Gezichtsherkenning: AP spaart overheid in afwijzing paspoortwet  

gezichtsherkenningOp deze website verschijnt soms een artikel dat niets met zorgdata te maken heeft, maar wel alles met privacy. Vaak in het kader van overheids-datahonger. Die heeft een enorme drang naar centrale opslag van persoonsgegevens. Nu speelt het om de mogelijke gevolgen van een voorgenomen wijziging van de paspoortwet. Kern van die wijziging is om tot een centrale digitale opslag van pasfoto’s, vingerafdrukken en handtekeningen voor identiteitskaarten en paspoorten te komen. Van maart tot en met mei 2022 lag dit voorstel van het kabinet voor in een publieke consultatieronde. Voor zo’n wijzigingsvoorstel naar de Tweede Kamer gaat, kijkt de Autoriteit Persoonsgegevens(AP) er naar en geeft haar oordeel. Dat advies verscheen op 30 januari 2023. Op de website van de AP geeft de AP een duidelijke toelichting bij haar zeer negatieve advies over dit wijzigingsvoorstel. Daarin gaat ze nauwelijks in op het punt van geautomatiseerde gezichtsherkenning.

AP adviseert negatief

Het afwijzende advies van de AP is klip en klaar. Men vindt het een zeer gevaarlijk plan. Te riskant omdat bij een centrale voorziening de kans dat bij een hack veel belangrijke data buit gemaakt kunnen worden groot is. Maar de AP heeft ook grote bewaren vanwege de kans op function-creep. Dat is het heel langzaam veranderen van doelstellingen. Zo is het voorstelbaar dat de overheid de database ook voor andere zaken wil gaan gebruiken dan het uitgeven van reisdocumenten. Het gedoe nu met weer een wetswijzigingsvoorstel van de paspoortwet is een herhaling van ruim 12 jaar terug. Nadat het oorspronkelijke plan voor een dergelijke databank in 2011, na twee jaar massale weerstand uit alle geledingen van de Nederlandse samenleving, terecht was stopgezet wegens juridische, politieke, ambtelijke en technische bezwaren komt de minister van BZK weer met dit idee aanzetten.

Pasfoto=biometrische kenmerken

Het gebruik van het woord pasfoto klinkt nogal onschuldig maar is het niet. In de centrale database die de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties(BZK) wil gaan aanleggen komen er niet zomaar digitale kaartenbakjes met pasfoto’s. De pasfoto’s worden allemaal in gescand en ontleed tot een aantal biometrische kenmerken.

Die biometrische kenmerken komen dan weer “goed” van pas als men met gezichtsherkenningssoftware burgers wil identificeren. Gezichtsherkenningssoftware, vaak ontwikkeld in westerse landen heeft de laatste vijf jaren een enorme vlucht genomen. Juist het gebruik van gezichtsherkenningssoftware in landen met een autoritair bewind, maar ook in de westerse, heeft laten zien waartoe dit soort software kan leiden.

AP verwijst terloops naar gelaatsherkenning

In het acht pagina’s tellende advies van de AP gaat men met nogal omzichtig gebruik van woorden slechts één maal in op gezichtsherkenningssoftware zonder dat expliciet te noemen.

Er staat:

“Ook de eventuele toekomstige inzet van technische middelen voor de beoordeling en vergelijking van gezichtsopnamen, die ingrijpend is en waarover de toelichting rept in het kader van de voordelen van een centrale voorziening, legt gewicht in de schaal.”

In het licht van de grote aandacht die er bestaat voor de gevaren van het verder creëren van een surveillancestaat door het toepassen van gezichtsherkenningssoftware komt dit bepaald magertjes over.

Eén grote biometrisch databank

Het lijkt erop dat de AP haar negatieve oordeel bij het ministerie van BZK er niet extra hard in wilde wrijven door het punt van de gezichtsherkenning maar terloops te noemen. Toch is het één van de meest wezenlijke punten van kritiek die maatschappelijke organisaties als de stichting Privacy First en de burgerrechtenvereniging Vrijbit op deze wetswijziging hebben. De overheid legt met het wijzigingsvoorstel van de paspoortwet de blauwdruk op tafel voor één grote biometrisch databank van Nederlandse burgers.

De opslag van pasfoto’s, vingerafdrukken en handtekeningen vindt tot op heden altijd bij de gemeente van uitgifte plaats. Dat betekent een decentrale opslag die uit dien aard ook veiliger is.

Laten we dat gewoon zo houden.

W.J. Jongejan, 2 februari 2023

Verantwoording foto van Freepik:

Image by Freepik