Kwaliteitsinstituut van/voor GGZ: oude wijn in nieuwe zakken

Twee dagen voor het kort geding op 13 juli van de actiegroep StopBenchmarkROM versus de Stichting BenchmarkGGZ verscheen op 11 juli plotseling op de website van Zorgverzekeraars Nederland(ZN) een persbericht. Hierin de mededeling dat doorontwikkeling van ROM-verwerking gaat plaatsvinden binnen een nieuw op te richten kwaliteitsinstituut voor de Geestelijke GezondheidsZorg(GGZ). De Routine Outcome Monitoring(ROM) doet sinds januari 2017 erg veel stof opwaaien. Bij reeds bestaande kritiek vanuit de GGZ dat ROM-data niet geschikt zijn voor benchmarking en zorginkoop liet de Algemene Rekenkamer toen weten dat dat ROM-data absoluut ongeschikt zijn om gebruikt te worden daarvoor, en zeker niet in het kader van de bekostiging van de GGZ. De ROM-data zijn tot voor kort stelselmatig verzameld en verwerkt door de SBG. Deze instelling, die volledig gefinancierd wordt door de zorgverzekeraars(lees ZN), heeft de afgelopen twee jaar niet anders beweerd dan het (willen) door-ontwikkelen van de ROM-data om de data meer zeggingskracht te geven. Men heeft daar ook wel door dat de ROM-data niet ideaal zijn voor het doel waarvoor de SBG is opgericht, maar blijft er toch aan vasthouden. Het fundamenteel onjuiste van het gebruik van ROM-data voor benchmarking en zorgkoop is gelegen in het doel waarvoor ROM ooit ontwikkeld is, namelijk het evalueren en bijsturen van individuele therapie. Het gebruik op geaggregeerd niveau is een nooit bedoelde, niet valide en dus onjuiste toepassing.

Kort geding  

In de aanloop naar het kort geding bleek meerdere keren dat SBG en op de achtergrond ZN de wederpartij kleine brokjes toewierpen. Zo verscheen tien dagen voor het geding plotseling de melding op de website van SBG dat in de Minimale DataSet nu expliciet staat dat postcode en land van herkomst van de patiënt versleuteld worden en geaggregeerd worden aangeleverd aan de SBG. Iets waar voordien nooit duidelijk was. Beide items zijn van belang in het kader van de herleidbaarheid van informatie naar een individu. Diezelfde dag liet de SBG opeens weten dat enkele cijferreeksen in de ROM-data, het zorgtrajectnummer, het DBC-trajectnummer en het koppelnummer, sinds kort gepseudonimiseerd en later gerandomiseerd worden. Het zijn ook data die kunnen leiden tot het terugvinden van een individu in de aangeleverde databrij. Ook had men een begin gemaakt met het met terugwerkende kracht uitvoeren van deze bewerking op reeds aangeleverde data. De acties van de SBG passen in de tactiek van het eerst negeren, dan traineren en vervolgens piece-meals-gewijs toestoppen van zaken die de tegenstander mogelijk zou kunnen bewegen het kort geding niet door te laten gaan.

Oude wijn

Met veel omhaal van woorden, waarbij men zorgvuldig de woorden benchmarking en zorginkoop vermijdt, is nu het buzzwoord “kwaliteit”. Men vergeet daarbij dat Routine Outcome Monitoring alleen valide is in de individuele relatie tussen patiënt en therapeut om de therapie bij te sturen, maar dat het instrument niet geschikt is om op geaggregeerd niveau “kwaliteit” te meten om daarmee “transparantie” te bieden aan professionals en patiënt. Ondanks alle mooie woorden gaat het onder de streep bij de zorgverzekeraars toch om het afrekenen van zorgaanbieders op basis van die “gemeten kwaliteit” en blijft het dus oude wijn in nieuwe zakken. In de somatische zorg is de laatste twee jaar heel langzaam het inzicht gegroeid dat met aangeleverd cijfermateriaal(indicatoren) van zorgaanbieders niet altijd één op één kwaliteit te meten is. ZN en de SBG weten dat de ROM-data een wankele basis voor hun doel zijn, want al tijden en nu ook weer  spreekt met over het doorontwikkelen van de ROM-systematiek. Het is eigenlijk het proberen om een slecht gebouwd vehikel al rijdend af te bouwen tot iets wat op een auto lijkt.

Kwaliteitsinstituut=SBG

In het hele persbericht spreekt ZN met geen woord over de SBG, waar tot nu toe alle ROM-verwerking plaats vond. Het is dan ook overduidelijk dat het nieuw te maken kwaliteitsinstituut niets anders is dan een voortzetting van de huidige SBG, maar dan onder een andere naam. Tijdens het kort geding zei de advocaat van de SBG rond 10.30 uur ook dat de SBG een belangrijke rol zal spelen bij het doorontwikkelen van ROM zoals onlangs door de partijen is afgesproken. Duidelijker kan het niet.

Doortrapt

De naamgeving van de voortzetting van de SBG onder andere vlag is doortrapt gekozen. Benchmarking en zorginkoop is iets wat direct geassocieerd wordt met de achterliggende broodheer van de SBG, namelijk ZN. De naam kwaliteitsinstituut lijkt te appelleren aan iets anders, maar is het au fond niet. Publicitair gezien is het makkelijker tegen benchmarking of zorginkoop te zijn dan tegen kwaliteit.

Brede consensus??

Onder het persbericht staan organisaties vermeld van de koepel van werkgevers in de GGZ, koepels van behandelaars en een patiëntenorganisatie. Dat lijkt heel aardig maar al deze partijen deden al mee aan SBG en waren de afgelopen jaren door een convergerend afsprakenstelsel van massage met financiële middelen(waaronder ook financiële korting op betalingen voor geleverde zorg bij niet aanleveren van ROM-data) zover gebracht dat ze meededen aan de ROM-data-levering.

Essentie

ZN spreekt over doorontwikkeling van ROM. Daar gaat het echter niet over. Het gaat om het doorontwikkelen van instrumenten voor benchmarking en zorginkoop op basis van ROM-data. De essentie waarom men doorgaat wordt door ZN in de eerste alinea meer dan duidelijk verwoord: “De afgelopen jaren is veel tijd en geld geïnvesteerd in ROM”. Het is het aloude verhaal van een wrakke olietanker die in de vaart is gebracht en niet uit de vaart genomen wordt en al varende telkens wat van koers verandert.”

De slotconclusie bij het persbericht van ZN kan niet anders zijn dan dat het oude wijn in nieuwe zakken is.

W.J. Jongejan