KNMP, privacy en de opt-in-toestemming

In de maanden mei en juni van 2015 houdt het bestuur van de Koninklijke Nederlandse  Maatschappij ter bevordering van de Pharmacie(KNMP) een rondgang langs haar Kringen.

Het onderwerp is “De privacy van de patiënt en patiëntveiligheid”. Recent, op 19 mei 2015 tijdens een kringbijeenkomst in Assen, deed voorzitter Gerben Klein Nulent een zeer opmerkelijke uitspraak.

Hij zei dat de apothekers er voor moesten waken dat de privacywetgeving ten koste gaat van de patiëntveiligheid. Hij stelde dat privacy een groot goed is, maar als die te ver wordt doorgevoerd waardoor de apotheker niet beschikt over patiëntgegevens,  de medicatieveiligheid niet gegarandeerd kan worden. Op deze opmerkelijke uitspraak zal ik nader ingaan.

33509

Deze woorden moeten volledig gezien worden in het licht van de behandeling in de Eerste Kamer van het wetsontwerp 33509, genaamd Wijziging van de Wet gebruik burgerservicenummer in de zorg, de Wet marktordening gezondheidszorg en de Zorgverzekeringswet (cliëntenrechten bij elektronische verwerking van gegevens). VWS beoogt er het gebruik van het LSP een wettelijke basis mee te geven. De KNMP-voorzitter refereert ook expliciet aan dit wetsvoorstel. Hij zegt daarover:

“Als die (wetgeving, W.J.J.) doorgang vindt, moet de patiënt telkens specifieke toestemming geven voor het delen van zijn gegevens. De vrees bestaat dat dit onwerkbaar wordt of de patiëntveiligheid in de weg staat. We moeten ervoor waken dat de privacywetgeving ten koste gaat van de patiëntveiligheid”

Niet alleen in huisartspraktijken, maar ook in apotheken moet volgens het wetsontwerp vastgelegd gaan worden welke categorieën van zorgaanbieders de medicatiegegevens van de patiënt wel of niet mogen inzien via het Landelijk SchakelPunt(LSP). Dat betekent niet  één, maar per patiënt vele  vinkjes zetten per zorgaanbieder-categorie. Dat zoiets onwerkbaar is hebben de Eerste Kamerleden al vastgesteld en blijkt de KNMP nu ook in te gaan zien.

 Toevoeging

De heer Klein Nulent komt met een conclusie toe die nadere bestudering vergt. Hij stelt:

“Privacy is een groot goed, maar als die te ver wordt doorgevoerd waardoor we niet beschikken over patiëntgegevens, dan kunnen we de medicatieveiligheid niet garanderen.”

Tijdens de Kring-bijeenkomst  kwam ter sprake dat apothekers een onderzoekplicht kennen. D.w.z. dat ze bij onvoldoende patiëntgegevens een farmaceutische anamnese afnemen om te voorzien in een compleet medicatieoverzicht.

Analyse

Bij nadere analyse van zijn woorden is het overduidelijk dat de apotheker eigenlijk het liefst alleen een generieke, on-conditionele, toestemming ziet voor het opvragen van een medicatieoverzicht bij huisartsen en apotheken via het LSP. Die weg is echter afgesneden door de motie van Hanke Bruins Slot in de Tweede Kamer (Kamerstuk 33509-13), dus onbegaanbaar.

Wat wil de KNMP dan wel? Waarom gaat zij juist nu een rondgang langs de Kringen maken over dit onderwerp? Preludeert de KNMP op een situatie na eventueel terugtrekken c.q. afwijzen van wetsvoorstel 33509 op eventuele wijziging in de regelgeving omdat het huidige wetsvoorstel tot een onwerkbare situatie leidt?

De heer Klein Nulent brengt daarvoor nu  de medicatie(patiënt)veiligheid in stelling:

Hij suggereert dat privacywetgeving liefst ondergeschikt moet worden gemaakt aan patiënt-(medicatie)veiligheid als in het kader daarvan gebruikt zou worden gemaakt van het LSP. De privacywetgeving wordt evident als lastig ervaren.

Maar is de medicatie(patiënt)veiligheid zonder LSP eigenlijk wel in het geding? Heeft heel Nederland de laatste jaren blootgesteld gestaan aan grote gevaren op het gebied van de medicatieveiligheid? Neen!. Ook zonder LSP is er met gebruik van andere communicatiemiddelen een overzicht van het medicijngebruik, de interacties, contra-indicaties en allergieën te krijgen. Ook het HARM-onderzoek uit 2006 , waarmee lang gepoogd is het LSP-gebruik te legitimeren, is al lang onderuit gehaald.  De voorzitter van de KNMP ziet de medicatie-informatie liever sneller en efficiënter tot de apotheker komen eventueel ten koste van de privacy van de burger.

Morele druk

Met de woorden van de heer Klein Nulent  wordt vanuit de apotheekorganisatie KNMP onterecht morele druk uitgeoefend richting politiek, maar ook richting burger vóór LSP-gebruik met het begrip “medicatieveiligheid” als drukmiddel. Het klinkt alsof privacywetgeving de medicatieveiligheid in de weg staat en er een simpeler toestemmingsprincipe zou moeten komen. Het huidige LSP-gebruik is helaas niet gebaseerd op een systeem dat gemaakt is op basis van “privacy by design”. Vandaar dat er om de privacy enigszins te garanderen capriolen worden uitgehaald met de opt-in-toestemming

Door dit soort geluiden vanuit de KNMP wordt duidelijk dat het privacy-debat rond het LSP weer eens op scherp gezet wordt.

Men zij gewaarschuwd.

W.J. Jongejan, huisarts n.p.