Opvraag HONOS-data door NZa onvoorspelbaar. Begin van het einde?
“Neen, mevrouw de rechter, de Nederlandse Zorgautoriteit(NZa) heeft geen kristallen bol om te zien of we opnieuw HONOS-data gaan opvragen bij GGZ-zorgaanbieders”. Dat was het antwoord van de advocaat van Pels Rijcken namens de NZa tijdens de rechtszitting op 22 mei 2024 bij de Rechtbank Midden-Nederland. Daar was een zitting in de ochtenduren over de ontvankelijkheid van de eisende partijen, verenigd in de actiegroep Vertrouwen in de GGZ. Deze groep verzet zich tegen het opvragen van zeer privacy-gevoelige, medisch beroepsgeheim doorbrekende, zorgdata. Dat betreft de verplichte aanlevering van antwoorden op HONOS+ vragenlijsten door GGZ-zorgaanbieders. De vraag die de rechter stelde ging over het opnieuw op gaan vragen van HONOS- data in dit jaar, 2024, of volgende jaar. Uit door de NZa gepubliceerde Regelingen Geestelijke Gezondheidszorg en Forensische zorg voor 2024 en 2025 was gebleken dat na verplichte aanlevering in 2023 geen nieuwe opvraag meer gepland leek.
Aap uit de mouw
De eenmalige verplichte aanlevering van de HONOS-data(zonder toestemming van de GGZ-cliënten) van 800.000 GGZ-cliënten in 2023 stond vermeld in één van twee versies van de Regelingen GGZ en FZ die dat jaar vigeerden. Dat gaf toen al aan dat de NZa momentaan kan besluiten een regeling die ziet op die verplichte aanlevering te wijzigen. In 2023 ging het eerst om de verplichte aanlevering elk half jaar. In de tweede versie ging het om de verplichte aanlevering uiterlijk op 31 augustus 2023 over de periode 1 juli 2022 t/m 31 juni 2023. Dit geeft al aan dat de NZa gaandeweg de rit wijzigingen in de aanleverplicht kan aanbrengen. Enkele weken terug viel het mij op dat in de regelingen GGZ en FZ voor 2024 en 2025 geen verplichte aanlevering beschreven stond. Het artikel 4.2 lid 4 waarin die verplichte aanlevering van HONOS-data staat ontbreekt daarin.
Reden van rechter
Het doel van de actiegroep is om de database met reeds verzamelde HONOS-data te doen vernietigen en de verplichte aanlevering nu en in de toekomst te verbieden door een rechterlijke uitspraak. Toen de rechter van de advocaat van de actiegroep, mr. A. Ekker, vernam dat de verplichte aanlevering niet meer in de Regeling GGZ en FZ voor 2024 en 2025 staat, wilde zij ook weten of de verplichting toch niet opeens tevoorschijn kan komen door het maken en publiceren van een nieuwe versie van de regeling. Hierop gaf de advocaat van de NZa geen duidelijk antwoord en zei toen dat het niet te voorspellen was of de NZa na het weglaten van de verplichting toch niet opnieuw met een verplichte aanlevering zou komen.
Oorspronkelijke plan NZa
Eigenlijk had de NZa na de bulk-opvraag van HONOS-data in 2023 voorzien dat ze in 2024 nog wel een keer een beperktere uitvraag zou gaan doen. Dat voornemen stond in documentversie 1.3 van de Standaard voor gegevensaanlevering zorgvraagtypering (GGZ & FZ) die op 14 april 2023 verscheen. Ik berichtte erover op deze website op 20 juni 2023. De NZa schreef toen dat ze verwachtte dat de behandelinzet van resterende delen van trajecten in 2024 alsnog zou worden uitgevraagd.
Zooitje
Heel langzaam wordt de laatste maanden duidelijk dat het de NZa niet bepaald meezit met het goed doen uit kristalliseren van de zorgvraagtypering met een zelfontwikkeld algoritme. In de eerste plaats bleek in februari 2024 dat de zorgvraagtypering met de verkregen data een onthutsend onnauwkeurig beeld gaven. In de tweede plaats blijkt uit verslagen van de Adviescommissie Zorgvraagtypering dat veldpartijen die daar in zitten zich zorgen beginnen te maken over de validiteit van de data. Ze vragen zich hardop af of de zorgvraagtypering wel doet wat men ermee beoogt te doen. Daarnaast heeft Zorgverzekeraars Nederland(ZN) recent bij de vaste Tweede Kamercommissie voor VWS duidelijk gemaakt dat ze de zorgvraagtypering geen bruikbaar alternatief acht voor de huidige systeem.
Vermoeden
Het is al saillant dat ZN daarvoor de Kamercommissie hardop benadert. Veel helderder zou het zijn als ZN dat deed bij de NZa of het ministerie van VWS. Ik vermoed dat ZN het gevoel heeft dat zowel VWS en de NZa ijzerenheinig willen doorgaan met de zorgvraagtypering en dat ZN het liever via de lange band, via de Kamercommissie, speelt. Met het oogmerk dat die druk gaat uitoefenen op minister en NZa.
Slecht track-record
De NZa heeft een slecht track-record als het gaat om de consistentie van gemaakte regeling GGZ en FZ. Voor 2024 en 2025 maakte men voor elke jaar één versie. Zoals hierboven beschreven maakte de NZ in 2023 er twee. In 2022 waren het wel drie verschillende versies. De eerste gold van 1 januari 2022 t/m 31 maart 2022, terwijl nummer twee van 1 april 2022 tot en met 31 juli 2022 van kracht was. Versie drie gold van 1 augustus 2022 tot en met 31 december 2022. Saillant detail met die versies is dat daarin verplichte aanlevering verstopt zat in één enkele regel, in artikel 4.2 lid 4. Iets waar de Autoriteit Persoonsgegevens in 2022 overheen keek bij de adviesaanvraag van de NZa aan haar.
De NZa kan dus niet garanderen dat ze de tussentijds de spelregels niet verandert. Het is belangrijk dat de rechters in de bodemprocedure van de actiegroep Vertrouwen in de GGZ tegen de NZa zich dit terdege realiseren.
W.J. Jongejan, 24 mei 2024
Afbeelding van Angela via Pixabay