Transparant is VWS zelden als het om zorgICT-uitgaven gaat

Het ministerie van VWS heeft een bedenkelijke reputatie als het gaat om het verantwoorden van gelden die ze aan zorgICT besteedt. Op 3 november 2025 verscheen op de website van het Magazine Skipr.nl een artikel van Sytse Wilman met de titel “Budget VWS-plannen voor digitale zorg blijven een raadsel”. Daarin verbaast de auteur zich erover dat VWS de inzet van digitale zorg wil versnellen en daarin prioriteiten stelt. Maar hoeveel budget er beschikbaar is voor alle plannen en ambities is onduidelijk. Dat blijkt volgens Wilman uit het informatieplan voor de komende jaren en de begeleidende Kamerbrief van demissionair minister Bruijn. Nu is VWS nooit erg duidelijk geweest hoeveel geld ze in totaal uitgeeft/denkt uit te geven aan zorgICT. Voorbeelden zijn daarbij het Landelijk SchakelPunt(LSP),de online toestemmingsvoorziening Mitz en PGO’s. Systemen die honderden miljoenen euro’s kostten zonder dat er tijdens de realisatie ervan duidelijk zicht was op de uitgaven.

Kosten LSP

Tijdens de conceptie en de uitrol van het LSP was het nooit duidelijk hoeveel het VWS aan het LSP uitgaf. Dat werd pas in 2012 duidelijk. Toen stemde de Eerste Kamer het wetsontwerp voor de ontwikkeling van een landelijk elektronisch patiëntendossier weg. In de evaluatie die het ministerie liet uitvoeren door de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur(NSOB). Het rapport verscheen in 2012 en heette “Het EPD voorbij? Evaluatie Besluitvormingsproces Kaderwet Elektronische Zorginformatie-uitwisseling”

Pas toen werd duidelijk dat het LSP tot dan toe minimaal 305,8 miljoen euro had gekost. Het LSP werd in 2012 bij de private voortzetting onder de vereniging Van Zorgaanbieders Voor Zorgcommunicatie(VZVZ) om niet aan VZVZ overgedragen. De kosten die daarna noodzakelijk waren om het LSP in de lucht te houden en uit te breiden zagen nooit het daglicht. Zorgverzekeraars Nederland is sinds 2012 de financier van het LSP. Ik schreef er in 2015 over.

Geen verantwoording

Noch bij VZVZ, noch bij VWS noch bij de zorgverzekeraars is direct zichtbare financiële informatie over Mitz of het LSP te vinden. VZVZ is een vereniging en geregistreerd bij de Kamer van Koophandel, maar jaarstukken met o.a. een balans zijn daar niet opvraagbaar. Zorgverzekeraars Nederland publiceert ook geen cijfers met betrekking tot het LSP en Mitz. Bij VWS vindt je over Mitz niet rechtsreeks iets, maar wel indirect.

Kosten ten behoeven van Mitz verstopt

Hoewel de online toestemmingsvoorziening een privaat initiatief is, onder leiding van het private VZVZ geeft VWS honderden miljoenen euro’s uit om Mitz mogelijk te maken. Dat zit vakkundig verstopt in begrotingen van VWS, waardoor men slechts beperkt zicht heeft op de uitgaven. Op 17 november 2023 schreef ik een artikel “Onnodige kapitale uitgaven online toestemmingsvoorziening Mitz”. Daarin maakte ik toen duidelijk hoe onder de noemer van Kostenanalyse Generieke Functies voor 5 jaar een bedrag van 514 miljoen begroot staat en voor 10 jaar 812 miljoen euro. De generieke functie waarvoor men het geld voteerde zijn: toestemming, lokalisatie, adresboek, identificatie & authenticatie en de autorisatie.

Kosten van Mitz zelf

Zoals gezegd publiceert VZVZ nooit financiële dat over de uitgaven aan Mitz en LSP. Mitz zal minimaal bijna 50 miljoen euro per jaar kosten. Ik beschreef dat ook in 2023.

“In de begroting van VWS is het lastiger om iets over de toestemmingsvoorziening te vinden. Men noemt Mitz vier maal maar nergens staat precies iets hoe groot het bedrag aan publieke middelen is dat VWS er aan uitgeeft. Uiteindelijk staat er op pagina 93 een zin waarin VWS de generieke functie toestemming in de begroting onder de post Standaardisatie Gegevensuitwisseling schaart. Die post staat voor 2023 voor 32,7 miljoen euro op de begroting. De Mitz financiering is daar een deel van. Tel daarbij op de 25,3 miljoen euro die VWS aan Mitz spendeert in 2023 om knelpunten op te heffen(pag 92 begroting bovenaan) en de 1,1 miljoen om de implementatie te versnellen (pagina 93), dan kom je in de buurt van de 47 miljoen per jaar die KPMG voorrekende.”

PGO’s

Last, but not least, wil ik ten overvloede nog een keer duidelijk maken dat bij de Persoonlijke Gezondheids Omgevingen(PGO”s) VWS over lange tijd met allerlei subsidies voor verschillende beroepsgroepen om en nabij een half miljard euro uitgegeven heeft. PGO’s zijn apps of webprogramma’s waarin een patiënt zijn/haar zorgdata kan opslaan na opvraag bij de zorgverlener. Het hele PGO-gebeuren loopt van geen kant, maar VWS blijft het maar doorduwen. Over de PGO’s heb ik veel artikelen op deze website geschreven.

Niet-transparant handelen

Concluderend kan men gevoeglijk stellen dat VWS de uitgaven aan zorgICT toch verheimelijkt door het op te knippen in kleinere delen, die die via een omweg aan de uiteindelijke voorziening gerelateerd zijn.

Stuitend daarbij is dat men publieke gelden voor private doeleinden gebruikt zonder daar transparant verantwoording voor af te leggen.

W.J. Jongejan,  11 november 2025

Afbeelding van Alexa via Pixabay.