NICTIZ vraagt in advies onterecht om dwang bij verbetering informatieuitwisseling in de zorg

Op 11 september 2015 publiceerde NICTIZ(Nationaal ICT Instituut in de Zorg) een rapport, gemaakt op verzoek van de minister van VWS, genaamd: Advies ter verbetering van informatievoorziening in de zorg. Daarin wordt financiële dwang voorgestaan door zorgverzekeraars door middel van òf een extra beloning( “de wortel”) òf korting / geen inkoop van zorg(“de stok”). Om de informatieuitwisseling te verbeteren heeft de minister van VWS recent een informatieberaad opgericht, dat bestaat uit vertegenwoordigers van de overheid, zorgverzekeraars, patiëntenorganisaties en zorgaanbieders. In het uitgebrachte advies gaat NICTIZ veel te ver door te stellen dat de in dit zorgberaad gestelde doelen niet alleen worden opgenomen in richtlijnen, veldnormen en handreikingen, maar ook met financiële dwang kunnen worden afgedwongen. NICTIZ wil namelijk dat het ministerie, de Inspectie GezondheidsZorg(IGZ) en zorgverzekeraars instrumenten van toezicht en inkoop gaan inzetten voor de naleving van de besluiten van het informatieberaad. Daarbij wordt door NICTIZ gedacht aan zowel een positieve stimulans als een negatieve. NICTIZ heeft het hier over de “wortel” en de “stok”. Dit is een uitermate kwalijke zaak omdat hiermee (financiële) dwang officieel geïntroduceerd wordt bij de zorgcommunicatie.

Anders

In het advies stelt NICTIZ het haar bij de inventarisatie gebleken was dat de bij de zorgcommunicatie betrokken partijen te veel de aandacht gericht hebben op de informatie die uitgewisseld wordt en de technische oplossingen daarvoor. Dit zijn overigens de kenmerken van een bottom-up benadering. Het stoort NICTIZ dat er teveel vrijblijvendheid is bij het naleven van afspraken over de informatieuitwisseling in de zorg. NICTIZ wil dat de aandacht juist meer komt te liggen op de samenwerking tussen organisaties(het organisatiebeleid), enkele niveaus hoger. Een top-down-benadering dus. Het miskent daarbij echter de problemen die op de werkvloer bestaan bij zorgcommunicatie en die een langzame bottom-up benadering vereisen.

Bindend

In het genoemde informatieberaad is het de bedoeling van het ministerie van VWS dat daar bindende besluiten genomen gaan worden over het uitwisselen van informatie en dat er een einde komt aan de gepercipieerde vrijblijvendheid van de deelnemers. NICTIZ ziet als oplossing het inzetten van een instrumentarium dat de afspraken worden nagekomen. In wezen wil NICTIZ af van een inspanningsverplichting van de deelnemers aan het informatieberaad en daarvoor in de plaats een resultaatverplichting. In de eerste plaats zouden de deelnemers aan het informatieberaad zelf bindende afspraken moeten maken. In de tweede plaats ziet NICTIZ als optie het benutten van de inkopende partijen(zorgverzekeraars) en toezichthoudende organisaties. Daarbij worden expliciet naast het ministerie van VWS, de zorgverzekeraars, het Kwaliteitsinstituut, de Nederlandse Zorgautoriteit en de IGZ genoemd, zonder uitzondering organisaties die direct of indirect door VWS gestuurd worden.

Wortel en stok

Met het voorstellen van zorginkoop als instrument om zorgcommunicatie af te dwingen gaat NICTIZ zijn boekje te buiten. Het is opgericht om standaarden te ontwikkelen, te helpen implementeren en te beheren, maar niet om instrumenten te ontwikkelen om de eigen producten af te laten dwingen met financiële dwang. Het is ook strijdig met de missie van NICTIZ:

“Nictiz streeft naar betere zorg door betere informatie. Wij ondersteunen het zorgveld bij het benutten van ICT om de kwaliteit van en efficiëntie binnen de zorg te verbeteren”.

Ondersteunen is niet het bevorderen van afdwingen.

Benadering

De door NICTIZ voorgestane werkwijze getuigt van weinig begrip voor de problemen op de werkvloer als het om zorgcommunicatie gaat. De bottom-up-benadering gaat weliswaar langzaam, maar zorgt wel voor een positieve insteek van betrokkenen. De voorgestane top-down-benadering kent dwang en zal contraproductief gaan uitpakken(als het er überhaupt van komt). Ten aanzien van het gebruik van het Landelijk SchakelPunt(LSP) zal enige vorm van aparte dwang ook niet mogen plaatsvinden. Het functioneert nog beperkt maar uitbreiding is voorzien. Nog steeds echter is de motie Leijten/Gerbrands, dd. 21 december 2011 van toepassing. Deze werd aangenomen bij de doorstart van het LSP-gebruik door private partijen. Hierin staat dat er geen dwang tot aansluiting op het EPD/LSP mag worden uitgeoefend via de inkoop van zorgverzekeraars.

W.J. Jongejan

Voor reacties: zie sidebar op de volgende pagina.