Arrogante Autoriteit Persoonsgegevens negeert Woo-verzoek
De actiegroep Vertrouwen in de GGZ voert een rechtszaak tegen de Nederlandse Zorgautoriteit(NZa). Die gaat om het grootschalig zonder toestemming verzamelen door de NZa van de antwoorden op HONOS-vragenlijsten van 800.00 GGZ-cliënten. Voor die rechtszaak is het van groot belang te weten hoe bij de NZa en bij een andere toezichthouder, de Autoriteit Persoonsgegevens(AP), besluitvorming tot stand kwam. De AP oordeelde namelijk dat de NZa, in ieder geval voor één jaar, die gegevens mag opvragen. De actiegroep wil die gegevens om te kunnen beoordelen hoe besluitvorming tot stand kwam bij die publieke toezichthouders EN hoe die onderling communiceerden Men deed eind 2022 daartoe een beroep op de Wet open overheid(Woo). Daarmee kunnen stukken over het besluitvormingsproces en de onderlinge communicatie tussen NZa en AP opgevraagd worden. Maanden na het verzoek verschafte de NZa in april 2023 enige openheid(A. , B. ). De AP stuurde niets.
Geen publieke verantwoording
Als publieke toezichthouder op de privacy heeft de AP als zelfstandig bestuursorgaan de plicht om verantwoording af te leggen voor haar handelen. Publieke verantwoording is een onderdeel van de kenmerken van goed openbaar bestuur zoals de Verenigde Naties deze hebben geformuleerd. De overheid en de daarmee verbonden organen leggen publieke verantwoording af over:
- de rechtmatigheid van de inning, het beheer en de besteding van publieke middelen,
- de effectiviteit en efficiency van beleid en de behartiging van publieke taken,
- de integriteit van de organisatie en haar medewerkers,
- en het ‘in control’ zijn.
Het niet transparant zijn over het eigen handelen valt de AP zwaar aan te rekenen. Het roept het beeld op dat de AP veel te verbergen heeft in deze kwestie. Dat is ook zo.
AP in zelf gecreëerde spagaat
Door het eigen handelen van de AP bevindt de leiding ervan zich in een zelf gecreëerde spagaat. Bij de adviesaanvrage van de NZA aan de AP heeft de eerste de tweede zand in de ogen gestrooid door de manier van adviesaanvrage voor de dataverzameling.
De AP trapte daarin en gaf in eerste instantie een soort verklaring van geen bezwaar af. Wakker geworden na wat ophef stuurde de AP in oktober 2022 een brief op poten naar de NZa met opmerkingen dat de dataverzameling niet zou mogen. Om vervolgens in december 2022 toch toestemming te geven met de bepaling dat het eenmalig was. En dat de NZa als ze toch nog HONOS-data over een ander jaar wilde hebben dat opnieuw moest aanvragen voor een kritische beoordeling. De kritische houding van de AP op dataverzamelingen op persoonsniveau door de NZa zet zich dan vervolgens door.
Wet beschikbaarheid jeugdzorg
Dat is te zien bij het oordeel van de AP over het wetvoorstel Wet beschikbaarheid jeugdzorg. In haar reactie daarop geeft de AP aan dat ze het veel te ver vindt gaan dat de NZa in het kader van die wet jeugdzorgdata op persoonsniveau zou kunnen gaan verzamelen. Men vindt ook dat het ministerie van VWS, de maker van het wetsvoorstel, onvoldoende heeft gekeken heeft naar de subsidiariteit. Dat betekent dat het ministerie van VWS onvoldoende heeft gekeken of ze het doel met minder vergaande middelen ook had kunnen bereiken.
Als de AP deze redenering ook toegepast had op de HONOS-dataverzameling door de NZa dan had zulks ook tot een overduidelijk afwijzend oordeel moeten leiden.
Damage-control
Het is volkomen duidelijk dat de leiding van de AP met een groot probleem zit. Met het sturen van Woo-stukken over de besluitvorming in de HONOS-kwestie zou de AP overduidelijk met de billen bloot geraken. Het falen van het begrijpend lezen van de NZA-adviesaanvrage over de HONOS-dataverzameling zal dan nog duidelijker boven water komen. Ook zal duidelijk worden hoe de AP en NZa, mogelijk onder druk van ministeriële zijde, onderling communiceerden om de NZa toe te staan door te gaan met de dataverzameling. Ik vermoed dat de leiding van de AP daarom geen Woo-stukken stuurt vanuit de gedachte van damage-control. Men schaart zich daarmee wel bij de overheidsinstellingen die duidelijk iets te verbergen hebben. Net als het ministerie van VWS die geen openheid van zaken geeft bij meerdere Woo-verzoeken.
Eén en ander geeft geen fraai beeld van een publieke toezichthouder die toeziet op zoiets belangrijks als privacy.
W.J. Jongejan, 8 april 2024
Afbeelding van Vecteezy gemaakt door Evgeniy Kuznetzov(lyuda-vv876136)
Woohoo Vectors by Vecteezy