Het mag wat kosten, maar dan heb je ook nauwelijks wat

Op dit moment vindt in Den Haag de parlementaire enquête plaats onder leiding van Madeleine van Toorenburg(CDA) naar het debacle met de hoge snelheidstrein Fyra. Dit drama vertoont grote gelijkenis met de gang van zaken rond het Landelijk Schakel Punt(LSP). Grote sommen geld zijn uitgegeven aan projecten die bij nadere beschouwing zeer beperkt functioneren. Infrastructuur is aangelegd waarover betrekkelijk weinig, en in ieder geval veel minder dan gepland, verkeer plaats vindt, zowel bij de hoge snelheidslijn(HSL) als bij het Landelijk SchakelPunt(LSP). In het licht van discussies over bijvoorbeld het wel of niet vergoeden van dure medicijnen tegen bijvoorbeeld kanker is het toch zinnig weer eens tegen het licht te houden hoeveel geld er gespendeerd is aan de infrastructuur voor elektronische uitwisseling van medische data.

HSL en Fyra

De HSL moest en zou er komen heeft tot nu toe ongeveer elf miljard euro gekost terwijl de teller nog doortikt. Inmiddels verzakken kunstwerken(viaducten) en rijden er beduidend minder en ouderwetsere treinen op dan de bedoeling was. De gammele Fyra-treinen hebben kort op het beoogde traject gereden en zijn na een deal met de producent Ansaldo-Breda weer terug richting Italië. De deal waarmee de topman de treinen weer aan de producent overdroeg kostte de Nederlandse Spoorwegen 125 miljoen euro.

LSP

Het bedrag dat het ministerie van VWS naar eigen zeggen heeft uitgegeven aan het opzetten van de infrastructuur voor zorgcommunicatie via het LSP tussen 2002 en 2010 bedraagt 305,8 miljoen euro (zie pag. 174 van het document in de link). Over 2011 als jaar, waarin het Landelijk Elektronisch Patiënt Dossier door unanieme afwijzing in de Eerste Kamer strandde, wordt geen overzichtelijke verantwoording gegeven. Wel is vermeld dat er nog 10 miljoen euro gestoken wordt in het doen aansluiten van zorgaanbieders op het LSP en in een geloofwaardig beheer en doorontwikkeling van de infrastructuur. Er gaat nog 0,7 miljoen naar het NPCF(Nederlandse Cliënten en Patiënten Federatie) voor een project over zeggenschap en zelfbeschikking en 1,5 miljoen naar het klantenloket. Voor de periode 2013 tot en met 2015 committeert Zorgverzekeraars Nederland(ZN) zich met een bedrag van 25 miljoen euro per jaar. Bij elkaar is er tot heden minstens rond de 400 miljoen euro gespendeerd aan een systeem dat op dit moment maar beperkt functioneert.

Evaluatie door ZN

Rond deze tijd, juni 2015, zal Zorgverzekeraars Nederland(ZN)  haar financiële steun aan het evalueren en besluiten in hoeverre zij in de komende jaren geld in LSP en LSP-gebruik willen steken. In het businessplan van VZVZ staat dit vermeld. Het is echter de vraag hoe ZN nu aankijkt naar het nogal beperkte gebruik van het LSP. Uit de mond van manager integrale zorg van de zorgverzekeraar VGZ  Johan van Zeelst werd op een vergadering met huisartsen opgetekend dat deze zorgverzekeraar het geld dat ze er in gestoken hebben wel een keer terug willen zien. Wat kunnen de zorgaanbieders nog verwachten van die kant? Meer dwang tot aansluiting? Meer dwang om opt-in-toestemmingen te verwerven?

Buitengewoon gênant

Door de commissie Elias is in oktober geconcludeerd dat er duidelijke signalen zijn uit evaluaties dat informatie aangaande planning en budget gebrekkig was en het proces voor het EPD niet onder controle was. Fundamentele vragen over de visie en strategie vanaf de start zijn onvoldoende beantwoord, zoals de vraag “wat willen we bereiken op de langere termijn?” Bovendien hadden de partijen die bij het EPD betrokken waren geen gedeeld antwoord op vragen als: “Waarom hebben we een EPD nodig?”, “ Welke gegevens moeten in een EPD worden opgenomen?” en  “Hoe moet het uiteindelijk allemaal gaan werken?. Iedereen had een ander beeld en andere verwachtingen van het EPD en dat is gedurende het hele project zo gebleven.

Met andere woorden er was geen duidelijk plan, en ook geen beantwoording van de vraag waarop het EPD en nu het voortgezette LSP-gebruik het antwoord moest zijn.

Bezuinigingen

Terwijl in de zorg aan de ene kant fors bezuinigd wordt, is in de loop der jaren en nu nog veel, heel veel geld gestoken in een megaproject met beperkt resultaat. Zo de overheid een bedrijf zou zijn, was ze al lang failliet gegaan en waren de hoofdrolspelers ontslagen. De overheid komt er toch mee weg en de hoofdrolspelers zitten her en der nog op hun post, soms na een kleine stoelendans. Financieel gezien is het voor de overheid een spel zonder nieten, omdat bij tekorten de belastingbetaler toch wel betaalt. Zorgverzekeraars blijken daarnaast bereid jaarlijks miljoenen euro’s te storten in dezelfde schier bodemloze put. In het licht van recente berichtgeving over bijv. capriolen die zorginstellingen moeten uithalen om  “dure” patiënten elders te doen behandelen zijn de exorbitante uitgaven voor het LSP wel iets om een cynische kijk op overheid en zorgverzekeraars te krijgen.

W.J. Jongejan, huisarts n.p.