VZVZ speelt paniekvoetbal met de opt-in-toestemming voor het LSP

Terwijl het spel gespeeld wordt, verandert de Vereniging van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie(VZVZ), die het Landelijk SchakelPunt(LSP) beheert bijna onopgemerkt de spelregels. Een subtiele wijziging in de tekst voor de opt-in-toestemming heeft grote consequenties voor de zorgaanbieders. De timing van die een wijziging wijst op paniekvoetbal na de introductie van de Whitebox als alternatief voor het LSP. Het verhaal begint met een brief, die op het LSP aangesloten huisartsen rond 20 september j.l. ontvingen. In die brief wordt verteld dat de brochures voor degene, aan wie de opt-in-toestemming gevraagd wordt, aangepast zijn. Daarnaast geeft VZVZ aan dat de zorgaanbieders voortaan niet alleen de opt-in-toestemming maar ook de versie van de voorlichtingsbrochures in hun systeem moeten gaan noteren.

Waar gaat het om?

In het opt-in-toestemmingsformulier stond tot medio september 2015 bij het vakje, waarin “Ja” ingevuld kon worden de volgende tekst:

“Ik geef toestemming aan onderstaande zorgverlener om mijn gegevens beschikbaar te stellen voor raadpleging door andere zorgverleners zoals in de brochure ‘Uw medische gegevens elektronisch delen?’ en/of folder ‘Beter geholpen met goede informatie’ is aangegeven”

Sinds kort staat er:

“Ik geef toestemming aan onderstaande zorgverlener om mijn gegevens beschikbaar te stellen voor raadpleging door andere zorgverleners via het LSP zoals in de brochure ‘Uw medische gegevens elektronisch delen?’ en/of de folder ‘Beter geholpen met goede informatie’ van VZVZ is aangegeven.”

U ziet het goed: “via het LSP” is toegevoegd. Ook in de kop van het formulier zijn aan: “Elektronisch uitwisselen van medische gegevens” de drie woorden “via het LSP” toegevoegd.  In een soort promo-artikel in juni 2015 over het LSP in het nogal schimmige gratis Tijdschrift Privacy, staat een afbeelding op pagina 8 waarop nog net te zien is dat de wijziging toen nog niet was ingevoerd. Het tijdschrift komt van de vage Stichting Privacy die gevestigd is op de eerste verdieping van een notariskantoor in Bunnik.

Waarom?

Waar VZVZ nu mee bezig is, valt onder de rubriek defensief handelen. Was het zo dat de opt-in-toestemming tot nu toe onbestemd was ten aanzien van het transportmedium, nu moet de toestemming opeens specifiek voor het LSP zijn. Het tijdsstip van de wijziging komt ongeveer tien dagen na de aankondiging op 10 september van het Whitebox-initiatief. Daarmee wordt in de komende drie maanden een pilot-project gedaan met 20 huisartsen van de kring Amsterdam-Almere om versleuteld medische informatie uit te wisselen tussen huisarts en huisartsenpost. In Amsterdam wordt in dit project ook toestemming gevraagd aan de patiënt voor het uitwisselen van de gegevens alhoewel het in deze pilot eigenlijk volgens de Wet bescherming persoonsgegevens en de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst niet strikt noodzakelijk is. Dat komt, omdat in de communicatie tussen huisarts en huisartsenpost het gaat om waarneming waarbij door de waarnemingssituatie een zogenaamde veronderstelde toestemming bestaat. Uiteraard zal VZVZ zeggen dat de toevoeging de opt-in-toestemming transparanter maakt, omdat het nu duidelijk is voor welk medium de toestemming gegeven wordt. Er is echter een heel andere reden.

Bang

De ware reden is dat men simpelweg bang is dat alternatieven voor het LSP een te groot volume gaan krijgen. De dag van de start van Whitebox was er een waar spervuur van Twitter-berichten, waarin het initiatief op voorhand als kansloos werd afgeschilderd en minder vergaand dan het LSP qua patiënten-rechten. Als het zo kansloos zou zijn had men het gewoon op zijn beloop kunnen laten, maar opeens wordt nu de opt-in-toestemmingsverklaring vertimmerd binnen twee weken na aankondiging van de pilot met de Whitebox. Het ziet er duidelijk naar uit dat VZVZ bang is dat de opt-in-toestemmingen die tot nu toe verzameld zijn, eventueel juridisch, opgeëist kunnen worden voor gebruik bij andere systemen dan het LSP. Het zou dan om zoiets gaan wat we bij KPN en de NS al zagen. Landelijk werkende bedrijven die alternatieven moeten toestaan met gebruikmaking van de eigen infrastructuur of administratieve diensten. De nieuwe versie van de opt-in-toestemming sluit gebruik door andere systemen uit.

Onwerkbaar

VZVZ denkt met deze verandering van de opt-in-toestemming een eigen probleem op te lossen, maar veroorzaakt een veel groter probleem. De zorgaanbieders zouden nu niet alleen de toestemming moeten vastleggen, maar ook de versie van het formulier en de onderliggende brochures.

In alle huisartsinformatiesystemen(HIS-sen) is daar nog geen data-invoer-veld voor beschikbaar. Het kan dus praktisch niet eens op dit moment. Om dit te faciliteren moet er weer door de HIS-leveranciers geprogrammeerd gaan worden hetgeen weer ten koste gaat van het zorginhoudelijk programmeren.

Triest

Het is helaas triest te moeten constateren hoe het organisatorische bouwwerk rond het LSP steeds meer kunst- en vliegwerk behoeft in een poging zich veilig te stellen voor de toekomst.

Het is een soap, die naar na de afleveringen tot nu toe helaas nog wel meer vreemde episodes zal opleveren.

W.J. Jongejan