Print 🖨 PDF 📄 eBook 📱

Diep tranendal voor IGJ door klassiek overheids-ICT-drama

tranendalOp 18 januari 2022 stond op het online-magazine Skipr een artikel met de kop “IGJ heeft niks meer aan mislukt ICT-systeem”. Het gaat om een klassiek Grieks drama in vele bedrijven dat zich in een traag tempo ontrolde. Het gaat om de mislukking van het SPEC-systeem, waarmee de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd(IGKJ) zaakgericht wilde werken. De implementatie zette men in 2020 stop. Uit onderzoek van Atos Consulting blijkt nu dat restanten van het SPEC-systeem ook niet herbruikbaar blijken. Binnen de organisatie heeft men het vertrouwen in het systeem opgezegd en “alles dat daarnaar riekt”. Het stopzetten van het project kwam na een vernietigend rapport van het onafhankelijke adviesbureau Verdonck Klooster&Associates(VKA) in 2020. Naar nu blijkt zijn de overblijfselen van het systeem ook niet meer te gebruiken. Overigens dateert het rapport van 6 oktober 2021 en komt minister Kuipers er op 17 januari 2022 mee naar de Tweede Kamer.

Gedoemd

Op zijn zachts gezegd rust er op ICT-projecten voor of door de overheid geen zegen. Het bleek, dat één op de vijf grote ICT-projecten bij de overheid nooit van de grond komt. Als oorzaak werden genoemd megalomanie, fantasy-deadlines en de wederzijdse wurggreep van de aanbesteding.

Het leidde tot de oprichting in 2015 van het Bureau ICT Toetsing(BIT). Overigens hing het voortbestaan van BIT aan een zijden draadje toen in 2019 het ministerie van Binnenlandse zaken overwoog de waakhond-taken bij de chief information officers (cio’s) van de departementen onder te brengen. Maar na een evaluatie en politieke druk vanuit de Tweede Kamer besloot (tijdelijk) BZK-minister Knops dat het BIT moet blijven. BIT zette men om in een onafhankelijk adviescollege met een wettelijke grondslag.

BIT/Zaakgericht werken/DICTU

Binnen de overheid omarmde men rond 2015 het ZaakGericht Werken(ZGW). De maker van het SPEC-systeem werd DICTU, een onderdeel is van het ministerie van EZK. DICTU zou zich moeten ontwikkelen tot een rijksbrede ICT-dienstverlener voor onder meer inspectiediensten. Daartoe ontwikkelde DICTU een ondersteunende dienst voor ZGW. DICTU verwachtte dat tien tot vijftien overheidsorganisaties ervan gebruik gingen maken. Agentschap Telecom(AT) en de Inspectie Gezondheidszorg waren de beoogde eerste afnemers. BIT brengt op 11 februari 2016 haar advies over ZGW uit aan de Minister van EZK. BIT verwacht dat er problemen ontstaan met de realisatie van dit project. Zij adviseert AT en IGZ om vooraf duidelijke afspraken te maken over financiering, leveringsvoorwaarden en inhoud van de Zaakgericht Werken-dienst voordat onomkeerbare stappen worden gezet. Reeds voor men het SPEC-project bij de IGJ zou implementeren waarschuwde BIT dus al. Maar ja, Edith Schippers, destijds minister van VWS zette het project toch door.

Wat was er mis aan SPEC?

In het rapport van VKA uit 2020 komen snoeiharde conclusie naar boven.

  • Functionaliteiten die wel gepland waren, ontbraken in SPEC.
  • Ondersteunende applicaties in relatie tot SPEC stonden op de roadmap, maar waren nog niet gereed.
  • Inrichting van SPEC, processen en organisatie waren niet meer op elkaar afgestemd.
  • SPEC voor zaakgericht werken was te rigide ingericht, niet gebruiksvriendelijk en bood weinig ruimte voor noodzakelijke dynamiek.
  • SPEC was te complex opgebouwd om snel te kunnen inspelen op veranderende behoeften.
  • Het systeem kende een starre inrichting en geen flexibele procesinrichting.

ABDTOPConsult

In mei 2021 doet de consultants van ABDTOPConsult, lid van de topmanagementgroep (TMG) van de Algemene Bestuursdienst en benoemd door de Ministerraad nog een keer een plasje over het debacle en komen met een overzichtsrapport. De titel luidde “Gestapelde ambities: Evaluatie van de ontwikkeling van de ICT toepassing SPEC bij IGJ 2012-2020.”

De conclusie die men trok::

  • Er was stapeling van ambities onder grote politieke druk
  • Mismatch tussen ambities en de IT-volwassenheid en –professionaliteit.
  • Het ontbreken van eigenaarschap in de lijn.
  • Een verkeerde systeem- en leverancier-keuze.
  • Het duivelsvierkant werd onvoldoende beheerst in de besturing. Het duivelsvierkant beschrijft de inherente spanning tussen de aspecten tijd, geld, scope en kwaliteit die in ieder (ICT) project aan de orde is.

Hoeveel kostte het?

In het ABDTOPConsultrapport geeft geen inkijkje wat het allemaal kostte. Op de website van de Stichting Beroepseer vond ik een artikel waarin staat dat de kosten van het project Informatievoorziening van Morgen (18 oktober 2017), waar de ontwikkeling van SPEC onderdeel van was, circa € 29 miljoen bedroegen. Daarnaast is over 2020 een bedrag van € 6,2 miljoen direct of indirect toe te rekenen aan bouw, ontwikkeling, beheer en implementatie van SPEC. Op zijn minst ging hier dus ruim 35 miljoen euro down-the-drain als je ook nog alle consultants- en advieskosten erbij optelt.

Dat allemaal in een drama waarvan je de afloop vanaf het begin kon zien aankomen.

Diep triest allemaal.

W.J. Jongejan, 20 januari 2022

Afbeelding van Joseph_Berardi via Pixabay