Part 2 of the revenge of the never disappearing metoprolol
Op 17 juli 2023 schreef ik op deze website het artikel “The revenge of the never disappearing metoprolol”. Het ging over medicatie van een patiënt die een internist vijf jaar terug stop zette in een ziekenhuisinformatiesysteem(ZIS). Vervolgens kwam het medicament vijf jaar lang telkens terug in het ZIS. Na recent een laatste poging via een andere specialist leek het eerst verdwenen. Toch kwam het terug in het ZIS met zelfs een naar de patiënt gestuurd nieuw voorschrift van het gestopte medicament, metoprolol. Ik beschreef hoe dat soort schijnbaar onmogelijke dingen toch gebeuren kunnen. Meestal gebeurt dat door koppelingen met andere ICT-systemen in het kader van uitwisseling van zorgdata. Waarbij dan de gestopte status van het medicament overschreven raakt met een actieve status vanuit het andere systeem. Ik ging hierover in gesprek met ICT-expert en arts Gerard Freriks.
Oorzaak
Dat een geneesmiddel maar niet uit de lijst van actieve medicatie verwijderd wordt heeft een simpele oorzaak, zegt ook Freriks. Huisarts Informatie Systemen(HIS-sen), maar ook ziekenhuisinformatiesystemen(ZIS-sen), wisselen data uit d.m.v. berichten. Uitwisselen d.m.v. berichten betekent dat data in een database van arts A worden gekopieerd naar die van arts B. Data worden in het ontvangende systeem overschreven. Op deze wijze kan later d.m.v. een bericht de medicatie lijst van B weer terug geplaatst worden naar A en daar overschreven. Et voilá: Metoprolol is weer terug. Freriks geeft aan dat bovenstaand scenario zeer waarschijnlijk speelt. Zijns inziens is de oorzaak gelegen in het feit dat de berichten NIET voldoen aan de ISO norm 18308(2011) ‘EHR Requirements’. ISO is de International Organization for Standardization.
ISO 18308
Freriks vertelt dat die norm de reeks eisen definieert voor de architectuur van een systeem dat elektronische patiëntendossiers (EPD’s) verwerkt, beheert en communiceert. De ISO-norm is geformuleerd om ervoor te zorgen dat op die basis gemaakte EPD’s voldoen aan de behoeften van de gezondheidszorg en klinisch valide en betrouwbaar zijn. Dat ze ook ethisch verantwoord zijn, voldoen aan de geldende wettelijke vereisten, goede klinische praktijken ondersteunen en gegevensanalyse voor een groot aantal doeleinden mogelijk maken.
In Nederland zijn er maar twee bedrijven die systemen maken die aan de ISO18308-norm voldoen. Dat betreft Code 24, een EPD voor de GGZ en NEDAP. Het aardige van het gebruik van de ISO 18308-norm bestaat eruit dat uit een daarmee gerealiseerde ICT-infrastructuur automatisch een makkelijk te realiseren communicatie mogelijk maakt. Immers de architectuur van verschillende systemen is op gestandaardiseerde wijze opgebouwd.
HL7
Het grote probleem in Neerland is dat bijna alle zorg-ICT-systemen gebaseerd zijn op de HL7-standaard. Dat is geen architectuurstandaard, maar een communicatiestandaard. Het maakt het telkens maken van koppeltabellen tussen ICT-systemen noodzakelijk. Dat is trouwens ook de basis van het verdienmodel van een flink aantal zorg-ICT-leveranciers. HL7-berichten kennen bovendien het begrip “versioneren” niet. Versioneren betekent versiebeheer. Daarnaast worden in HL7-berichten vele andere ethische en juridische vereisten niet toegepast. Die specifieke vereisten betreffen onder andere de toegang, encryptie, ondertekening etc. Die staan uitgebreid omschreven in de ISO 18308 norm in hoofdstuk 6.3. De minister van VWS wil de communicatie van zorgdata vlot trekken met de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg(Wegiz). Berichten die in het kader van Wegiz gemaakt zijn/worden, zullen zoals het nu gaat niet aan de eisen voor een gestandaardiseerd EPD voldoen. Want de Wegiz borduurt voort op het communicatie-paradigma en niet op het architectuur-paradigma.
Paradigma
In EPD-systemen van de toekomst zal het berichten(communcatie)-paradigma vermeden moeten worden Men moet ze vervangen door systemen die door hun architectuur samenwerken vanzelfsprekend maken. De documenterende arts zal alle data in alle systemen met informatie over de patiënt gewoon kunnen inzien. Na die inspectie door systeem B zullen de data niet gekopieerd worden naar systeem A. Federatie heet deze technische keuze. Alle data blijven bij de bron. In plaats van kiezen voor het communicatie-paradigma dient men dus de voorkeur te geven aan het architectuur-paradigma. Uit systemen die voldoen aan genormeerde architectuur volgt automatisch een vlekkeloze communicatie. VWS zou de eisen uit de ISO 18308 in de informatiearchitectuur van de Wegiz moeten opnemen om betere zorg-IT systemen te krijgen. Die hebben dan geen fouten, zoals medicatieproblemen, die potentieel de gezondheid van patiënten in gevaar kunnen brengen,
Normen
In het kader van de Wegiz gaat het Nederlands normalisatie-instituut ten behoeve van de zorgcommunicatie nieuwe normen ontwikkelen. Zoals ik al in 2021 beschreef gaat het daarbij om processen die jaren duren. Het is echter de vraag of binnen het ministerie van VWS wel kijkt of gekeken heeft naar reeds bestaande NEN-normen die mogelijkheden bieden om de zorgcommunicatie vlot te trekken. Bij het kijken door VWS naar andere al bestaande normen komt ook de ISO 18308 norm in beeld. Het is de vraag of men zich wel bij VWS realiseert of de huidige weg op basis van het communicatieparadigma wel zo verstandig is.
W.J. Jongejan, 31 juli 2023
Afbeelding van nalik25390 via Pixabay
Recente reacties