden op HONOS-vragenlijsten van 800.000 GGZ-cliënten. Over die kwestie voert de actiegroep/coalitie Vertrouwen in de GGZ een bodemprocedure tegen de NZa. Het aparte is dat waar de AP in de HONOS-kwestie de NZa haar zegen gaf om over één jaar de HONOS-data te mogen opvragen(en voor eventuele volgende jaren telkens afzonderlijk aan de AP te vragen of het mag), dat de AP over de jeugdzorgdata bij de NZa strikter werd. Het lijkt op voortschrijdend inzicht over de gevaarlijke kanten van de dataverzameling.

Eerder dringend commentaar

In haar oordeel van 28 mei 2025 geeft de ATR op pagina 3 nadrukkelijk aan dat zij in eerdere adviezen over het wetsontwerp Wet beschikbaarheid jeugdzorg en de beide uitvoeringsregelingen duidelijke twijfels geuit heeft over nut, noodzaak en effectiviteit van de gekozen maatregelen, met name ook vanwege het institutionele karakter ervan. Ook stelt ze dat ze kanttekeningen plaatste bij de werkbaarheid van de voorstellen. Met name voor de kleine en middelgrote jeugdhulpaanbieders.

Ook in de voorgaande jaren leverde de ATR stevige kritiek op achtereenvolgens het wetsvoorstel Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg in 2020 en het Besluit verbetering beschikbaarheid jeugdzorg in 2024.

Oordeel in 2024

In dat laatste oordeel schrijft de ATR:

“Eén van de doelen van de herzieningen in de jeugdzorg is om de regeldruk voor jeugdhulpaanbieders te verminderen. Wet en besluit die de beschikbaarheid van jeugdzorg moeten verbeteren, slagen daar niet in. Zij leiden zelfs tot een toename van de regeldruk. Daarmee staat deze regelgeving haaks op de afspraken in het Hoofdlijnenakkoord. Er zijn aanvullende maatregelen nodig om de vermindering van regeldruk alsnog te realiseren.”

Schizofreen

Het komt dan ook nogal schizofreen over als het ministerie van VWS namens haar staatssecretaris Jeugd, Preventie en Sport, Vincent Karremans op 15 april 2025 laat optekenen na het aannemen van de wet in de Tweede Kamer:

“Minder papierwerk, meer tijd voor zorg

De wet zorgt er ook voor dat gemeenten en zorgorganisaties minder tijd kwijt zijn aan administratie. Door regionaal samen te werken wordt bespaard op administratie bij zowel gemeente als aanbieder. Zo blijft er meer tijd over om kinderen echt te helpen.” 

Hier wordt dus glashard gelogen en recht tegen de specifieke kennis en het oordeel van ATR ingegaan.

Data vergaren

Zoals op veel terreinen in de zorg houdt de overheid ook in de jeugdzorg zich steeds bezig met meer data van burgers te vergaren. Met de door cyberoptimisme gedreven gedachte dat met meer data betere besluitvorming en kwaliteitsoverzicht mogelijk is. Daarbij legt men van burgers ongewenst grote hoeveelheden persoonsgegevens vast die tegen diezelfde burger kunnen gaan werken.

Het is te hopen dat de Eerste Kamer verstandiger is en de wet verbetering bereikbaarheid jeugdzorg afwijst. Al was het alleen maar omdat de wet de regeldruk doet toenemen.

W.J. Jongejan, 6 juni 2025

Afbeelding van David Stephanus via Pixabay