Geneuzel over digitalisering die kwart zorgtekort zou oplossen
Duurbetaald kijken in koffiedik of glazen bollen gebeurt nog steeds. Het ministerie van VWS liet, waarschijnlijk voor een aanzienlijk bedrag, het strategisch advies bureau Strategies in Regulated Markets(SiRM) een rapport uitbrengen over besparingen in de zorg door digitalisering. Het rapport heet: “Geschat potentieel digitale zorg. Onderzoek naar opbrengsten digitalisering van zorg”. Het rapport dateert van oktober 2023. De minister zond het in december 2023 naar de Tweede Kamer. In het rapport komt men tot de conclusie dat met verdere digitalisering in de zorg men jaarlijks 27 duizend fte kan besparen: een kwart van het verwachte personeelstekort. De besparing in financiële zin zou kunnen oplopen tot 1,9 miljard euro in 2028. Die besparingen zouden dan voor 60% vallen binnen de Wet langdurige zorg en voor 40% binnen de Zorgverzekeringwet. De lieden van SiRM maakten schattingen van wat bepaalde hulpmiddelen aan tijd van zorgverleners konden besparen en extrapoleerden die data.
Waar keek men naar?
De productiviteitsverbetering komt volgens de onderzoekers bijvoorbeeld doordat zorgprofessionals minder vaak bij cliënten langsgaan door inzet van zorg op afstand met een tablet of een structuurrobot of omdat zorg efficiënter geleverd wordt zoals bij diagnosestelling met behulp van Artificial Intelligence. Andere opbrengsten bestaan volgens hen uit onder meer reductie van polikliniekbezoeken door digitale vervolgzorg en lagere materiaalkosten door het voorkomen van natte kleding of lakens bij inzet van slim incontinentiemateriaal. Technologische hulpmiddelen kunnen ook een rol spelen in de preventie, bijvoorbeeld door heupfracturen te voorkomen met een heupairbag. Bij de dingen die met intensief onderzocht gaat het om de toepassing van een electronische medicijndispenser(woord komt 29 keer voor) en een structuurrobot(17 maal vermeld). Waar hebben we het dan over. Bij de medicijndispenser moeten we denken aan de Philips Spencer of de eerdere versie Medido. Bij de “structuurrobot” gaat het om de “sociale robot” Tessa, een soort sprekende bloempot.
Philips’ Spencer
Bij de medicijndispenser betreft het een apparaat dat op tijdstippen dat medicijnen moeten worden ingenomen een signaal afgeeft en vervolgens via een luikje de pillen afgeeft die dan nodig zijn. Die zitten in een lange zogenaamde Baxter-strip in het apparaat. Bij een eerdere evaluatie van het gebruik ervan in de eHealth-monitor 2018 gaven wijkverpleegkundigen in een focusgroep aan dat een dergelijk apparaat alleen in specifieke gevallen nuttig kan zijn. Zo is het belangrijk dat de patiënt voldoende cognitieve vaardigheden heeft om de medicijndispenser te kunnen bedienen.
De medicijndispenser is minder van toepassing bij patiënten die weinig thuis zijn omdat de medicijnen bij afwezigheid steeds uit de dispenser moeten worden gehaald. Ook in het geval van veel veranderingen in de medicatie is een medicijndispenser niet ideaal. In die eHealthmonitor kwam die focusgroep aan het woord omdat het gebruik van de digitale medicijndispenser nauwelijks toenam.
Tessa
De structuurrobot Tessa is een geval apart. Ik schreef er al in 2017 over en noemde het een pratende bloempot met het uiterlijk van een ouderwetse detective. Het apparaat kan boodschappen die door een verwant of zorgverlener in een app ingetypt is omzetten in gesproken taal, kan mensen herinneren aan het moeten innemen van medicatie en kan door de cliënt gewenste muziek afspelen. Ook hier speelt een minimaal bevattingsvermogen van de gebruiker dat noodzakelijk is. Daarnaast blijft controle noodzakelijk of de cliënt de gevraagde activiteiten wel heeft uitgevoerd.
In wezen is het een heel sneu apparaat dat mede door VWS gepromoot wordt als sociale robot. Het gebruik van het geval is nog zeer beperkt in Nederland.
Eerder vertoonde besparingsonzin
Het willen aantonen dat men gigantische bedragen kan bezuinigen met een structuurrobot is al eerder vertoond. In een Kamerbrief van minister Kuipers in mei 2022 becijferde hij dat men minimaal 700 miljoen en maximaal 1400 miljoen euro kon besparen door het gebruik van de structuurrobot Tessa. Dat gebeurde in een Maatschappelijk Kosten-Baten Analyse met veel gereken uit de losse pols en met de natte vinger. Men rekent met gewonnen minuten aan bespaarde zorgverlenersinzet en vermenigvuldigt dat dan met een aantal dat in het wensdenken van de onderzoekers veel hoger is dan ooit gehaald gaat worden. Dat soort wensdenk-berekeningen voert men op identieke wijze ook uit met de medicijndisperser en andere hulpmiddelen. Het sommeren van allerlei tijdsbeparingen in minuten levert een bepaalde hoeveelheid uren op die SiMR omrekent tot fte’s. Klopt dat wel? De bespaarde minuten komen wisselend op de dag voor. Bij een berekende fte gaat het om aan elkaar geschakelde uren.
Nog even dit
De startpagina van het rapport van SiMR bevat een foto van de “zorgrobot” Zora van 57 cm hoog. Dat geval is enorm gehypet rond 2015. Ik schreef over deze buiksprekende en danspasjes vertonende robot meerdere keren, de eerste keer in 2015. Zelfs Martin van Rijn, destijds staatssecretaris op het ministerie van VWS heeft zich nog lovend uitgelaten over deze gevallen toen Utrechtse zorginstellingen er 15 kochten. Zora werd daarna ook aangeboden als wiskundeleraar, hotelrobot en onderwijsrobot. De laatste paar jaar hoor je er weinig meer over. De hype zakt weg. Inmiddels hebben de Belgische ontwikkelaars van Zora hun blik gewend op een andere stip op de horizon. Geen robots meer maar software voor “smart platforms”. Exit Zora dus.
Ja, zo gaat dat in de digitale wereld.
W.J. Jongejan, 24 januari 2024
Recente reacties