burn-out

Burn-out creating tech? Burn-out diagnosed by tech? Onwenselijk onderzoek

Op 8 juni 2021 maakte Mischa Anna Selis(psychiater) mij attent op een review in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde(NTvG). Het betreft het artikel “Kan EPD burnout van gebruiker voorspellen” van Lucas Maillette de Buy Wenniger d.d. 1 juni 2021. Deze review betreft een Amerikaanse publicatie van onderzoek naar burn-out. Daarin legde men uitkomsten van vragenlijsten over het welbevinden van zorgpersoneel naast metadata van hen in het ICT-systeem van een academisch ziekenhuis. Het ICT-systeem is het ook in Nederland in gebruik zijnde ziekenhuisinformatiesysteem(ZIS) Epic. De bedoeling was om te onderzoeken of er correlaties zijn tussen enerzijds het geslacht van de zorgmedewerker, het gebruik van EPIC en de werkcultuur en anderzijds het voorkomen van burn-out bij die medewerkers.  De onderzoekers koppelden het door Epic gelogde aantal uren dat personeel het systeem gebruikte aan antwoorden die dezelfde 1310 werknemers gaven in vragenlijsten van het ziekenhuis waarin ook burn-outklachten aan bod kwamen.

Burn-out created by tech?

Eén van de belangrijkste vragen in het onderzoek was of het gebruik van de techniek -het ZIS Epic – een sterke bijdragende factor was in het ontstaan van burn-out bij zorgverleners die er mee werken. Die gedachte is niet vreemd omdat Epic in het gebruik  niet het makkelijkste ZIS is.  Het aardige is dat één van de uitkomsten was dat een lange gebruiksduur per dag geen directe correlatie met het ontstaan van burn-out had. Ook het gebruik buiten geroosterde uren was vergelijkbaar bij vrouwen en mannen en ook hetzelfde bij mensen met en zonder burn-outklachten. Vrouwen liepen bij multivariate analyse een 1,3 maal groter risico op burn-out. Zaken als een positieve cultuur op de werkvloer, een goede teamgeest, diversiteit en een goede werk-privébalans bleken te correleren met minder burn-out. Dat zijn zaken die we in Nederland uit onderzoek ook al lang kennen.

Open deur

Op zich is de bevinding dat vrouwelijke zorgverleners een hoger risico lopen op burnout een open deur intrappen. In de zorg zijn vrouwen vaak oververtegenwoordigd. De werk-privébalans valt voor hen vaak de verkeerde kant op omdat zij naast het werk het gezin draaiende houden.

Metadata

Zorginformatiesystemen, zoals ZIS-sen leggen niet alleen gegevens van en over patiënten vast. Ze leggen daarnaast ook forse hoeveelheden data vast die gerelateerd zijn aan zorgverleners die met die systemen werken. Dat gaat niet alleen om wie bij welke patiënt iets vastlegt of het dossier inziet van een patiënt. Het betreft ook gegevens over de inlogtijd per keer en de totale tijd per dag die een zorgverlener in het systeem ingelogd is. Dat zijn de metadata die gegenereerd worden tijdens het zorgproces. Indien het gaat om controle wie gerechtigd is om zorgdata van bepaalde patiënten te raadplegen betreft dit het doel waarvoor die gegevens zijn vastgelegd. Iets anders wordt het als men met die data wil gaan kijken of bepaalde groepen zorgverleners een grotere kans op burn-out lopen. Dan gaat men voorbij aan de doelbinding.

Omzeild informed consent  

In de Amerikaanse studie aan de Duke University in North Carolina vergeleek met dus vragenlijsten die zorgverleners invulden met metadata uit Epic, hun ZIS. Bij de studie staat vermeld dat men geen informed consent aan de personen in het onderzoek vroeg omdat de data “de-identified” waren. Men vermeldt echter niet of men daarmee pseudonimisatie of anonimisatie bedoelt. Om koppelingen te kunnen maken tussen mensen zie zowel een vragenlijst als in het ZIS gedurende de onderzoeksperiode ingelogd waren moet echter koppeling op naam nodig zijn geweest. Eigenlijk zegt men dus dat de eindresultaten van de studie “de-identified zijn”, maar niet de persoonsgegevens binnen de studie. Richting de onderzoekspopulatie van zorgverleners komt dat als onjuist en niet correct over.

Misbruik

In de review in het NTvG stelt de schrijver dat het misschien een interessante studie is als je voorbijgaat aan mogelijke privacy-schendingen en het risico op misbruik ervan door de werkgever.

Juist die twee laatste punten zijn echter van een zo groot belang dat men dit soort gebruik van metadata niet eens moet willen beginnen. In de eerste plaats dienen zorgverleners te weten wat er met de door hen gegenereerde data geschiedt en met welk doel. In de tweede plaats is het van belang te beseffen dat werkgevers met de in het onderzoek beschreven werkwijze profielen kan opstellen van werknemers. waarbij er uiteraard binnen die profielen veel vals positieven zich voor zullen doen..

Uiterst onwenselijk

Bij het gebruik van metadata betreffende zorgverleners binnen zorg-informatiesystemen moet men het principe van de doelbinding strak hanteren en niet verlaten. Waartoe verzamelt men die data? Dat is voor de logging wie, waar, wanneer en hoe lang zorgdata invoerde of inzag. Die doelbinding verlaten en er allerlei onderzoek met die metadata mee gaan doen is uiterst onwenselijk vanwege privacy en mogelijk misbruik door de werkgever.

Ook in Nederland hebben nogal wat ziekenhuizen Epic als zorginformatiesysteem. Binnen het andere in Nederland veelgebruikte ZIS, Chipsoft, staan uiteraard ook metadata van zorgverleners. Zorgverleners binnen ziekenhuizen plus de ondernemingsraad dienen ervoor te waken dat hun in het ZIS opgeslagen metadata niet voor andere doeleinden gebruikt worden dan waarvoor ze bedoeld zijn.

Zindelijk gebruik van data in de zorg blijft van groot belang.

W.J. Jongejan, 10 juni 2021

Afbeelding van Darkmoon_Art via Pixabay

Met dank aan Mischa Anna Selis voor de voorzet bij de kop van het artikel.