Hautaine Autoriteit Persoonsgegevens hanteert omkering bewijslast

Op 4 augustus 2017 publiceerde ik een artikel over de gang van de burgerrechtenvereniging Vrijbit naar de Autoriteit Persoonsgegevens(AP). Vrijbit deed een verzoek aan de AP om handhavend op te treden naar aanleiding van gefundeerde berichten, dat van burgers onterechte opt-in-toestemmingen voor delen van medicatiegegevens bij apotheken genoteerd zijn. Daarbij gaat het om het opvraagbaar maken van medicatiegegevens via het Landelijk SchakelPunt(LSP). De reactie van de AP op dit verzoek laat duidelijk zien dat men een omkering van de bewijslast hanteert bij de benadeelde burger. Details over de onterechte notering van de opt-in-toestemming eist men van de meldende burger, terwijl het veel meer in de rede ligt dat de zorgaanbieder, die de onterechte toestemming in diens ICT-systeem vastlegt, dat zou moeten doen of de Vereniging van Zorgaanbieders Voor Zorgcommunicatie(VZVZ). Op de website van VZVZ is met de nodige moeite een inzage-overzicht van opt-in-toestemmingen en bevragingen te vinden.

Vereisten

Het inzage-overzicht is nogal weggestopt op de website van VZVZ. Via het tabblad “Zorgconsument”, vervolgens het tabblad “Toestemming” en daarna onderin de webpagina de hyperlink “Inzage-overzicht” kom je bij de mogelijkheid om dit overzicht aan te vragen. Dat kan door inloggen met DigiD, maar ook door een onlineformulier in te vullen, dit uit te printen met meezending van een kopie van paspoort, Nederlandse identiteitskaart, Nederlands rijbewijs, bromfietsbewijs (categorie AM) of vreemdelingendocument. Bij een modern rijbewijs (formaat bankpas) en een nieuwe identiteitskaart (geldig vanaf maart 2014) is een kopie nodig van de voor- en achterkant. Zichtbaar moeten daarop zijn de volledige naam, het Burgerservicenummer(BSN), de handtekening, de geboortedatum en de geldigheidsdatum van het document. Het aparte is dat een private organisatie als VZVZ niet het recht heeft om dergelijke kopieën van identiteitsbewijzen te vragen. De overheid hanteert regels daarvoor. Eén van de onderdelen van het handhavingsverzoek van Vrijbit is dan ook dat VZVZ geen eisen mag stellen inzake het ter beschikking stellen van een BSN en kopie van een geldig ID-bewijs, om uitsluitsel te kunnen geven of iemands naam ( in combinatie met geboortedatum en adresgegevens) niet voorkomt in het EPD-LSP uitwisselingssysteem.

Details

Wat de AP van een benadeelde burger wil is een schermafdruk van het inzage-overzicht met daarop de gegevens uit de rubriek “Gegevens beschikbaar gesteld”:  de instelling, voor welke gegevens(medicatiegegevens of huisartsendata) en de datum. Dat vereist het maken van een schermafdruk en het uitprinten daarvan. Op de webpagina ontbreekt een knop “Print”, zodat de burger zelf maar moet zien hoe hij/zij dit afdrukt. De AP lijkt ook akkoord te gaan met de naam van de instelling en de datum zonder schermafdruk maar heeft een voorkeur voor de schermafdruk . Het probleem bij een onterecht genoteerde opt-in-toestemming is dat de benadeelde vaak zo boos is dat die onmiddellijk de betrokken apotheek belt. Die haalt dan het vinkje bij de opt-in-toestemming weg, waarna in het overzicht bij VZVZ geen gewraakte zorgaanbieder meer staat. Ik heb door navraag bij de apotheek begrepen dat apotheeksystemen geen logging hebben van toestemmingsverleningen.  Na ongedaan maken is de onterechte toestemming daar dan niet meer te achterhalen. Naar mij weten zijn huisartsinformatiesystemen ook zo ingericht, zonder logging dus. Ik kan me echter niet voorstellen dat een organisatie als VZVZ geen historie van vastgelegde toestemmingen zou hebben.

Weigering na te denken

De AP weigert bij mijn echtgenote de onterechte opt-in-toestemming te noteren, omdat er pas een schermafdruk gemaakt is, nadat de apotheek verontwaardigd gebeld was. Daardoor ontbreekt de informatie die de AP wenst te hebben. In het overzicht van bevragingen van het LSP is bij haar wel te zien dat één bevraging succesvol is geweest. De bevraging lukt alleen als de apotheek die een onterechte opt-in-toestemming heeft genoteerd bevraagd werd door een andere.  Aangezien zij van slechts twee apotheken gebruikt maakt is dus duidelijk door wie de onterechte opt-in-toestemming was vastgelegd. Het niet in behandeling nemen is gewoon een weigering om logisch na te denken.

Hautain

Midden in de zomervakantie geeft de AP in een reactie aan Vrijbit aan dat deze binnen twee weken met aanvullende informatie moet komen. Dat komt nogal hautain over, want de AP hanteert zelf, als zij aangesproken wordt in rechte, meestal met opmerkingen dat ze 6 weken tot een half jaar nodig hebben om aanvullende stukken te produceren. Een rechtszaak is daar zelfs om verzet.

Omkering bewijslast

Wat de AP doet in deze kwestie, is het op een heel hinderlijke manier omdraaien van de bewijslast. Het melden van een onterechte inschrijving moet er niet toe leiden dat de burger tot in detail zelf de bewijslast moet leveren. VZVZ heeft bovendien het opvragen en bekijken van een inzage-overzicht op subtiele wijze lastig gemaakt.

W.J. Jongejan