If it looks like benchmarking, sounds like it, quacks like it, it must be benchmarking

Op 16 januari 2020 riep Akwa GGZ het uit: “Het GGZ-dataportaal is geopend”.  Akwa GGZ stelt dat het er is voor zorgprofessionals die van elkaar willen leren en hun behandeling willen verbeteren. Het betreft weer het verzamelen van Routine Outcome Monitoring(ROM)-gegevens. Net als bij de voorganger van Akwa GGZ, de Stichting Benchmark GGZ(SBG) gaat het weer om benchmarking, ook al ontkent men het officieel. Uit één van de voor promotie bedoelde tekenfilmpjes wordt duidelijk dat men ROM-gegevens weer wil gaan gebruiken om zorginstellingen met elkaar te vergelijken, dus voor benchmarking.  In het verleden maakten tegenstanders van gebruik van ROM-data voor die doeleinden duidelijk dat ROM-data daar absoluut niet voor geschikt zijn. Toch laat men weer de wrakke olietanker, genaamd “ROM voor kwaliteitsdoeleinden” te water. Het zijn krachten vanuit de zorgverzekeraars, het ministerie van VWS en de grote werkgevers in de GGZ die dit model blijven omarmen.

Tekenfilmpjes

Akwa GGZ heeft de opening van het dataportaal opgeluisterd met een tweetal tekenfilmpjes. De eerste over het dataportaal en de tweede over de toestemmingsverlening. In het eerste tekenfilmpje maakt men duidelijk dat er sprake is van het vergelijken van instellingen met informatie op basis van ROM-data. Op 1 minuut 18 seconden in de tekenfilm over het portaal  vertelt men dit. Data aan zorgverzekeraars leveren voor zorginkoop staat niet op de tekenfilm, maar wel verhuld op de website

Benchmarking

Sinds de ondergang van SBG, waarvan veel restanten toch weer opgingen in Akwa GGZ mijdt men bij de laatste instelling de woorden “benchmarking” en “zorginkoop” angstvallig. Op de webpagina waarop Akwa GGZ haar doelen bekend maakt, vier in totaal, prijkten deze woorden aanvankelijk wel als doel 3 en 4, met daarbij de opmerking dat men de informatie er vooralsnog niet voor zou gebruiken. Men communiceerde de wens om de ROM -informatie daarvoor door te ontwikkelen  ook naar buiten toe. Na de deconfiture van SBG verwijderde men het van de webpagina. Men verving het met de mooie kreet: “transparantie van kwaliteit”. Bij het nauwkeurig bekijken van het schema dat Akwa GGZ geeft over haar doeleinden staat “benchmarking” omschreven als “informatie voor keuze patiënten” en doel 4 als “informatie voor zorgverzekeraars. Het moge duidelijk zijn dat Akwa GGZ op termijn gewoon hetzelfde wil gaan doen als SBG.

Doel 1 en 2

Doel 1 staat omschreven als het ondersteunen bij de individuele behandeling voor zowel de behandelaar als de patiënt.  Bij doel 2 staat het intercollegiaal ermee leren van elkaar om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Tegen doel 1 hebben ook de tegenstanders geen bezwaar, want het laten invullen van ROM-vragenlijsten door de patiënt zijn juist daarvoor bedoeld. Het gaat er namelijk om de voortgang van de therapie / het functioneren van de patiënt te evalueren in de loop van de behandeling. Met het onderdeel intercollegiaal leren van elkaar hebben tegenstanders ook geen grote problemen zolang je maar niet gaat praten over het begrip “kwaliteit van zorg”. Want dat meet je namelijk niet met het ROM-men. Patiëntfactoren bepalen vele malen meer de getallen die men uit het ROM-men denkt te distilleren dan verschillen tussen behandelaars.

Waar gaat het fout?

Het probleem met Akwa GGZ is daarbij ook dat de ROM-data de praktijk van de zorgaanbieder, c.q. de zorginstelling verlaten. De genoemde doelen kunnen makkelijk binnen de instellingen bereikt worden. Daar is geen inzameling door een bedrijf er buiten voor nodig. Bovendien is Akwa GGZ zelf geen zorg aanbiedend bedrijf. De doelen 1 en 2 worden extra door Akwa GGZ belicht om de data binnen te halen en vervolgen te gaan bewerken. Met de met doel 1 en 2 als alibi verkregen data wil men gewoon weer benchmarken en zorgverzekeraars van informatie voorzien voor zorginkoop. Zodra Akwa GGZ het woord kwaliteit gaat gebruiken en daar verder op doorborduurt gaat het mis.

Geen verplichting?

Op de website van Akwa GGZ staat dat een overeenkomst met de organisatie geen verplicht criterium is voor het goedkeuren van het kwaliteitsstatuut dat elke zorgaanbieder in de GGZ moet hebben. Het suggereert dat er voor deelname aan Akwa GGZ geen verplichting speelt. M.b.v. een ingewikkelde, in de loop van enkele jaren zorgvuldig door VWS, Zorgverzekeraars Nederland en GGZ-Nederland(werkgeversorganisatie GGZ), opgebouwde constructie is het wel verplicht. Iedere zorgaanbieder in de GGZ is namelijk verplicht een kwaliteitsstatuut te hebben en openbaar te maken. In het kader van dat statuut is men verplicht te ROM-men. En was men verplicht dat op te sturen naar de verzamelende instantie. Dat is ook vastgelegd in de contracten met zorgverzekeraars. Dat opsturen gold voor 1 januari 2019 richting SBG. Toen in de loop van 2017 en 2018 de discussie over de rechtmatigheid van de ROM-verzameling door SBG hoog opliep, staakten veel zorgaanbieders de aanlevering.

Tolerantie zorgverzekeraars?

Gedurende die roerige periode “tolereerden” de zorgverzekeraars het niet-aanleveren van de ROM-data. Als Akwa GGZ nu een voorzichtige start denkt te maken met de aankondiging van de start van het GGZ Dataportaal, is het te verwachten dat vroeg of laat die verplichting weer uit de ijskast gehaald wordt. Het blijft bij nadere beschouwing nog steeds voor een kritische beschouwer allemaal de dezelfde poppenkast als met SBG maar dan met andere spelers. Waarbij de dood van Pierlala een wat andere naam heeft, maar hetzelfde inhoudt als voorheen.

En o, ja, waar komt de kop van dit stuk vandaan. Die is een kleine variatie op de bekende uitspraak die afkomstig lijkt van de dichter Witcomb Riley. De uitspraak luidt: “If it looks like a duck, swims like a duck, and quacks like a duck, then it probably is a duck.

W.J.Jongejan, 17 januari 2020

Afbeelding van Manfred Richter via Pixabay