The revenge of the never disappearing metoprolol
Er was eens ergens in Nederland een man die zijn behandelend internist bezocht. Dat vond een jaar of vijf terug plaats. De specialist had een gesprek met de patiënt over het gebruik van een medicijn dat hij gebruikte in verband met hoge bloeddruk. Het medicijn, metoprolol met langzame afgifte, vond de internist naar huidige inzichten een wat verouderd medicijn, waarvoor betere alternatieven in de handel zijn. De patiënt kreeg een schema om de metoprolol in enkele weken af te bouwen. Een ander geneesmiddel ging de metoprolol vervangen. De internist vermeldde zijn voornemen in het ziekenhuisinformatiesysteem(ZIS) en zette in dat systeem de metoprolol op “gestopt”. Daarna begint een zeer aparte geschiedenis. Herhaaldelijk blijkt bij bezoek aan andere specialisten in het ziekenhuis dat de metoprolol niet op “gestopt” staat, maar op “actief”. Tenslotte culmineert het in een zeer bijzonder voorval.
Stoppen
De patiënt trok dus vijf jaar herhaaldelijk aan de bel om de vermelding van het gebruik van metoprolol uit zijn medicatieoverzicht in het ZIS weg te krijgen. Recent bezocht de patiënt in hetzelfde ziekenhuis een specialist uit een heel ander vakgebied. Hij vertelde aan de specialist dat op aangeven van de patiënt de medicatievermelding niet gewijzigd kon worden. Het voorschrijven en stoppen van medicatie is namelijk een aan de arts voorbehouden handeling. Daarom kwam hij met het dringende verzoek om het stoppen van de metoprolol in het ZIS aan te geven. De specialist deed dat. De volgende ochtend controleerde de patiënt zijn medicatieoverzicht in het digitale ziekenhuisportaal. En, wonder o, wonder, de metoprolol staat op gestopt.
Bizar
Wat gebeurt echter de volgende dag. In de mailbox van de patiënt verschijnt een bericht dat in de servilocker, de medicijnautomatiek aan de buitenzijde van de apotheek, een medicament voor hem klaar ligt zonder dat hij een bestelling opgegeven had. Met een vreemd voorgevoel gaat hij richting apotheek en haalt een zakje uit de servilocker. Hij maakt het open en ziet: een doosje met metoprolol tabletten.
Meteen spoedt hij zich de apotheek in en vraagt aan de apotheek hoe dat kan. Die zegt dat een arts het regulier voorschreef. De patiënt vraagt daarop welke arts dat voorschrift naar de apotheek gestuurd had. Waarop de specialist meldde dat het recept van de internist afkwam die de man behandelde. Precies degene die vijf jaar ervoor de medicatie liet stoppen. Hoe dat nu kan is voor de patiënt en mij een raadsel.
Ra, Ra, hoe kan dit?
Meerdere manieren waarop dit zo mis kon gaan kan ik bedenken. Maar het blijft een bizar verhaal.
Eén van de mogelijkheden is dat het gestopt staan van het medicament overschreven raakte toen er door een koppeling met een ander systeem dan het ZIS medicatiedata uit dat andere systeem opgehaald werd. Zoiets kan, als het medicament in een ander systeem nog op actief staat de geschrapte medicatie in het ZIS overschrijven. Dat kan als er sprake is van een ander systeem binnen het ziekenhuis dat een koppeling kent met het ZIS. Dat kan een bijv. laboratorium-ICT-systeem zijn of een systeem met pathologische anatomie-data. Ook kan het door het ophalen uit apotheek- of huisartssysteem als de specialist via het Landelijk SchakelPunt medicatiegegevens en de daar vastgelegde ziektegeschiedenis opvraagt. Ik beschreef dat al eens in 2017.
Is weg ooit weg?
Het bekende probleem van “Is weg ooit weg” speelt eigenlijk altijd bij koppeling van systemen als men bij het ontwerp van systemen daar geen rekening mee hield. In 2022 beschreef ik dit soort problematiek ook ten aanzien van contra-indicaties en allergieën die door het uitwisseling van zorgdata via het landelijk SchakelPunt telkens terugkeerden in systemen waar de arts ze eerder wiste.
In datzelfde artikel schreef ik dat ICT-architectuur niet ethisch neutraal is. Bepaalde ontwerpkeuzen kunnen significante gevolgen hebben die ten nadele van de patiënt uitpakken.
Al met laat deze geschiedenis zien dat men medicatieoverzichten in zorgsystemen altijd moet wantrouwen. Welke actuele medicatie de patiënt gebruikt, dient men altijd nauwgezet bij deze te verifiëren.
Dit verhaal is geen fictie. De man, de plaats, het ziekenhuis, waar het zich afspeelt en het betreffende ziekenhuisinformatiesysteem zijn de schrijver dezes bekend.
W.J. Jongejan, 17 juli 2023
Afbeelding van VIVIANE M. via Pixabay
Recente reacties