Kort geding tegen staat over onrechtmatige rechtspraktijk in jeugdzorg
De stichting Recht Kinderen van de Staat in samenwerking met de Vereniging Jeugdrecht Advocaten Rotterdam (VJAR) en een aantal individuele jeugdrecht-advocaten dagen de staat in kort geding. Dit om tot een uitspraak te komen die onmiddellijk een eind maakt aan het gebruik van de ‘meldbrief’. Het kort geding dient op woensdag 6 maart 2024 om 12.00u in het Paleis van Justitie, Prins Clauslaan 60, Den Haag. Jaarlijks verlengen rechters in Nederland duizenden kinderbeschermingsmaatregelen van ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing met een jaar zonder dat de kinderrechter ouders of kinderen hoort. De meldbrief veroorzaakt in een aanzienlijk deel van de verlenging van jeugdzorgmaatregelen dat rechters jeugdigen en hun ouders niet hoort. Daardoor krijgt de rechter slechts informatie van de jeugdzorginstelling. Hierdoor bestaat er te weinig zicht en controle op de uitvoering van jeugdbescherming aan kwetsbare kinderen en hun ouders.
Meldbrief
Ouders of verzorgers krijgen vaak eerst een zogenaamde ‘meldbrief’ van de rechtbank als er een verlenging van een kinderbeschermingsmaatregel is aangevraagd. Daar gaat het te vaak mis. Als de ouders die brief niet krijgen, niet lezen of niet begrijpen, dan komt er geen zitting en hoort de rechter ouders en kinderen niet. Dan vaart de rechter alleen op de eenzijdige gegevens van de Gecertificeerde Instelling (GI, Jeugdbescherming). Hierdoor bestaat er te weinig zicht en controle op de uitvoering van jeugdbescherming aan kwetsbare kinderen en hun ouders. Wachtlijstproblematiek en tekorten op de werkvloer zijn aan de orde van de dag, waardoor inzet van jeugdhulp om kinderen bijvoorbeeld snel weer te kunnen herenigen met hun ouders niet of veel te laat van de grond komt.
Procedure meldbrief
Deze meldbriefprocedure houdt in dat als de Gecertificeerde Instelling (jeugdbescherming) een verlengingsverzoek indient bij de rechter van deze kinderbeschermingsmaatregelen er, alvorens men een zitting plant eerst door de instelling of ouder moet worden gevraagd om een zitting. Dat, omdat men deze anders in de regel buiten zitting afdoet en de maatregel verlengt. Ouders krijgen in die gevallen per post een brief waarin men hen vraagt schriftelijk of telefonisch contact op te nemen als zij een mondelinge behandeling (zitting) willen. Als ze niets van zich laten horen gaat de rechtspraak ervan uit dat ouders hier geen prijs op stellen en komt er geen zitting en gaat de rechter de gevraagde maatregelen in beginsel toewijzen. Kinderen worden dan niet gehoord of gezien en hen wordt niets gevraagd.
Al veel kritiek op procedure
Op deze praktijk is al langere tijd kritiek vanuit de wetenschap, adviescommissies, de Tweede Kamer en zelfs de Minister voor Rechtsbescherming lijkt kritisch. Toch is de meldbriefprocedure zoals beschreven in artikel 6.1 civiel procesreglement jeugd nog steeds in werking. Volgens de Stichting Recht Kinderen van de Staat en de VJAR is die in strijd met de wet en met name het belangrijke beginsel van hoor -en wederhoor. Daarom vorderen zij een direct verbod om op deze wijze zaken van kwetsbare kinderen en ouders zonder zitting af te doen. Opdat kinderen en ouders de rechtsbescherming krijgen die nodig is!
Ontoelaatbaar
De eisende partijen stellen in de dagvaarding dat de gang van zake met de meldbrief ontoelaatbaar is. De procedure ligt vast in een procesreglement zonder wettelijke basis. Dat is in strijd met artikel 10 van de Grondwet, omdat het verlengen van uithuisplaatsingen, via een meldbriefprocedure of anderszins, steeds inbreuk maakt op de persoonlijke levenssfeer. De procedure is volgens het Gerechtshof Amsterdam en het Gerechtshof Den Haag bovendien in strijd met het hoorrecht zoals dat volgt uit het Nederlandse Wetboek van Rechtsvordering (Rv). De meldbriefprocedure is bovendien in strijd met het recht op een eerlijk proces en het recht op gezinsleven; zoals gewaarborgd door het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Het EVRM bepaalt immers in art. 6: “everyone is entitled to a fair and public hearing”. Kinderen krijgen bovendien – meer in het algemeen – onvoldoende gelegenheid om te participeren in de procedure.
Duizenden kinderen
De eisers laten in de dagvaarding ook weten dat in de periode 2020-2023 jaarlijks ongeveer 12.000 verlengingsverzoeken van jeugdzorgmaatregelen werden ingediend. Daarvan werden gemiddeld iets minder dan 4000 zonder zitting afgedaan. Het gaat dus niet om klein bier. Kinderen mogen nooit langer dan nodig is dwingend uit huis worden geplaatst. De groep ouders en kinderen, die geconfronteerd is met een meldbriefprocedure groeit elke dag.
Deze kwestie raakt ook de wachtlijstproblematiek. Door onnodige verlenging van maatregelen nemen kinderen plaatsen in beslag die door andere kinderen met zeer urgente problemen ingenomen kunnen worden.
W.J. Jongejan, 2 maart 2024
