Nietszeggende claim identificatie Alzheimer met wangslijmvlies

Op de website van het online magazine ICT&health verscheen op 30 maart 2017 een artikel over het specifiek kunnen diagnosticeren van de ziekte van Alzheimer(dementie) met behulp van slimme software en erfelijk materiaal afkomstig van wangslijmvlies. Het bedrijf 3DSignatures uit Manitoba in Canada bracht nieuws hierover op 21 maart waarna het met name in Canada en de VS uitgebreid in de media kwam. De berichtgeving leidt echter tot mijn conclusie dat deze claim niet waar te maken is. Wat ook duidelijk wordt is welke financiële belangen nu al spelen rond een bedrijf dat met een dergelijke claim komt. De DNA-techniek waarop de genoemde test gebaseerd is, berust op het onderzoek aan telomeren in het menselijk wangslijmvlies. Telomeren zijn stukjes DNA, ingekapseld in eiwitten die aan het einde van chromosomen zitten. Het Canadese bedrijf stelt dat zij met hun Teloview-onderzoeksplatform in de telomeren van wangslijmvlies bij Alzheimerpatiënten voldoende aanwijzingen vinden om mensen met deze ziekte te identificeren en onderscheid te maken tussen de lichte, matige en ernstige vorm ervan

Inhoud

Wat meldt het bedrijf over deze test in het persbericht?

“There is a significant need for an accurate, non-invasive biomarker that can diagnose AD and indicate disease progression, and we believe TeloView™ has the potential to answer that important call. In agreement with previous research, the current study demonstrated that TeloView^TM software platform clearly distinguished between AD and non-AD individuals, and between mild, moderate and severe AD, and is, therefore, a promising candidate as a non-invasive AD biomarker and monitoring tool. The current confirmatory study involved a cohort of 44 age- and gender-matched healthy non-caregiver controls and 44 AD study participants. 3D telomeric profiles of buccal cells of AD patients and their non-AD controls were examined with participant information blinded to the analysis.”

Er staat op de website een wetenschappelijk artikel vermeld dat in november 2016 ingediend is bij het Journal of Alzheimer disease. (zie link onder 2). De inhoud is thans niet na te gaan.

Biomarker

Bij het lezen van dit bericht kan geconcludeerd worden dat er sprake is van een zogenaamde bio-marker die gerelateerd is aan de ziekte van Alzheimer. De vraag is echter of die op een betrouwbare wijze onderscheid kan maken tussen mensen die deze ziekte niet hebben en zij die er wel aan lijden. Het aantonen en uitsluiten van Alzheimer is iets dat met uiterste zorgvuldigheid dient te geschieden omdat de aanwezigheid van deze ziekte enorme implicaties heeft voor het betreffende individu en zijn omgeving. Een test op basis van een biomarker dient daarom een zeer hoge sensitiviteit en eenzelfde selectiviteit te hebben. Het bericht van 3Dsignatures vermeldt onderzoek met 44 gezonden en 44 Alzheimerpatiënten in diverse stadia. Met het beschreven onderscheid tussen licht, matig en ernstig zieken zijn er erg weinig patiënten in de subgroepen. Het is maar zeer de vraag hoe de nauwkeurigheid is bij toepassing op populatieniveau.  De beschreven procedure laat zien dat het gaat om het aantonen van de aanwezigheid van de ziekte door middel van de test. Dat wil zeggen dat daarmee de sensitiviteit getest wordt. Niets staat er geschreven over de nauwkeurigheid ten aanzien van een negatieve test, dus het correct aangeven dat iemand met een negatieve test geen Alzheimer heeft.

Sensitiviteit

Bij het vaststellen van een bepaalde ziekte/gezondheidstoestand gaat het er altijd om dat de methodiek nauwkeurig is, correct het wel of niet aanwezig zijn van de ziekte vaststelt. Met sensitiviteit wordt de kans op een positieve uitslag bij aanwezigheid van de ziekte bedoeld, met specificiteit de kans dat de test negatief is bij afwezigheid van de ziekte. Hoe hoger de sensitiviteit van een test, hoe groter de kans dat iemand die daadwerkelijk de ziekte heeft, een positieve testuitslag krijgt. Je wilt zeker bij de ziekte van Alzheimer geen mensen hebben die ten onrechte het etiket “ziek” krijgen opgeplakt, dus fout-positief getest zijn.

Specificiteit

Men moet naast de sensitiviteit van een test ook altijd de specificiteit weten. De specificiteit van een test is het percentage terecht negatieve testuitslagen onder de niet-zieke personen. Het zou wel erg raar zijn als iemand met de ziekte van Alzheimer een negatieve test heeft, dus fout-negatief bevonden is. Een test waarvan de sensitiviteit wel bekend is, maar de specificiteit onbekend is zegt niets. Juist dat laatste vermeldt de publicatie van 3DSignatures niet.

Tegenvallen

Dat het met die specificiteit nog wel kan tegenvallen blijkt uit een eveneens in maart 2017 verschenen bericht van een meeting van de American Academy of Dermatology. (Ook hier te lezen.)  Daarin maakt men ook melding van het kunnen gebruiken van een DNA-biomarker in wangslijmvlies, maar met heel duidelijke kanttekeningen. Men constateert daarin dat studie van hersenen van overleden patiënten met neurodegeneratief lijden, zoals Alzheimer, inconsistente resultaten  gaven wat betreft het voorkomen van ziekte-specifieke afwijkingen op verschillende plekken in de hersenen. In dit artikel schrijft één van de auteurs dan ook dat hij zich bezorgd maakt over de specificiteit van de wangslijmvliestest. Hij schrijft ook dat er veel meer onderzoek gedaan moet worden om de sensitiviteit en de specificiteit van de test vast te stellen.

Geld, veel geld

Het is al snel duidelijk dat in deze tak van onderzoek het om grote financiële belangen gaat. Even met Google zoeken met de naam van het bedrijf laat veel financieel getinte berichten zien. In het persbericht van 3DSignatures staat met een serie afkortingen vermeld op welke beurzen de aandelen van het bedrijf wel niet genoteerd staan en legt men expliciet de link richting investeerders. Heel apart is daarbij een grote alinea waarin een duidelijke disclaimer staat ten aanzien van alle risico’s en onzekerheden die vastzitten aan dergelijke investeringen.

Conclusie

Met simpele middelen is het mogelijk aan te geven dat de claim om Alzheimer-patiënten op een betrouwbare en verantwoorde manier te identificeren m.b.v. een wangslijmvliestest niet hard te maken is. Dat er een biomarker in wangslijmvlies blijkt te bestaan valt niet te betwisten, maar de betrouwbaarheid van een test op basis daarvan is laag en daarmee de test ongeschikt. Niemand zit te wachten op het ten onrechte opgeplakt krijgen van de diagnose Alzheimer. Een fout-negatieve test is even ongewenst.

W.J. Jongejan