KNMG probeert alsnog patiëntdata beschermd te krijgen in kader van sleepwet

Waar het parlement in zowel Tweede als Eerste Kamer bewust nagelaten heeft het medisch beroepsgeheim te beschermen bij de behandeling van de Wet inlichtingen- en veiligheidsdiensten(Wiv), ook wel sleepwet genoemd, probeert de Koninklijke Maatschappij ter Bevordering van de Geneeskunst(KNMG) nu met enkele partners te redden wat er te redden valt. Samen met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen(NVZ) en de Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland(V&VN) wil de KNMG alsnog zo snel mogelijk een adequate bescherming van persoonlijke en vertrouwelijke gegevens van patiënten regelen. Medisch Contact besteedde er ook aandacht aan. De Wiv heeft veel emoties losgemaakt. Door de maatschappelijk onrust bleek er voldoende steun voor een referendum over deze wet. Het referendum zal tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden op  21 maart 2018. In haar pogingen het  tij alsnog te keren probeert de KNMG garanties te krijgen dat medische gegevens vertrouwelijk zullen blijven. Zij stuurt daarbij aan op het maken van bepalingen in de  uitvoeringsregelingen van de Wiv waarbij “medische bijvangst” verwijderd wordt.

Focus

De KNMG focust zich, blijkens het haar berichtgeving vooral op de medische data die als “bijvangst” zijn verzameld bij het vergaren van bulkgegevens rond verdachte personen. Die gegevens kunnen de AIVD en de MIVD zelf analyseren, maar ook delen met het Openbaar Ministerie en buitenlandse diensten. De KNMG wil de knelpunten weggenomen zien via nader vast te stellen uitvoerende regels voor de Wiv.

Zo wil de KNMG de volgende mogelijkheden onderzoeken:

• Onafhankelijke medische toets inbouwen om medische gegevens uit de ‘bijvangst’ te verwijderen zodat deze door de AIVD niet voor analysedoeleinden kunnen worden gebruikt.

• Medische gegevens uit de ‘bijvangst’ filteren voordat deze aan het OM en buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten worden verstrekt.

Medische data als primair doel

In haar argumentatie gaat de KNMG voorbij aan de zeer reële mogelijkheid dat de veiligheidsdiensten medische data niet alleen als “bijvangst” verzamelen, maar dat met de nieuwe wet in de hand ook als primair doel kunnen hebben. Ik schreef daarover op 13 december 2018 op dit medium toen de beheerder van het Landelijk SchakelPunt(LSP), de Vereniging van Zorgaanbieders Voor Zorgcommunicatie (VZVZ) loze, geruststellende woorden sprak over de strekking van de wet en de intenties van de AIVD. De Wiv maakt directe intrusie in medische datasystemen gewoon mogelijk.

Positief/negatief

Op zich is de poging om medische bijvangst te doen verwijderen in ieder geval nog iets om de aanslag op het medisch beroepsgeheim in te perken. De vraag is echter hoe dit nageleefd gaat worden en hoe dit gecontroleerd gaat worden. Dat is de bekende vraag altijd bij de controle van diensten: Quis custodiet ipsos custodes(Wie bewaakt de bewakers) zoals geschreven in de Satyren van Iuvenalis. De KNMG lijkt te verwachten dat vooraf sommige beroepsgroepen, en in dit geval medische beroepsgroepen, NIMMER afgeluisterd worden tenzij een rechter toestemming geeft. Een geheime commissie die zoiets vooraf sanctioneert is niet voldoende transparant.

Gesprekken

Het KNMG-bestuur heeft sinds oktober 2017 gesprekken met het ministerie van Binnenlandse Zaken en koninkrijksrelaties. De gesprekken hebben tot op heden nog niet geleid tot enige reparatie van de risico’s, terwijl de wet wel in mei 2018 al van kracht wordt. Het is de vraag of de KNMG überhaupt nog iets zal kunnen bereiken, omdat tijdens de behandeling van de wet , vooral in de Tweede Kamer, vakkundig is gepoogd medische organisaties buiten spel te houden en ook de pogingen van Kamerleden om o.a. bëinvloeding of uitlezen van medische apparatuur op of aan het lichaam onmogelijk te maken daar gestrand zijn.

Huilie-huilie

In het artikel in Medisch Contact over de recente KNMG-kennisgeving staat dat er in de internetconsultatie die aan de wetswijziging voorafging, geen zorgpartij is geïnformeerd over de wijzigingsplannen en ook niet actief is geconsulteerd zoals bij onderwerpen als het medisch beroepsgeheim gebruikelijk is. Hoewel het klopt dat de KNMG niet actief geconsulteerd is huilt het bestuur hier wel krokodillentranen, want het passeren van de Wiv door de Tweede Kamer en Eerste Kamer is nu ook niet geheel in stilte geweest. Blijkbaar is het bestuur van de KNMG, dan wel de juridische afdeling ervan,  zelf niet alert genoeg geweest om bij het parlement aan de bel te trekken en haar stem ongevraagd te laten horen. Men liet een kans liggen. Schrijver dezes heeft in 2016 samen met zijn collega Gerard Freriks al in een ingezonden brief in het NRC-Handelsblad laten weten dat deze aantasting van het medisch beroepsgeheim eraan zat te komen. Overigens valt ook op dat de Landelijke HuisartsenVereniging(LHV) niet genoemd wordt bij de organisaties waarmee de KNMG nu samen optrekt.

W.J. Jongejan