AP geeft overheid enorme veeg uit de pan voor verzamelen persoonsgegevens
De Autoriteit Persoonsgegevens(AP) presenteerde op 19 april 2022 haar jaarverslag over 2021 op haar website. Daarin haalt de AP ongenadig hard uit richting de overheid. De kop van de webpagina waarop het jaarverslag verscheen, luidde “Jaarverslag AP: Wetsvoorstellen kabinet te vaak vrijbrief voor verzamelen persoonsgegevens”. Het jaarverslag en de samenvatting staan op deze webpagina. De AP adviseerde het kabinet in 2021 maar liefst 95 keer over wetgeving waarin verwerking van persoonsgegevens aan de orde was. In 18 gevallen adviseerde de AP het kabinet een wetsvoorstel flink aan te passen. Of anders niet aan te bieden aan de Tweede Kamer. De AP, en hier citeer ik haar woorden- heeft de indruk dat het kabinet wetsvoorstellen vaak ziet als een vrijbrief voor de overheid om bijna ongelimiteerd persoonsgegevens van burgers te verzamelen, op te slaan of te verspreiden.
Gedecideerd oordeel
De AP geeft aan dat zij soms wetsvoorstellen ontvangt die in feite een vrijbrief betekenen voor de overheid om bijna ongelimiteerd persoonsgegevens te verzamelen. Of waarvan niet duidelijk genoeg is waaróm de overheid bepaalde gegevens van burgers nodig heeft. De AP wijst erop dat de wet er juist is om burgers te beschermen. En te zorgen voor een goed evenwicht tussen het algemeen belang en de (privacy)belangen van individuele burgers. En precies dat evenwicht is vaak zoek.
Op de website van de presentatie van het jaarverslag noemt de AP specifiek twee wetsvoorstellen die nu bij de Staten Generaal in behandeling zijn. Het gaat dan om de Wet Gegevensverwerking door Samenwerkingsverbanden(WGS) en de wet die een basis moet vormen voor de verwerking van persoonsgegevens door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). De AP noemt die wetsvoorstellen expliciet en gedecideerd omdat men er zeer bezorgd over is.
WGS
De WGS kent al een aanloop vanaf medio 2018. Ik schreef over de WGS meerdere keren.(A ,B ,C ,D , E , F ,G ). Het wetsvoorstel WGS, waarover de Eerste Kamer nu moet besluiten, geeft overheidsorganisaties én private partijen zeer ruime bevoegdheden om persoonsgegevens met elkaar te delen.
Dit kan grote gevolgen hebben voor mensen die ‘op het verkeerde lijstje’ terechtkomen. Die lijstjes, dat zijn door profilering ontstane verzamelingen van persoonsgegevens. Dat gebeurt als in het kader van de WGS allerlei publieke en private partijen persoonsgegevens zouden mogen gaan uitwisselen. De AP zegt dat de minister van Justitie en Veiligheid aangegeven heeft problemen met het wetsvoorstel later te willen oplossen in algemene maatregelen van bestuur(AMvB). Toch maakt de AP zich nog steeds zorgen over dit wetsvoorstel. Die zorgen zijn terecht. Bovendien moet een wetsvoorstel op zich zelf een goede uitvoeringspraktijk garanderen. Dat moet niet met AMVB’s
Wet NCTV
Het NCTV bleek zonder juridische grondslag heimelijk burgers op sociale media te volgen. Ze verzamelde én verspreidde jarenlang privacygevoelige informatie. Dat bracht een artikel in de NRC op 9 april 2021 aan het licht. De bekende overheidsreflex volgde om met een reparatiewetje die grondslag achteraf te verschaffen. Dat reparatiewetje kende een schofterig korte internetconsultatieperiode van één week in de zomer terwijl normaal internetconsultaties één of twee maanden duren. De AP liet in november 2021 al weten dat ze het reparatiewetje een vrijbrief achtte voor de NCTV. Ook stelde de AP toen dat met dat wetsvoorstel niet duidelijk was hoe de taken zich verhouden tot wat de AIVD binnen wettelijke kaders al doet. De NCTV heeft immers niet de taak personen gericht te volgen of bijvoorbeeld iemand op te sporen. Die bevoegdheden liggen bij de politie en de geheime diensten. De AP herhaalt nu in het jaarverslag haar grote bezorgdheid.
Slecht huiswerk van overheid
De AP zegt in het jaarverslag 95 adviezen uitgebracht te hebben over nieuwe wetgeving. In bijna 20 procent van de gevallen(18 wetsadviezen) werden persoonsgegevens dus onvoldoende beschermd. Of was erg onduidelijk hoe het zat met de bescherming. Ook kwam het voor dat het kabinet onvoldoende onderbouwde waarom het verwerken van persoonsgegevens nodig zou zijn. Het moge duidelijk zijn dat we de overheid dus niet moeten zien als de hoeder van onze persoonsgegevens.
Moedige stap
De manier waarop de AP nu haar jaarverslag presenteert getuigt van moed. Moed omdat de AP voor haar bestaan als toezichthouder en zelfstandig bestuursorgaan voor haar financiering volledig afhankelijk is van diezelfde overheid die ze terecht bekritiseert.
Het past duidelijk in het volwassen worden van de AP dat men zich nu zo duidelijk uitspreekt over een te ver gaande overheid.
W.J. Jongejan, 20 april 202i
Afbeelding van Andrew Martin via Pixabay
Recente reacties