Slakkengang typeert programma om medicatieveiligheid te vergroten

In de zorg-ICT bestaan projecten/programma’s die zich eindeloos voortslepen, en zodoende een slakkengang vertonen. Eén daarvan is het project “medicatieproces”. Vanaf spreekt men over het verbeteren van de onderlinge communicatie tussen artsen en apothekers op dat vlak. Dat gaat over het voorschrijven, afleveren en bijhouden van wijzigingen van voorgeschreven medicatie. Ondanks de verhalen in diverse publicaties van betrokkenen dat onduidelijkheden rond medicatie veelvuldig tot ziekenhuisopnames leiden is er nog geen duidelijk eindpunt in zicht. Men gaf het aanvankelijk de naam medicatieproces 2.0. De laatste jaren heet het “Medicatieproces 9.0”. Problematisch is de tot heden gebruikte communicatie over medicatie op verschillende gebieden niet voldoet. Medicatie schrijft een arts voor en levert de apotheek af. Daarbij kunnen problemen in de communicatie ontstaan als tussentijds de medicatie gestopt of gewijzigd wordt. Ook aflevering in voorgevulde zakjes, de Baxter-aflevering, kan problemen geven.

Gevoelde noodzaak

De problemen met het overzicht houden over voorgeschreven medicatie in de hele zorgketen voelde men al in 2009 aan. In 2012 ging het Nederlands Huisartsen Genootschap(NHG) zich er mee bezig houden. De meest gesignaleerde problemen waren:

Het wijzigen of staken van medicatie kan vaak niet op een intuïtieve wijze worden vastgelegd en uitgewisseld; het dossier is daardoor vaak niet op orde.
De werkwijze rondom baxtermedicatie levert een grote hoeveelheid afleverberichten op waarin de huisarts relevante informatie moeilijk kan vinden. De huidige werkwijze met autorisatieformulieren houdt in dat er dubbel geregistreerd wordt, wat makkelijk tot fouten leidt.
De huisarts ervaart de opsomming van voorschriften en afleverberichten van medicijnen veelal als onoverzichtelijk. Het is vaak moeilijk relevante historische informatie te vinden.
De patiënt herkent vaak niet de met hem gemaakte afspraken in bijvoorbeeld een digitaal ziekenhuis- of huisartsenportaal.

Voor een aantal punten bedachten individuele huisartsen gedeeltelijke workarounds.

Nut

Een medicatieafspraak is een afspraak tussen de huisarts en de patiënt over het gebruik van medicatie. Een verstrekkingsverzoek is het verzoek van de huisarts aan de apotheek om medicatie te verstrekken aan de patiënt. Een belangrijke oorzaak voor de genoemde en andere problemen rond medicatiegegevens is dat zorginhoudelijke en logistieke aspecten door elkaar heen lopen in de registratie en uitwisseling van medicatiegegevens. Huisarts Adriaan Mol, voorzitter van de vereniging NedHIS zei het in december 2015 zo:

“Het scheiden van de medicatieafspraak van het verstrekkingsverzoek in de bouwstenenmedicatie is noodzakelijk voor het sluiten van de medicatieketen met het ziekenhuis. De specialist kan aan de huisarts geautomatiseerd de medicatieafspraken doorgeven, onafhankelijk van het feit of er ook nieuwe tabletten moeten worden verstrekt. De medicatieafspraken betreffen het doorgaan met de medicatie die thuis al werd gebruikt, en de vragen welke medicatie gestopt is en waarom, en welke medicatie nieuw gestart is.”

Begin

Zoals gezegd spande het NHG zich al in 2012 voor deze zaak in. Het project ‘Bouwstenen voor het medicatieproces’, voerde het NHG uit samen met de KNMP(apothekersvereniging), en Z-Index. Het project vond plaats van augustus 2012 tot en met december 2013. Hun rapport zag in 2014 het licht. Toen al sprak men als oplossingsrichting over het scheiden van voorschrijven en afleveren, het scheiden van de therapie en de logistiek. Om dit aan te pakken is het zorg-ICT-standaardisatie instituut Nictiz begonnen met het werken aan zogeheten zorginformatiebouwstenen(ZIB’s). Door een modulaire aanpak met standaard bouwstenen kunnen namelijk meerdere problemen in de zorgcommunicatie tegelijk aangepakt worden. Bouwstenen kan men in allerlei verschillende projecten hergebruiken.

Weerbarstige materie

Het gaan opdelen in modules, de zorginfomatiebouwstenen(ZIB’s), door Nictiz, was aan de ene kant een logische gedachte,. Het blijkt echter soms ook enorm vertragend te werken. ZIB’s dient men in overleg met het velden stuk voor stuk te definiëren. Tijdens de ontwikkeling van bepaalde ZIB’s fietst de overheid, lees het ministerie van VWS, met nieuwe initiatieven dwars door die ontwikkeling heen. Het maken van ZIB’s loopt dan vertraging op omdat andere deelgebieden in de zorgICT op last van de overheid meer aandacht behoeven of bepaalde ZIB’s prioriteit krijgen op last van VWS.

Van 2.0 via 9.0 naar 9.1.0

Eerste heet het programma Medicatieproces 2.0, maar ergens tussen 2016 en nu is het Medicatieproces 9.0 gaan heten. Daar blijken ook als je naar Nictiz kijkt meerdere versies elkaar op te volgen. In 2018 werkte men nog aan de Informatiestandaard medicatieproces 9.0.7. , terwijl in januari 2021 versie 9.1.0 voorligt. Bij het lezen van de tekst van de tekst in deze links valt op wat een uitgebreide en complexe materie het allemaal is. Wat zich wreekt is dat men het concept zorgbreed moet uitrollen, ook in de Geestelijke GezondheidsZorg(GGZ). Ergens op een beperkt gebied even proefdraaien kan niet zomaar even.

Vrome woorden

Veel vrome woorden besteedt men telkens aan het willen beperken van problemen die ontstaan door onduidelijke communicatie over medicatie. Die dan weer flinke aantallen ziekenhuisopnamen als gevolg hebben. De stroperige slakkengang van de gekozen marsroute van het programma Medicatieproces 2.0/9.0 laat zien dat het om een uiterst weerbarstige materie gaat. Die kon men in ruim negen jaar tijd nog steeds niet oplossen. Als je alleen al het aantal gesprekspartners ziet, maakt dat heel wat duidelijk. Aan de informatiestandaard Medicatieproces wordt gewerkt door koepelorganisaties van zorgverleners en patiëntenorganisaties. Dit samenwerkingsverband bestaat uit ActiZ, FMS, GGZ Nederland, KNMP, NFU, NHG, Patiëntenfederatie Nederland, NVZA, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Nictiz.

Een einddatum is helaas nog steeds niet in zicht. In 2019 sprak men nog over het binnen handbereik zijn van de implementatie.

We gaan zien of en wanneer dit programma eindelijk af is. ZorgICT is zo simpel niet.

W.J. Jongejan, 7 april 2021

Afbeelding van Clker-Free-Vector-Images via Pixabay