Minister Helder speelt slachtofferrol bij hulpmiddelen-problemen
In de zorg speelt al enige tijd het gekmakende probleem van de moeizame beschikbaarheid van hulpmiddelen als (urine)catheters, wondverzorgingsartikelen en incontinentiemateriaal. Wijkverpleegkundigen en huisartsen zijn vaak uren kwijt als ze acuut een bijv. een catheter nodig hebben. De televisierubriek EenVandaag besteedde op 27 november 2023 een reportage aan het feit dat in de zorg men gemiddeld 40 procent van de tijd kwijt is aan administratieve overlast. Ook de slechte beschikbaarheid van hulpmiddelen kwam ter sprake. Aan het einde van de reportage(7 min. 56sec) op 6 min 55 sec. zegt minister Connie Helder van VWS dat het verminderen van regels rond hulpmiddelen wel makkelijk klinkt. Ze vervolgt dan met de opmerking dat je dan met 300 gemeenten en veel zorgverzekeraars op één lijn moet komen. Wat ze daar doet is een klassiek voorbeeld van “het spel: Ja, maar” uit de transactionele analyse. Ze noemt op voorhand belemmeringen. Speelt het slachtoffer.
Transactionele analyse
Om dit woord “slachtoffer” te begrijpen moet je dat zien als onder deel van de Transactionele Analyse. TA is een theorie die de Canadese psychoanalyticus Eric Berne eind jaren vijftig ontwikkelde en waarin het idee van transacties centraal staat als de manier waarop mensen communiceren. Transacties in de zin dat de één zich op een bepaalde manier uit en de ander daarop volgens een bepaald patroon reageert, ieder vanuit zijn eigen rol. Binnen de TA definieerde men o.a. de zogenaamde “dramadriehoek’.
Dramadriehoek
De dramadriehoek, ontworpen door Stephen Karpman, is een visuele weergave van communicatiepatronen tussen mensen. De dramadriehoek kenmerkt zich door het feit dat je er als het ware in ‘gevangen’ wordt en dan steeds de keuze hebt uit drie mogelijkheden, namelijk: het aannemen van de rol van de Redder, de Aanklager of het Slachtoffer. Deze drie sociale rollen vullen elkaar aan en leveren in de communicatie vaste patronen op. Het merkwaardige van deze drie rollen is dat de betreffende personen zich niet bewust zijn van de wijze waarop zij zichzelf en de ander als het ware ‘gevangen’ houden in een negatief emotioneel spel en hiermee gezond en adequaat gedrag vermijden. Het karakteristieke van het Slachtoffer is het voortdurend zeggen dat die iets wel wil, MAAR dat niet kan. Dat heet: het spel ja, maar.
Slachtoffer
De minister speelt hier de slachtoffer-rol. Ze zegt het wel te willen veranderen maar komt meteen met een beletsel. Ze doet dat door te zeggen dat het allemaal zo weerbarstig is omdat je met hulpmiddelen te maken heeft met 300 gemeenten en veel zorgverzekeraars.
Gemeenten gaan echter over grote hulpmiddelen zoals aanpassingen aan huis, de verstrekking van een scootmobiel of traplift etc. Niet over catheters, wondverzorgingsartikelen en incontinentiemateriaal. Daar gaan de zorgverzekeraars over. Daar bestaan er elf van volgens Zorgverzekeraars Nederland. Van die elf bepalen de vier grote CZ, Menzis, VGZ en Zilveren Kruis voornamelijk de marsroute. Deze branchevereniging heeft een grote stem in het handelen van de zorgverzekeraars. De minister zegt nu; “Ik wil wel, ja, maar”. Daarbij neemt ze de rol in van de onderliggende partij aan, maar die heeft ze helemaal niet. Met de zorgverzekeringswet in de hand bepaalt VWS het kader waarbinnen de zorgverzekeraars opereren.
Keuze: besparingstarget of de patiënt
In wezen gaar het bij de genoemde hulpmiddelen(catheters, wondverzorgingsartikelen en incontinentiemateriaal) om de simpele keuze tussen het halen van een besparingstarget of voor het zeer snel beschikbaar zijn van de broodnodige hulpmiddelen bij de patiënt. Het kan nog zo efficiënt zijn om die materialen uit een centraal magazijn te laten komen maar als vervolgens blijkt dat de logistiek faalt bij het aanvragen en snel afleveren bij de patiënt dan is goedkoop duurkoop. Een verkeerde routering in een sorteercentrum en een pakje is dagen onderweg.
Duurkoop is het omdat zorg niet geleverd kan worden doordat de zorgverlener eindeloos aan het bellen is. Minister Helder hoeft helemaal niet de slachtofferrol te spelen en uit te leggen hoe weerbarstig het allemaal is. Met één pennenstreek kan VWS de zorgverzekeraars een aanwijzing geven om de uitlevering van hulpmiddelen voortaan decentraal te regelen. Ze kan dan op een volwassen manier uit de dramadriehoek verdagen.
Ontregel de zorg
Op het ministerie van VWS is men overigens al vanaf 2017 bezig met het programma (Ont)regel de zorg. Dat was aanvankelijk van een initiatief van werkers uit de zorg die 2016/2017 in schrapsessies aangaven waar en hoe de verstikkende regelgeving in de zorg minder kon. Al vrij snel was het duidelijk dat het ministerie de beweging simpelweg koest geknuffeld had. Daarover schreef ik al in 2020. Toen de minister deze zomer een brief naar de Tweede Kamer stuurde waarin stond dat na ruim 5 jaar bemoeienis van VWS de administratieve regeldruk met één procent gedaald was schreef ik in juli 2023 dat de minister (Ont)regel de zorg kapot organiseert.
Bezoek aan minister
Dat kritische artikel leverde een uitnodiging op van minister Helder om ten ministerie in begin september 2023 met haar van gedachten te wisselen. Daar legde ik haar uit dat haar plannen voor intensivering van dit VWS-programma tien keer niets zouden gaan opleveren als men voort bleef gaan men de huidige aanpak met weer regels, nu voor het ontregelen.
W.J. Jongejan, 30 november 2023
Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay
Recente reacties