Vaagheid troef bij opgave oorzaak ICT-storingen in ziekenhuizen

Op 26 januari 2018 leidde een grote ICT-storing in het Radboud UMC in Nijmegen tot een opnamestop , sluiting van de ziekenhuisapotheek en het patiëntenportaal MijnRadboud. Een duidelijke verklaring werd er niet voor gegeven. Bij het op een rijtje zetten van gepubliceerde ICT-storingen in ziekenhuizen valt op dat eigenlijk zelden een oorzaak van de problemen gecommuniceerd wordt. Als er een verklaring gegeven wordt blijft het vaak bij vage bewoordingen, als ICT-storing, netwerkstoring, hardware-probleem enz. Eigenlijk hoor je nooit iets over een computervirus, ransomware of een DDOS-aanval op de instelling. In de bankwereld is er veel meer openheid over de oorzaak van storingen. De afgelopen dagen waren ABNAMRO, ING, SNS en RABO het slachtoffer van DDOS-aanvallen. Dat werd duidelijk gecommuniceerd. Het lijkt erop dat in de zorg openheid over ICT-storingen nu niet bepaald gemeengoed is.

Rijtje

ICT-storingen in ziekenhuizen komen nogal eens voor. Ik heb die van de laatste paar jaar die ik op het internet makkelijk kon achterhalen eens op een rijtje gezet met de eventueel gegeven verklaring.

11-08-2011: Het UMCG te Groningen. Opgegeven oorzaak: netwerkstoring

22-10-2013: Isala ziekenhuis te Zwolle. Probleem: breuk in een glasvezelkabel

06-01-2015: Jeroen Bosch ziekenhuis te ’s-Hertogenbosch. Probleem: onbekend. Woordvoerder gaf aan dat het zeker geen DDOS-cyber-aanval was.

01-08-2016: Tergooi-ziekenhuis te Hilversum. Geen duidelijke oorzaak opgegeven

16-11-2016: Gelderse Vallei-ziekenhuis te Ede. Geen duidelijke oorzaak vermeld.

05-01-2017: Röpcke Zweers ziekenhuis te Hardenberg. Hardnekkige ICT-storing waarvoor geen oorzaak opgegeven wordt.

17 mei 2017: Erasmus UMC te Rotterdam. Geen duidelijke oorzaak aangegeven. Woordvoerder zegt dat het zeker geen cyberaanval was.

07-09-2017: Elizabeth Twee Steden ziekenhuis in Tilburg en Waalwijk. Opgegeven oorzaak: lokaal defect in de hardware.

11-01-2018: Canisius Wilhelmina-ziekenhuis te Nijmegen.  Opgegeven oorzaak: brede technische ICT-storing.

26-01-2018: De in de inleiding genoemde storing in het Radboud UMC te Nijmegen.

Frequent

Uit bovenstaande in korte tijd verzamelde lijst van grote ICT-storingen in ziekenhuizen blijkt dat ICT-problemen die de bedrijfsvoering in ziekenhuizen rigoureus kunnen beïnvloeden frequent voorkomen. Op zich is dat niet verbazingwekkend omdat het vaak complexe systemen zijn met gekoppelde deelsystemen met in- en uitgaande verbindingen. Vaak moest tegen gevolge van de storing een opnamestop worden aangekondigd, het operatieprogramma stilgelegd en patiënten naar elders verwezen worden.

Nietszeggendheid

Wat opvalt in de berichtgeving is de vaak voorkomende nietszeggendheid van de reden van de storingen. In twee gevallen haastte men zich te zeggen dat het geen DDOS-aanval betrof, maar of er sprake was van een aanval door een computervirus werd nooit gemeld. En dat, terwijl de kans daarop toch wel groot is.

Verstandig?

Hoewel het niet te bewijzen is, lijkt het er duidelijk op dat men de oorzaak van storingen in de zorg-ICT liever niet aan de grote klok hangt. Deels zal dat zijn uit concurrentieoverwegingen. Er zijn nu eenmaal een zeer beperkt aantal ICT-systemen voor ziekenhuizen en men wil de eigen zwakheden natuurlijk niet graag etaleren. Deels kan het toch zijn dat men kwetsbaarheden zoals malware- of virusaanvallen na phishing-mail niet graag aan de grote klok hangt om het vertrouwen van de patiënt niet te verliezen. Het probleem is echter wel dat het voorbeeld van de bankwereld laat zien dat openheid juist het vertrouwen kan doen bevorderen en de klant begrip krijgt voor de problemen van de organisatie.

W.J. Jongejan