Raad van State veegt eigen straatje en dat van NZa en AP schoon
De Raad van State(RvS) deed op 18 januari 2024 uitspraak in de zaak die ging om een handhavingsverzoek bij de Autoriteit Persoonsgegevens(AP). In dit handhavingsverzoek ging het om het handelen van de AP jegens de Nederlandse Zorgautoriteit(NZa) met betrekking tot het Diagnose InformatieSysteem(DIS). De zaak was aangespannen door de burgerrechtenvereniging Vrijbit. Het DIS is de grootste en kwetsbaarste Nederlandse database van medische gegevens die er bestaat. Op de website van Vrijbit staat sinds 4 februari 2024 het verslag van de behandeling door de Raad van State(RvS) van een jarenlang slepende procedure van Vrijbit tegen de AP betreffende de DIS-database. Na acht en driekwart jaar kwam er op papier een einde aan een juridische strijd van Vrijbit, tegen zowel het jarenlang onwettig gebruik van de grootste medische databank door de NZa als tegen het systematisch weigeren van de AP om daar onderzoek naar te doen en tegen op te treden.
Teleurstellend
Deze teleurstellende uitspraak bevestigt opnieuw dat deze hoogste bestuursrechter liever overheidsinstanties – in deze de NZa en AP- de handen boven het hoofd houdt dan rechtsbescherming te bieden aan de burger. In het artikel van Follow The Money van 30 januari 2024
beschrijft de auteur Jan Hein Strop hoe de Raad van State haar hardvochtige optreden in de toeslagenaffaire nadien probeerde te vergoelijken met het argument dat de onderliggende wetgeving te streng zou zijn. Nogal wat juridisch geschoolde critici, vaak hoogleraar bestuursrecht, stelden dat die noodzaak van hardvochtig optreden bij kleine onjuistheden in de aangifte voor de toeslagen nergens in de wet staat.
Beïnvloeding critici
Meerderen van hen kregen daarna op subtiele wijze te maken met leden van de RvS. Ook de oud president van de Hoge Raad Geert Corstens die in 2020 in NRC samen met enkele andere vooraanstaande rechtsgeleerden een opinieartikel schreef kreeg met twee boze hoge RvS-leden te maken. Hij suggereerde om het hoogste bestuursrechtcollege weg te halen bij de RvS. Zulks omdat het niet verstandig is als de RvS zowel de regering adviseert over wetten alsook het hoogste bestuursrechtscollege vormt.
Nog iets raars
Follow The Money stipt tevens aan dat het wetenschappelijk handboek Constitutioneel Recht in 2021 opeens een passage blijkt te bevatten waarin staat: “De formeelwettelijke verplichting om bij onregelmatigheden, hoe klein ook, het volledige bedrag aan kinderopvangtoeslag terug te vorderen.” Dat is nu precies wat nogal wat hoogleraren bestuursrecht bestrijden omdat zulks niet in de wet staat of uit de wet blijkt. De bewerkers van de gewaakte passage waren de jurist Tijn Kortmann en Ben Vermeulen, vicevoorzitter van de Afdeling advisering van de RvS. Die laatste weigert volgens Follow The Money commentaar hierover.
Onjuiste taakopvatting RvS
Naar de mening van de burgerrechtenvereniging Vrijbit is de opstelling van de RvS inzake het DIS-database(DIS= Diagnose Informatie Systeem) onverenigbaar met de fundamentele taak van de Afdeling rechtspraak van de RvS.
In het DIS verzamelt de NZA alle diagnosen van alle Nederlanders in het kader van de bekostiging van de zorg. Het DIS vormt een enorm riskante database.De RvS is er juist om de belangen van burgers te beschermen waar sprake is van onjuiste bestuurshandelingen van overheidsinstellingen. Een opstelling die helaas ook alle gelijkenis vertoond met de wijze waarop deze in het toeslagen-drama tot zulke desastreuze gevolgen leidde voor talloze burgers.
Vrijbit stelt(1)
“De RvS schuwde het in de DIS-procedure daarbij zelfs niet om haar uitspraak in deze procedure te baseren op aantoonbaar onjuiste informatie. Informatie namelijk aangaande de harde wettelijke voorwaarde dat de NZa enkel gerechtigd is tot het verzamelen, verwerken en doorgeven van uiterst gevoelige medische persoonsgegevens indien er vooraf onderzoek is gedaan naar de noodzaak en effectieve inzet daarvan voor een welomschreven bepaald doel, evenals naar de proportionaliteit en subsidiariteit van deze dataverwerkingen”.
Vrijbit stelt(2)
“Dataverwerkingen waarvan de NZa staande houdt dat daarvoor de zogenaamde Privacy Impact Assessments(PIA’s)systematisch standaard worden uitgevoerd. Maar waarvan in de door Vrijbit aangeleverde processtukken, verkregen via de Woo verzoeken in de HONOS-zaak, is aangetoond dat er geen PIA’s zijn uitgevoerd en er ook geen beleidskader of controleerbare procedures voor zijn binnen de NZa voor het gebruik en doorlevering van DIS data op noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit. Sterker nog: in deze aangeleverde stukken valt letterlijk te lezen dat de NZa, ook nadat men intern erkende dat er meer data dan noodzakelijk werden opgevraagd (in de ‘minimale’ dataset) formeel besloot vast te houden aan het ‘eerder ingenomen standpunt in de Vrijbitzaak’ dat verwerking van deze data wel noodzakelijk zou zijn.”
Vrijbit stelt(3)
“De RvS laat de oren hangen naar de machtige overheidsinstituties. Waar de persoonlijke medische gegevens in principe niet zonder toestemming van de betrokkenen zouden mogen worden gebruik dan uitsluitend binnen een specifieke behandelrelatie tussen een patiënt/cliënt en de zorgverlener(s) waarvoor deze data relevant zijn, heeft de RvS State lak aan het feit dat kleine vrijwilligersorganisaties met goede en degelijk onderbouwde argumenten opkomen tegen het onwettige gebruik van de meest intieme persoonlijke medische persoonsgegevens voor beleidsdoeleinden”
Straatje schoonvegen
Een groot deel van de rechtsgang in deze kwestie volgde ik de afgelopen jaren, ook de recente zitting bij de RvS. De RvS sluit ook naar mijn oordeel de ogen voor overtuigend bewijs, o.a. uit Woo-stukken uit de HONOS-zaak dat de NZa volkomen incorrect handelde inzake de DIS-database. Met de uitspraak komt de AP die haar toezichthoudende taak in onvoldoende mate vervulde, gewoon weg. We zagen dit eerder in de toeslagenaffaire toen de RvS de belastingdienst bij zeer hardvochtige beslissingen de hand boven het hoofd hield. Dit allemaal komt over als het schoonvegen van de straatjes van overheidsinstituties EN het eigen straatje van de RvS.
Vrijbit heeft nu een klacht ingediend bij de raad voor de rechtspraak en de nationale ombudsman ingelicht.
Het voorstel van oud Hoge Raad president Geert Corstens cum suis uit 2020 moet maar weer afgestoft worden. Namelijk: het hoogste bestuursrechtcollege verhuizen naar de Hoge Raad.
W.J. Jongejan, 9 februari 2024
Afbeelding van Ben Kerckx via Pixabay
Recente reacties