Hoe VWS de tijdelijke corona-opt-in permanent wil maken
De in 2020 bij de eerste corona-golf als slechts tijdelijk aangekondigde corona-opt-in maatregel van VWS wil het ministerie permanent maken. Dat staat enigszins verhuld in het concept Integraal Zorgakkoord(IZA). De tijdelijke maatregel dateert van medio april 2020. Dat kwam door de wens om op spoedeisende hulp(SEH) afdelingen makkelijk gegevens van patiënten op te kunnen vragen uit huisartsinformatiesystemen. Voor het via het landelijk SchakelPunt(LSP) opvraagbaar maken van huisartsgegevens was namelijk toestemming vooraf noodzakelijk. De tijdelijke regeling hield in dat via updates van huisarts-informatie-systemen mensen die nog geen besluit hadden laten weten, “tijdelijk” massaal genoteerd werden als toestemmingsgevers. Bij mensen die het niet wilden en dat ook lieten weten aan de huisarts, zou dat niet gebeuren. De vraag was in 2020 hoe tijdelijk de maatregel zou zijn. Op 5 mei 2020 laat tijdelijk invallend minister van Rijn op vragen van de Partij Voor DE Dieren dat de maatregel echt tijdelijk is.
Gemorrel aan tijdelijkheid
Al in 2021 wordt duidelijk dat VWS, bij monde van minister Tamara van Ark, de als tijdelijk verkochte maatregel toch wel liefst permanent wil maken. Begin 2022 doet de Patiëntenfederatie Nederland, al dan niet gepusht door haar voornaamste financier VWS, ook een duit in dat zakje. Nu blijkt uit het concept Integraal Zorgakkoord uit bijlage I(Digitalisering en gegevensuitwisseling) op pagina 85 dat VWS de maatregel gewoon permanent wil maken. Dat doet VWS zonder vermelding dat het gaat om de corona-opt-in regeling waarmee in 2002 van ruim 8 miljoen mensen automatisch “ja” werd gezet in huisartsinformatiesystemen bij de vraag of ze toestemming gaven.
Wat staat in het Integraal Zorgakkoord?
De genoemde passage uit het concept IZA luidt:
“VWS bereidt een wetsaanpassing voor waardoor het mogelijk wordt om voor de acute zorg gegevens zonder toestemming beschikbaar te stellen in een elektronisch uitwisselingssysteem, tenzij de patiënt of cliënt bezwaar heeft (opt-out), De ambitie is om deze wetsaanpassing in 2023 aan de Tweede Kamer aan te bieden.”
Hier staat dus alleen iets over acute zorg en niets over corona. Maar, maar wat hier staat is niets anders dan het permanent willen maken van de corona-opt-in regeling.
Autoriteit Persoonsgegevens
Voor de tijdelijke maatregel vroeg VWS advies aan de Autoriteit Persoonsgegevens(AP). Die accepteerde de tijdelijke maatregel mits de patiënt vlak voor de zorgdata op de SEH uit het huisartssysteem via het LSP opgevraagd zou worden nog een duidelijk “ja” of “neen” kon zeggen. Dus met dat laatste opvraging weigerend. De AP laat bij het ingaan van de noodmaatregel in 2020 weten dat er wel een wettelijke basis nodig heeft. In 2021 vraagt VWS aan de AP om haar oordeel over een ontwerpbesluit om de tijdelijke regeling een wettelijk basis te geven. De AP antwoordt daar uitgebreid op per 25 februari 2021. Men laat weten dat het ontwerpbesluit op gespannen voet staat met bestaande wetten en adviseert het besluit niet te nemen.
Eisen van AP aan VWS
Op 11 maart 2021 laat de AP aan VWS weten dat ze elke drie maanden wil weten van de minister of de tijdelijke corona-opt-in regeling nog steeds noodzakelijk en aangewezen is. Daarnaast wil de AP ook elke drie maanden van VWS weten of zich incidenten hebben voorgedaan waardoor risico’s voor de rechten en vrijheden van betrokkenen zijn/zullen ontstaan en welke mitigerende maatregelen het ministerie naar aanleiding daarvan heeft getroffen of heeft laten treffen (bijvoorbeeld door VZVZ als beheerder van het LSP). De AP ziet de corona-opt-in maatregel terecht als een zeer tijdelijke en vraagt zich ook af hoe tijdelijk tijdelijk is.
Poot stijf houden?
Wat we nu kunnen zien aankomen is dat er mogelijk een clash gaat komen tussen de AP en het ministerie van VWS. Mocht VWS een als in het IZA aangekondigde wetsaanpassing wil gaan indienen, kan de AP zonder gezichtsverlies niets anders doen dan voet bij stuk houden. Dus een negatief advies geven aan de minister van VWS plus het opleggen van sancties indien VWS het toch door wenst te zetten.
Reddingsboei voor LSP
De diepere betekenis in de plannen van VWS is gelegen in het beperkte gebruik van het LSP als de corona-opt-in maatregel teruggedraaid wordt. Met de maatregel is voor ruim 8 miljoen Nederlanders de toestemming om gegevens beschikbaar te stellen via het LSP op “ja” gezet. Als die weer teruggezet worden op “neen, want ik heb er nog geen beslissing over genomen” valt een heleboel verkeer via het LSP weg. Na ruim 14 jaar LSP-bestaan is het gebruik ervan nog steeds geen grandioos succes te noemen. De poging van VWS om de corona-opt-in regeling permanent te maken moeten we dan ook in dat licht zien.
W.J. Jongejan, 20 augustus 2022
Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay
Over de corona-optin-regeling publiceerde ik op 30 maart 2020, 8 april 2020, 23 april 2020, 6 mei 2020, 30 september 2020 en 5 maart 2021 en 11 maart 2021.
Recente reacties