Pseudowetenschappelijke mumbo-jumbo met illegaal verkregen ROM-data

In het Engels bestaan soms fraaie uitdrukkingen. Voor betekenisloze nonsens is dat bijvoorbeeld mumbo-jumbo. Het is van toepassing op een recente publicatie van de Stichting Benchmark GGZ(SBG), dat, volledig betaald door de zorgverzekeraars, ROM-gegevens verwerkt die naar de huidige inzichten zeker vanaf 2014 illegaal verkregen zijn. De publicatie, die op 30 mei 2017 verscheen heet: “Langer dan een jaar behandelen. Wat levert het op? Een verkenning van gepast gebruik bij stemmingsstoornissen(Volwassenen Cure)” . Je zou verwachten dat in een periode nu ook de Autoriteit Persoonsgegevens onderzoek doet naar het handelen van de SBG de laatste terughoudend zou zijn met het publiceren van rapporten die op illegaal verkregen data berusten. Niets is minder waar. Het lijkt of SBG met het toch publiceren haar bestaansrecht wil onderstrepen.

Gepast gebruik

In de eerste plaats verraadt de titel ( “gepast gebruik”) al wat met het rapport beoogd wordt, namelijk het aantonen dat er blijkbaar teveel aan zorggelden uitgegeven zou worden aan de behandeling van stemmingsstoornissen. De conclusies, waar ik hierna op terug zal komen verraden, ademen dezelfde teneur. Het  rapport dat door Marko Barendregt  van de SBG geschreven is onderzoekt het effect van therapie na één jaar en van het vervolg ervan na één jaar.

Ongeschikt

Sinds de Algemene Rekenkamer in januari 2017 in een rapport over de bekostiging van de GGZ gehakt maakte van de ROM-systematiek als basis voor zorginkoop, is er grote onrust ontstaan in de GGZ over dit onderwerp. Acht kernpsychiaters schreven al in 2012 hetzelfde en benadrukken dat nu weer. De Random Outcome Monitoring die bedoeld is voor het evalueren en bijsturen van individuele behandelingen wordt door de SBG gebruikt om zorgaanbieders te benchmarken en zorginkoop te sturen. Bij de SBG weet men dat het middel niet erg ideaal is voor dat doel, maar men zegt dat door bijsturen en finetuning het wel te vervolmaken is. Wat gebeurt,  is met de afkorting GIGA te beschrijven. Dat betekent Garbage In, Garbage Out. Ongeschikte data bewerken maken die nooit beter.

Getallen(met domme rekenfout)

Wat zegt SBG in dit rapport dat gebaseerd is op gegevens van ruim 12000 zorgpaden(bijna evenveel patiënten). Bij 78% van de mensen met een stemmingsstoornis was de behandeling binnen een jaar beëindigd. Gemiddeld duurde de therapie 6,6 maanden, met een gemiddelde Delta-T van 10,5. De laatste eenheid is de maat die de SBG hanteert voor de verbetering van de patiënt, gemeten door het verschil tussen de ROM-score voor en na de behandeling te vergelijken. 22% kreeg een vervolgbehandeling na een jaar. Die duurde dan gemiddeld 20 maanden en leidde tot een gemiddelde Delta-T van 11,1 (5,4 voor het eerste jaar en 4,7 voor het vervolg). Met mijn rekenkennis is de som van die twee nog steeds 10,1 en niet 11,1.

Doorbehandelen

Als mensen na een jaar doorbehandeld worden zegt SBG het volgende:

• Indien verslechterd na eerste jaar. Deze patiënten compenseren in de vervolgbehandeling veel van de verslechtering uit het eerste jaar, maar behouden aan het eind van de behandeling meestal evenveel klachten als aan het begin. Netto behandelresultaat is dus nihil.
• Indien stabiel na eerste jaar. De behandeling bij deze patiënten komt wat traag op gang, maar lijkt effectiever in het vervolgtraject. Toch is er maar een geringe kans op herstel
• Indien verbeterd na eerste jaar. Patiënten die in het eerste jaar al veel verbeteren, zetten dit in de vervolgbehandeling doorgaans voort, zij het niet zo hard als in het eerste jaar. Toch herstelt slechts een derde van hen van hun klachten.
• Indien hersteld na eerste jaar. Deze patiënten waren al hersteld. Toch is besloten tot een vervolgbehandeling. Veel ruimte voor verdere verbetering is er echter niet meer, waardoor de behandelresultaten uiteindelijk tegenvallen.

 Pseudowetenschap

Het gaat nogal ver als op basis van illegaal verkregen data, die bovendien ongeschikt zijn voor het doel waarvoor ze hier gebruikt worden met een vorm van hocuspocus(mumbo-jumbo) getallen gecreëerd worden, die de suggestie wekken dat doorbehandelen na een jaar niet bepaald zinvol zou zijn. Mogelijk dat men ook gehinderd wordt door enig gebrek aan medische, c.q. psychiatrische kennis. Stemmingsstoornissen beslaan een namelijk een groep ziektebeelden die in de DSM IV en ICD 10 hoofdstuk 5 beschreven staan en die voor een deel beslist niet kortdurend zijn. Zo zijn de bipolaire stoornis, de chronische depressie, de recidiverende korte depressie en de dysthyme stoornis ziektebeelden die niet bepaald korter dan een jaar duren en  een leven lang kunnen voorkomen. Bovendien kan het na een jaar behandelen van een stemmingsstoornis nog te kort zijn om vast te stellen of sprake is van een recidiverend probleem.

Het is dus een gemankeerd onderzoeksrapport dat beter niet had kunnen verschijnen in het licht van recente gebeurtenissen. Het etaleert een vorm van pseudowetenschap waarbij uiteindelijk de patiënt de dupe is. Als de zorgverzekeraars op basis van dit soort nonsens-data een dichotomie in de tijdsduur en betaling van behandelingen gaan invoeren is de patiënt uiteindelijk de dupe.

WJ. Jongejan