Afschermen onderdelen zorgdossier huisarts belangrijker dan ooit
Meerdere keren(A ,B ,C ,D ,E ) schreef ik op deze website over de Online ToestemmingsVoorziening(OTV) Mitz die de Vereniging van Zorgaanbieders Voor Zorgcommunicatie(VZVZ) wil uitrollen over Nederland. Tot nu toe leggen huisartsen de toestemming, die de patiënt geeft voor het opvraagbaar maken van hun zorgdata in respectievelijk het huisartsinformatiesysteem(HIS). Bij het vastleggen van die toestemming komt vaak ook ter sprake dat de patiënt de mogelijkheid heeft binnen die systemen bepaalde onderdelen van hun zorgdossier af te schermen voor elektronische opvraging via het Landelijk SchakelPunt(LSP). Dat kunnen één of meerdere diagnoses zijn, maar ook medicatieregels of specialistenbrieven. Door het willen onderbrengen van de toestemmingen in de OTV Mitz registreert de huisarts straks niet meer dat een patiënt de samenvatting van het dossier elektronisch opvraagbaar maakt. De mogelijkheid om de patiënt op zijn recht te wijzen selectief zorgdata voor inzage af te schermen neemt daardoor af. Een ongewenste situatie.
Afschermen
In de HIS-sen bestaat zoals gezegd de mogelijkheid om regels af te schermen voor elektronische overdracht via het LSP. Er zullen altijd mensen zijn de zeggen dat ze geen geheimen hebben en dat elke toekomstige zorgverlener elektronisch inzage mag hebben in al hun data. Daarnaast is het ook goed voorstelbaar dat patiënten niet willen dat andere zorgverleners inzage krijgen in bepaalde medische details van hen. Dat kan gaan over perioden van mentaal niet goed functioneren, maar kan ook gaan over bijvoorbeeld het hebben ondergaan van abortus(sen) het gehad hebben van een geslachtsziekte of het gebruik van bepaalde medicatie(bijv. Viagra). De patiënt moet echter wel weten dat die mogelijkheid bestaat. Zoals gezegd gaat door het vastleggen van de toestemming door de patiënt in de OTV Mitz het moment van voorlichting over dat afschermen verloren.
Toestemming in HIS?
De huisarts legt als hij/zij een overeenkomst sluit met Mitz geen toestemmingen zelf meer vast.
Bij het aangaan van een overeenkomst met Mitz legt men ook vast dat reeds in het HIS vastgelegde toestemmingen in één klap migreren richting Mitz. Als er dan een aansluiting op Mitz en het LSP bestaat zullen er zonder tussenkomst van de huisarts bij een in Mitz vastgelegde toestemming zorgdata automatisch opgevraagd kunnen worden. De huisarts krijgt indien aangesloten op Mitz een notificatie daarvandaan als een patiënt een toestemming verleent of wijzigt. Een trigger-moment zoals bij het zelf vragen/vastleggen van de toestemming om het over dat afschermen te hebben ontbreekt dan.
Beseffen
Patiënten zullen zelf moeten beseffen dat ze het recht hebben om bepaalde data in hun zorgdossier af te schermen voor online inzage. Zorgverleners dienen ook zelf alert te zijn op het op correcte wijze voorlichten van patiënten over hun recht om zorgdata af te schermen voor online inzage. Het is voorstelbaar dat een patiënt nooit over die mogelijkheid is voorgelicht en ontdekt dat voor hem/haar zeer privacygevoelige data met andere zorgverleners gedeeld is. Het kan dan mogelijk voorkomen dat zo iemand naar de tuchtrechter stapt met het verwijt dat de huisarts nagelaten heeft hem/haar voor te lichten.
Geen groepen diagnosen afschermen
Een enkele keer hoorde ik de optie om in een HIS groepen diagnoses af selectief te schermen, bijv. de P en de S-groep uit de ICPC-codering(International Classification of Primary Care). Daarmee codeert/rubriceert de huisarts ziekten/diagnoses. De P staat dan voor ziekten uit het psychische spectrum en de S voor problemen in het sociale domein. Een dergelijke vorm van afscherming is een te grof instrument. Dat kan op een veel nauwkeuriger niveau waarbij de patiënt zelf aangeeft wat een andere zorgverlener al dan niet in mag zien.
Gebruik maken van recht
Het probleem van het opvraagbaar maken van zorgdossiers bij huisartsen bestaat eruit de patiënt na ooit een toestemming te vastgelegd te hebben naderhand zich niet altijd realiseert dat uitwisseling van bepaalde verse zorgdata ongewenst is en door uitwisseling een eigen leven kunnen gaan leiden. Die kunnen in ziekenhuisdossiers terecht komen en inzichtelijk zijn voor groepen zorgverleners waarvan de patiënt niet wil dat die van die data op de hoogte zijn.
Gebruik maken van het recht om bepaalde zorgdata selectief af te schermen kan voor menigeen een geruststelling zijn bij zorgdata-uitwisseling.
W.J. Jongejan, 14 juni 2026
Afbeelding van LoggaWiggler via Pixabay
18 juni 2024: derde alinea is aangepast n.a.v. reactie omdat Mitz na het noteren van een toestemming(of wijziging ervan) aldaar door een patiënt een notificatie naar het huisartsinformatiesysteem zendt.
> De huisarts legt als hij/zij een overeenkomst sluit met Mitz geen toestemmingen zelf meer vast
Dat heeft niets met Mitz te maken, het lokale EPD kan/mag wel degelijk lokale toestemmingen of bezwaren vast leggen
> en krijgt er vanuit Mitz ook geen terugmelding van.
Elke zorgaanbieder die een dossier aanmeldt bij Mitz kan een abonnement nemen op wijzigingen in de toestemming
Derde alinea is aangepast n.a.v. reactie.