XIS-keurmerk van groter belang dan alleen voor huisartsenzorg
Op 22 juni 2023 ging het XIS-keurmerk voor huisartsinformatiesystemen van start. Het is een gezamenlijk initiatief van de Landelijke HuisartsenVereniging(LHV), het Nederlands Huisartsen Genootschap(NHG) en de eerstelijnsorganisatie InEen van start. Dat ondersteund door de Stichtin Legio. Het keurmerk heeft als streven dat eerstelijns informatiesystemen met het XIS Keurmerk voldoen aan de belangrijkste kwaliteitseisen op het gebied van veiligheid, gebruikersvriendelijkheid, toekomstbestendigheid en gegevensuitwisseling. Het maakt ook een verantwoorde keuze mogelijk. Het ministerie van VWS verschaft subsidie en Zorgverzekeraars Nederland ondersteund het ook. Die betalen drie jaar de audit-kosten van de leveranciers. Het woord XIS-keurmerk werkt nogal verwarrend. In de zorgICT spreekt men van XIS-sen als het om informatiesystemen in de hele zorg, dus om een ziekenhuisinformatieteem(ZIS), apotheekinformatie-systeem, huisartsinformatiesysteem(HIS) gaat. Bij lezing van de keurmerk-berichtgeving blijkt dat men het eigenlijk heeft over HIS-sen, HAPIS-sen(huisartsenpostinformatiesystemen) en KIS-sen(ketenzorginformatietemen). Toch biedt het initiatief ongekende mogelijkheden voor alle in bovenstaande zinnen genoemde zorgICT-systemen.
Geschiedenis
Huisartsen hadden het primaat van de automatisering in de zorg. Rond de jaren negentig van de vorige eeuw veranderde de registratie op de toen o zo bekende groene kaart richting computer. Daarbij ontstond door de aanwezigheid van meerdere soorten HIS-sen de noodzaak om dat te stroomlijnen. Het NHG ontwikkelde destijds het HIS-referentiemodel wat jarenlang de meetlat was waarlangs de HIS-sen gelegd werden. Eén van de aansprekendste voorbeelden was het uniformeren van de tabellen die de systemen gebruikten, variërend van geslacht, burgerlijke staat tot aan de tabel van doseringsmogelijkheden van medicatie. Het HIS-referentiemodel bestaat anno 2023 nog steeds maar lijkt vooral de functionele kanten van het HIS te bestrijken. Het heeft niet een sterk dwingende rol.
Keurmerk
Voornoemd HIS-referentiemodel en het XIS-keurmerk lijken op het oog elkaar te overlappen Het XIS-keurmerk kijkt niet zozeer naar de functionaliteit die een HIS moet bezitten maar meer naar kwaliteitseisen zoals interoperabiliteit en de toekomstbestendigheid. Ondanks het HIS-referentiemodel is het elektronisch verhuizen van dossiers tussen verschillende HIS-sen namelijk nog steeds hoofdpijn veroorzakend.
Afdwingen of niet
De website De eerstelijns, platform voor innovatie, publiceerde op 4 augustus 2023 een stukje over het XIS-keurmerk, geschreven door Frank van Wijck. Het is een samenvatting van een twee pagina’s groot artikel, waarin ook huisarts en bestuurder Ron Dingjan, die meewerkte aan het keurmerk, aan het woord komt. Deze laatste stelt dat leveranciers zelf kunnen bepalen of ze het keurmerk willen behalen. Hij zegt dat het niet formeel-juridisch op te leggen is, maar dat leveranciers die er niet aan mee doen wel iets in het openbare debat uit te leggen hebben. Dat standpunt komt op mij nogal soft over. Van Wijck vervolgt daarop dat het ministerie van VWS nog overlegt met de Nederlandse Zorgautoriteit over een mogelijk vergunningenstelsel voor de toelating van ICT-systemen op basis van keurmerken en certificering. Kuipers heeft hierbij het XIS-keurmerk als voorbeeld genoemd.
Meerwaarde van afdwingen
Dingjan zegt niet zoveel toegevoegde waarde in een dergelijke constructie te zien maar signaleert wel de mogelijkheid ermee van nivellering van de aanbieders van HIS-systemen. Het probleem bij de HIS-sen is dat er rond de acht leveranciers zijn die HIS-sen maken die globaal hetzelfde doen, maar allemaal op een andere wijze en met een andere onderliggende database-structuur. Met het keurmerk in de hand gaat bij een vergunningenstelsel op basis van keurmerken, verplichte normen en certificering de mogelijkheid komen voorwaarden te stellen aan de informatie-architectuur van systemen. Uniformering van databaseopbouw en -invulling maakt daarna communicatie tussen systemen een fluitje van een cent. Dure koppeltabellen tussen systemen, ingewikkelde verhuisacties van dossiers bestaan dan niet meer. Door te kiezen voor het architectuur-paradigma zijn we dus af van het huidige communicatie-paradigma. De weg die ingeslagen is met HL7 als communicatiestandaard kunnen we dan verlaten.
Vereist
Het één en ander vereist dat aan de door NICTIZ gedefinieerde lagen van het DIZRA enkele lagen toegevoegd moeten worden, DIZRA staat voor Duurzaam Informatiestelsel in de Zorg Referentie Architectuur. Het volgende zou men dan moeten implementeren.
1- Wet- en Regelgeving: Wegiz incl. certificatie van IT-systemen
2- Organisatie: Zorginstuut Nederland: Kwaliteitstandaarden
3- Zorg: NEN, CEN(Europese normerings instelling), ISO Continuity of Care als terminologische standaard: ISO 13940:2016. (ISO= International Standardization Organization)
4- Informatie: NEN, CEN, ISO 18308 (EHR requirements) voor systemen en uitwisseling
4a- open EHR / EN ISO 16306 Archetypes en Templates
4b- LOINC en SNOMED CT als terminologieën
5- Applicaties te leveren door IT-leveranciers
6- Infrastructuur op basis van Web-technologie en standaarden van de Object Management Group.
Eigenlijk simpel
Als de zorgverlenerskoepels akkoord gaan is de resultante dat open EHR(= Electronic Health Record) Archetypes gebaseerd op Referentie Modellen van open EHR en de EN ISO 13606 gebruikt gaan worden om codes vast te leggen en te gebruiken om Templates te maken. VWS hoeft slechts te besluiten dan documenterende zorg-IT systemen aan de ISO 18308 moeten voldoen en via audits van IT-systeem de conformiteit te laten vaststellen, en zo toe te zien dat ze aan die norm voldoen. Daarnaast moet ze ook verantwoording gaan dragen van het beheer van openEHR standaarden en de Referentie Codestelsels.
Doorbraak richting ZIS
Als het met een vergunningenstelsel op basis van keurmerken, verplichte normen en certificering lukt om in huisartssystemen(HIS, HAPIS en KIS) verregaande architectuur-uniformering aan te brengen opent dat perspectieven ten aanzien voor andere sectoren. Dan kan men genoemd actiemodel ook toepassen in de ziekenhuisinformatiesystemen(ZIS-sen). Men verlost daarmee de ziekenhuizen van de “vendor lock-in”, waardoor het veranderen van systeem, door keuze van een andere leverancier vergemakkelijkt.
Dan wordt het XIS-keurmerk ook echt een XIS-keurmerk.
W.J. Jongejan, 10 augustus 2023
Afbeelding van London Calling via Pixabay
Recente reacties