Schofterig korte consultatieperiode NCTV-wet die o.a. over bijzondere persoonsgegevens gaat

schofterigOp  woensdag 23 juni 2021 startte de overheid en internetconsultatie over een nieuw wetsvoorstel dat terrorismecoördinator NCTV de mogelijkheid geeft tot het online volgen van burgers. In tegenstelling tot de gebruikelijke termijn van één of twee maanden waarbinnen organisaties en particulieren hun bezwaren tegen wetsvoorstellen kunnen ventileren kiest de overheid nu voor een termijn van slechts één week. Effectief komt het neer op een termijn van vijf werkdagen. Dat is schofterig kort voor een wetsontwerp van een dergelijke importantie. Het wetsontwerp is een haastig geproduceerd reparatiewetje. Dat acht de overheid nodig nadat op 9 april 2021 de NRC een schokkend artikel publiceerde. Daarin bracht men naar buiten dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid(NCTV) de burgers heimelijk volgt op sociale media. De overheid heeft helaas een track-record als het gaat om wetsontwerpen er doorheen jassen. Beruchte perioden zijn daarbij de zomervakantie en de periode tussen kerst en oud-en-nieuw.

Geen wetsgrond

Anders dan de politie of een geheime dienst heeft de coördinator nu geen bevoegdheden om personen nauwgezet online te volgen. Bovendien hebben veiligheidsdiensten toezichthouders en moeten zij hun stappen verantwoorden, de NCTV hoeft dat niet. Toch volgde ze personen in het geniep. In plaats van het staken van deze activiteiten kiest de overheid voor het legaliseren van de bestaande activiteiten. Ze komt met een reflex die we vaker zien als de overheid met het verwerken van persoonsgegevens in de problemen komt. Die reflex bestaat uit het maken van een reparatiewetje.

Derde inlichtingendienst

Het NCTV maakt, volgens de informatie uit de NRC, vertrouwelijke analyses waarin ze organisaties maar ook personen in beeld brengt. Waarvan men vastlegt met wie ze bijv. zijn getrouwd, met wie ze omgaan, soms vergezeld van foto’s. Men zegt uitsluitend gebruik te maken van openbare bronnen zoals sociale media en het internet. Daarmee eigent ze zich meer toe dan een coördinerende functie. Iets wat haar naam aangeeft. Het NCTV is door het zelf oprekken van haar grenzen verworden tot een derde inlichtingendienst naast de AIVD en de MIVD.

Inhoud internetconsultatie

Twee stukken liggen voor in de internetconsultatieronde van het wetsontwerp dat de naam draagt: Wet verwerking persoonsgegevens in het kader van coördinatie en analyse terrorismebestrijding en nationale veiligheid. In de eerste plaats is dat het wetsontwerp met de bijbehorende Memorie van Toelichting. In de tweede plaats betreft dat het Integraal AfwegingsKader(IAK) voor beleid en regelgeving. Het IAK vermeldt onder punt 1 niet dat het NCTV op heterdaad betrapt is door de NRC. Er staat wel dat:

“Mede in verband met de inwerkingtreding van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (hierna: AVG) is door Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (hierna: NCTV) middels een project genaamd ‘Taken en Grondslagen’ nader gekeken naar een aantal werkprocessen waarin persoonsgegevens worden verwerkt. Daarbij is geconcludeerd dat voor een tweetal taken de verwerking van persoonsgegevens wettelijke verankering vereist is.”

Een wat wonderlijke verklaring in mijn ogen.

Bijzondere persoonsgegevens

In de memorie van Toelichting geeft de minister van Justitie en Veiligheid aan dat het NTCV gegevens verzameld, waaronder (bijzondere) persoonsgegevens. Onder bijzondere persoonsgegevens verstaan we gevoelige gegevens als iemands ras, godsdienst of gezondheid. Zo kunnen ook zorgdata een onderdeel zijn van wat de NCTV zoal verzamelt. Evenwichtige en goed doordachte besluitvorming is dan ook geïndiceerd en niet een haastig wetgevingstraject.

Geen/wel onderzoek naar personen                                                                           

teaser2Bij het lezen van de memorie van Toelichting rol ik van de ene verbazing in de andere. Er staat(onder 2.1) dat de minister van JenV geen onderzoek doet naar personen. Maar wel persoonsgegevens verzamelt en verwerkt voor zover noodzakelijk in het kader van de uitvoering van taken in het wetsvoorstel. Daarnaast schrijft de minister(onder 2.3) dat het in voorkomende gevallen mogelijk is dat de NCTV, namens de minister van JeV kennis neemt van casuïstiek waaronder ook informatie over personen en persoonsgegevens en die verwerkt. Goochelen met woorden in zinnen vol interne tegenstrijdigheden.

Contra-democratisch    

Wat erover het NCTV boven water kwam was al niet fraai: een ministeriele dienst die niet legaal persoonsgegevens verzamelt en verwerkt. Na het bekend worden zoekt de overheid nu de vlucht naar voren. Ze gaat de overtredingen formaliseren door de bezigheden in een wetje vast te leggen. Een wetje dat men op contra-democratische wijze met een absurd korte internetconsultatieronde richting het parlement jaagt. Het toe-eigenen van dergelijke bevoegdheden vraagt om een goede maatschappelijke inbreng en een dito beoordeling door het parlement.

Wat nu gebeurt kan ik alleen maar een schaamteloze vertoning noemen.

 Amnesty International, Bits of Freedom, de Open State Foundation, Vrijschrift en Waag vragen minister Ferd Grapperhaus dan ook de consultatie opnieuw te doen met een reactie-termijn van tenminste vier weken.

W.J. Jongejan, 29 juni 2021

Afbeelding van TyrusTime via Pixabay