Hoe een ragfijn spel gespeeld wordt tussen VWS en Philips

Oplettende lezers zullen als het om een “ragsfijn spel spelen” weten dat het daarbij gaat om tekst van Marten Toonder in diverse verhalen van heer Ollie B. Bommel. Zo ook in het verhaal van de bovenbazen waarin de grootindustrieel Amos W. Steinhacker over Bommel zegt “Welk ragfijn spel zou OBB spelen?” Door de recente publicatie van het ministerie van VWS over eHealth dringt zich de gedachte op welk ragfijn spel VWS en het Philips-concern, voorheen bekend van lampen en beeldbuizen, thans spelen. Deze publicatie deed nogal wat stof opwaaien vanwege de geruchtmakende uitspraken van een deelnemer aan de daarin afgedrukte discussie over eHealth. Grote woorden als “privacy-maffia” werden onder andere gebruikt. Recente beantwoording van Kamervragen van Renske Leijten van de SP doen vermoeden hoe het spel tussen Philips en VWS ragfijn gespeeld kan zijn.

Gemeenschappelijk belangen

Philips VWS hebben duidelijk parallelle belangen. Het ministerie heeft als oogmerk de zorg goedkoper te maken door onder andere het implementeren van eHealth en doet dit rücksichtslos. Philips heeft na het zich storten op de medische markt met scanners en andere apparatuur een nieuw verdienmodel geformuleerd. Men wil inzetten op het verzamelen, analyseren en uitbaten van medische big-data. Daarbij speelt het begrip privacy een grote rol. Een grote hinderpaal voor zowel de minister, groot voorstander van het Landelijk SchakelPunt(LSP), en Philips is het nog steeds niet aangenomen zijn van een wetsontwerp over de toestemmingsverlening door burgers voor het delen van medische informatie. Het gaat daarbij om het wetsontwerp 33509 dat in de Eerste Kamer behandelt wordt. Dit wordt dit najaar plenair behandeld en er wordt dan over gestemd. Zonder een deugdelijk wettelijk geregeld toestemmingsprincipe is het verdienmodel in Nederland niet goed mogelijk. De geesten moeten voor die tijd rijp gemaakt worden om vóór het aannemen van het kwalitatief slechte wetsontwerp te gaan stemmen. Daarbij worden ook economische belangen in stelling gebracht. Philips is momenteel driftig bezig met zogenaamde “advertorials” haar welgevallige informatie te zaaien. Zie bijv. het Financieel Dagblad , en andere die Philips bijvoorbeeld via de NRC-website publiceert(A en B).

Antwoord Kamervragen

De twee hoofdpunten in de Kamervragen van Renske Leijten gaan over de gewraakte opmerkingen over “privacy-maffia”, “privacy niet langer een issue wanneer iemand ernstig ziek is” . De minister antwoord daarop:

“Het betreft een persoonlijke noot van één van de vijf zorgaanbieders die aan het gesprek deelnamen. Ik heb ervoor gekozen om de inbreng van de experts niet te censureren, maar het als bijdrage aan het debat te beschouwen.”

De gewraakte opmerkingen zijn gedaan door Lucien Engelen, zelf geen zorgaanbieder, noch arts, noch verpleegkundige, doch directeur van het eHealth-propaganda-onderdeel ReShape Center( zeven werknemers) van het Radboud UMC en leidinggevende van de ambulancedienst aldaar. Hij heeft zeer nauwe relaties met het Philips-concern en propageert luid applicaties van Philips. Het is dus niet zomaar een discussiant die iets zegt, maar een duidelijke belanghebbende in het hele gebeuren.

De minister zegt geen spreker te willen censureren, maar anderzijds vermeldt de brochure alleen de highlights van de discussie. Door het sanctioneren van dergelijke uitspraken, de brochure is immers een uitgave van het ministerie, heeft de minister zich op een bedenkelijke wijze gemengd in het debat over privacy bij elektronische communicatie van zorgdata. VWS heeft een belang van het afschilderen van hen die wijzen op privacy-aspecten als remmende klachten, omdat het de discussie als zeer hinderlijk ervaart bij het eerder genoemde wetsontwerp 33509.

Jokken zonder te jokken

Over de financiering zegt de minister dat de brochure 97.400 euro kostte en 200.000 zorgaanbieders bereikte. Niets zou volgens de minister van VWS door de commerciële partijen Philips en FocusCura betaald zijn, terwijl ze wel in de aftiteling bedankt worden naast Nictiz en Zorg Voor Innoveren. De minister van VWS beweert dat Philips slechts fotomateriaal gratis aangeleverd heeft en geen sponsoring deed . Toch wordt één van de acht pagina’s van de brochure ingeruimd voor een promotioneel artikel van een elektronische medicijndispenser van Philips. Er wordt geen bloeddrukmeter van Omron of een apparaat van Siemens aangeprezen. Hoe zit dat nu eigenlijk? De oplossing van dit raadsel zit, denk ik, in de aftiteling. Daar staat dat de redactie, productie en vormgeving van de brochure plaatsvond door het magazine ICT&Health(www.icthealth.nl ) Dit magazine is nog nooit betrapt een negatieve opmerkingen op ICT-gebied over het ministerie van VWS en met de tweets door redactieleden kan het gerekend worden tot de rabiate voorstanders van het ICT-beleid van VWS. In de redactieraad van het magazine zitten twee vertegenwoordigers van het Reshape Center, namelijk de assistent professor Healthcare Tom van der Belt EN de eerder genoemde Lucien Engelen. Het inschakelen van dit magazine en daarmee Lucien Engelen is een simpel één-tweetje. Door de redactie van het gesprokene aan ICT&en Health over te laten maar toch eindverantwoordelijke te zijn is het ministerie wel degelijk betrokken bij de inhoud van de brochure.

Het magazine ICT& Health leunt sterk op bedrijven in de zorg-ICT voor haar voortbestaan. Bij de partners in innovatie is het ReShape Center met Lucien Engelen aan het roer weer prominent terug te vinden. Ik acht het geenszins uitgesloten dat Philips bedankt wordt in de aftiteling voor het mogelijk maken van de brochure VIA het magazine ICT&Health en niet door rechtstreekse sponsoring aan VWS. Het is dan ook maar helemaal de vraag of het ministerie wel een marktconforme prijs betaald heeft voor de brochure. Formeel heeft Philips in zo’n geval niet het ministerie gesponsord maar indirect via het uitgeven van de brochure via ICT&Health wel.

Geld

Alles op deze aardkloot draait om dubbeltjes en kwartjes(geld dus) zei een te vroeg overleden internist ooit tegen mij. Dat Philips geen cent betaald zou hebben voor een haar en het ministerie van VWS zeer welgevallige brochure wil er bij mij niet in. Het ministerie van VWS maakte het mogelijk dat het Philips-concern via een omweg invloed kon uitoefenen op de inhoud van de brochure. Bij het zoeken naar dwarsverbanden kom je trouwens wel heel vaak de “usual suspects” tegen die maar al te graag een de opdrachtgevers welgevallig geluid willen laten horen.

En zo wordt dan een ragfijn spel gespeeld.

W.J. Jongejan