Mr. Bates vs The Post Office leert ons belangrijke lessen
De 4-delige tv-serie Mr Bates vs The Post Office vertelt het waargebeurde verhaal van de onterecht van fraude en diefstal beschuldigde filiaalmanagers van de Britse Post Office. Het is een van de grootste schandalen en gerechtelijke dwalingen in de recente Britse geschiedenis. In 1999 begon The Post Office, equivalent van onze PostNL, met de introductie van het Horizon-systeem van het Japanse bedrijf Fujitsu. Het zou gaan zorgen voor de automatisering in de vele kleine postagentschappen die het Verenigd Koninkrijk kent. Gedurende meerdere jaren beschuldigde het Post Office die filiaalhouders van fraude vanwege kasverschillen. Deze kasverschillen werden veroorzaakt door onvolkomenheden in het systeem. Post Office ontkende dat consequent en verhaalde de “schade” op de filiaalhouders en vervolgde hen juridisch. Een vasthoudende filiaalhouder die ook zijn filiaal verloor door Post Office verzamelde mede-slachtoffers en ging het gevecht aan met het zich onaantastbaar wanende Post Office. Meer dan twintig jaar procederen volgde.
Een “must see”
De reden dat ik op deze website aandacht voor deze serie vraag is dat deze een zeer grote gelijkenis vertoont met de Nederlandse toeslagen-affaire. Het Post Office vertoonde precies, maar dan ook precies hetzelfde gedrag als onze belastingdienst. De vierdelige serie is in Nederland te bekijken via NPO-Start, waar vanaf 25 januari 2024 wekelijks een nieuwe aflevering te zien is. Via de app NPO-Plus kan men de hele serie in één keer zien. Ik heb zo alle vier de 45 minuten durende afleveringen achter elkaar gezien op één avond. De misstanden vonden plaats tussen 1999 en 2015 maar de afhandeling sleept zich tot nu toe voort. Mede door deze serie kwam de regering in actie om tot een definitieve schadeloosstelling van de slachtoffers te komen. De serie kwam tot stand in opdracht van Independent Television (ITV). Dat is een netwerk van Britse commerciële televisiezenders.
The whole shebang(1)
In de serie zegt Mr. Bates op enig moment dat het Post Office “the whole shebang”- de hele mikmak, over de slachtoffers heeft uitgestort. Het begon met intimidatie, isolatie(“U bent de enige waarbij dit speelt”), vervolgens juridische dwang om de tekorten zelf aan te vullen, strafrechtelijke vervolging. Vanaf het begin maar ook toen de groep slachtoffers zich verenigde ontkende Post Office in alle toonaarden dat er enig probleem bestond met de hard- en software van Fujitsu. Toen pogingen om via een second opinion de zakendoor te lichten stagneerden, startte Post Office met mediation. O
m vervolgens dat eindeloos te traineren. Daarna stelde Post Office dat men de gevallen individueel ging afhandelen om zodoende de verzamelde eisers als groep de pas af te snijden. Uiteindelijk komt het met hulp van investeerders die wel brood zagen de zaak tegen Post Office te ondersteunen tot een voor de eisers gunstige uitspraak.
The whole shebang(2)
Probleem toen was weer dat na betaling van de investeerders per eiser een onvoldoende bedrag overbleef om de eisers te compenseren. Uiteindelijk heeft de groep slachtoffers die inmiddels bijna 900 mensen telt, nadere actie tegen de regering ingesteld omdat die enige aandeelhouder van het Post Office was. Het uitzenden van de serie mr. Bates vs The Post Office heeft deze maand ertoe geleid dat er nu beweging komt in het regeringsstandpunt om de slachtoffers volledig te compenseren. Los daarvan moesten meerdere eisers die onterecht een strafrechtelijk vonnis aan de broek kregen naar het Court of Appeal, dat uiteindelijk de veroordelingen nietig verklaarde en een grote gerechtelijk dwaling noemde.
Wat leert dit ons?
Er bestaan aanzienlijke parallellen met onze toeslagenaffaire. Ook daar was er sprake van intimidatie van afzonderlijke ouders. Ook daar probeerde men het klein te houden door ouders individueel fouten aan te wrijven. Pas toen ouders zich gingen verenigen en in de Tweede Kamer Renske Lejjten en Pieter Omtzigt zich diepgaand in de materie verdiepten en schandaal na schandaal boven tafel kregen ontstond er iets van actie. Net als in het V.K. ontkende de belastingdienst in eerste instantie dat er iets mis kon zijn met hun ICT-systemen. Hier ging het niet om niet correct werkende hard- en software maar juist enkele systemen die op basis van vage, onterechte, verdenkingen mensen als fraudeur labelden. Ook hier bleek de overheidsinstantie, de belastingdienst bijzonder hardvochtig. Met de eis om volledig reeds uitgekeerde toeslagen terug te eisen en geen betalingsregeling mogelijk te maken.
Men slaagde er ook in de afhandeling bijzonder stroperig te maken.
Diepe zakken en lange adem
Net als bij de kwestie in het V.K. bleek de belastingdienst diepe zakken te hebben als het om procederen ging. Net als in het V.K. schroomde de belastingdienst niet om gewoon te liegen. Dat deed ze onder andere bij rechtszaken bij de Raad van State. Uiterst zorgelijk was dat de Raad van State mee ging in de presentatie van de belastingdienst bij daar voorgelegde zaken. Het belang van de burger maakte de Raad van State zo ondergeschikt aan dat van een overheidsorgaan.
Wat Mr. Bates vs The Post Office ons ten aanzien van de toeslagenaffaire leert dat de burger een bijzonder lange adem moet hebben om tenslotte (enige vorm van) gerechtigheid te ervaren.
W.J. Jongejan, 29 januari 2024
Recente reacties