Reductie toestemmingskeuzen in Mitz is een lachertje
Nogal wat keren schreef ik op deze website over de Online ToestemmingsVoorziening (OTV) Mitz die de Vereniging van Zorgaanbieders Voor Zorgcommunicatie(VZVZ) wil doorvoeren. Het gaat om een digitaal, centraal opgezet systeem waarin de burger/patiënt een toestemming kan vastleggen dat zijn/haar zorgdata opgevraagd mogen worden door bepaalde groepen van zorgverleners. Bij een gespecificeerde toestemming is het zo dat de burger toestemming geeft aan een door hem bepaalde persoon als zorgverlener de zorgdata mag inzien. Rond 2013 introduceerde VWS, bij monde van minister Schippers de gespecificeerde toestemming. Daarin kon je het inzien niet per persoon(zorgverlener) regelen maar ging het om het mogen inzien door groepen/typen zorgverleners. Je zou zo dan bijvoorbeeld kunnen bepalen dat internisten je zorgdata wel mogen opvragen maar psychiaters niet. In de huidige constructie van de OTV Mitz is het zo dat de specificatie die de burger kan aangeven uiterst summier is.
Wat valt er te specificeren in Mitz?
Als je op de website www.mijnmitz.nl gaat kijken dan merk je al snel na inloggen met DigiD dat er eigenlijk niet veel in te specificeren valt. Bij de vraag wie je zorgdata mogen inzien staat als eerste keuzemogelijkheid: Alle zorgverleners
Daarna komen er zes categorieën aan bod:
- Huisartsen en huisartsenposten
- Apotheken
- Ziekenhuizen, medische centra en klinieken, laboratoria en diagnostische centra
- Verpleging en verzorging
- Geestelijke GezondheidsZorg(GGZ)
- De groep Overige zorg (tandartsen, paramedici, jeugdgezondheidszorg)
Vrijwel niets te specificeren in Mitz
Zoals de geïnteresseerde lezer al kan zien valt er de facto eigenlijk nauwelijks iets te specificeren.
Als je kijkt bij de derde groep(ziekenhuizen etc.) dan vallen daar alle typen medische specialisten onder die in ziekenhuizen werken plus meerdere faciliterende diensten binnen ziekenhuizen. Bij geen enkel type zorgverlener dat in de gespecificeerde toestemming van Schippers nog overeind stond kan de burger de toestemming nog selectief weigeren om zorgdata opvraagbaar te maken uit het brondossier. De enige specificatie die de burger kan opgeven is bij de zes in de bovenstaande alinea genoemde categorieën.
Het betekent een buitengewoon grove, grote en niet te tolereren simplificatie van wat je met het specificeren van een toestemming beoogt.
Argumentatie van Mitz/VZVZ
In één van de stukken over Mitz die op het internet te vinden zijn staan de volgende regels.
“Mitz gaat uit van de wettelijke vereisten voor een uitdrukkelijke toestemming. Zo moet de toestemmingsvraag specifiek en begrijpelijk zijn. Mitz maakt gebruik van taalniveau B1.”
En:
“Mitz heeft de toestemmingskeuzes naar een hanteerbaar en praktisch toepasbaar aantal gebracht. Hierbij is aangesloten op de conclusies van het haalbaarheidsonderzoek rondom gespecificeerde toestemming.”
De weg die nu gevolgd is met de keuzemogelijkheden binnen Mitz, is al voor een deel geschetst in een overzicht dat in 2019 aan de Eerste Kamer gestuurd werd. Het betrof het “Scenario wetsartikel Gespecificeerde toestemming”.
Toewerken naar maximalisatie toestemming
Het aparte is dat de uitwerking niet logisch is vanuit het oogpunt van het kunnen specificeren van een toestemming. De indeling die men samenstelde maakt ook dat het eigenlijk min of meer onlogisch is om op één van de ze categorieën neen te zeggen. Immers, waarom zou je een ziekenhuis wel toestemming geven om zorgdata te mogen inzien en een verpleeghuis waar je eventueel daarna terecht komt niet. Je kunt dus gevoeglijk stellen dat men gewoon toewerkte naar een maximalisatie van de toestemmingen. Het past binnen het door VWS beleden standpunt dat de databeschikbaarheid in de zorg maximaal moet zijn. Dit gaat echter ten koste van het individu dat wil kunnen bepalen wie wel of niet zijn/haar zorgdata mag opvragen.
Volkomen strijdig met uitspraak Hoge Raad
Wat hier met Mitz gebeurt gaat volledig in tegen datgene wat het hoogste rechtscollege van Staat, de Hoge Raad schreef in zijn uitspraak(dd 01-12-2017) over het cassatieverzoek van de Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen tegen VZVZ, als verantwoordelijke voor het Landelijk SchakelPunt(LSP). Het cassatieverzoek wees de Hoge Raad af maar hij schreef een duidelijke rechtsoverweging(5.4.4) in die uitspraak. Daarin stelt de Hoge Raad dat het LSP aanvaardbaar acht mits het zo ingericht werd dat meer onderscheid tussen (soorten) gegevens en categorieën zorgaanbieders. Men ging ervan uit dat VZVZ na een eenvoudiger beginfase van het LSP daar wel werk van ging maken. VPHuisartsen schreef erover:
“De eerdere uitspraak van het hof wordt dus nogmaals bevestigd, waarin de nu generieke toestemming moet worden vervangen. Van VZVZ mag volgens het hof wel worden verwacht dat zij, zodra dit voor haar technisch mogelijk en uitvoerbaar is, het systeem aanpast door meer keuzevrijheid te bieden.”
Rechtsoverweging 5.4.4
“Hetgeen het hof in rov. 4.12 heeft overwogen over wat van VZVZ mag worden verwacht, moet als volgt worden begrepen. De inrichting van de zorginfrastructuur is thans aanvaardbaar omdat zij berust op in vrijheid gegeven, voldoende specifieke, toestemming van de betrokken patiënten. Het hof heeft daarbij echter onderkend dat de zorginfrastructuur ook kan worden ingericht op een wijze waarbij meer onderscheid tussen (soorten) gegevens en (categorieën) zorgaanbieders kan worden gemaakt, en waarbij in het bijzonder gegevensuitwisseling op basis van toestemming bij voorbaat desgewenst kan worden beperkt tot spoedeisende gevallen (rov. 4.12 slot). In zijn oordeel ligt besloten dat deze inrichting meer en beter in overeenstemming is met de beginselen die aan de Privacyrichtlijn en de Wbp ten grondslag liggen, maar ten tijde van het wijzen van het bestreden arrest nog niet van VZVZ kon worden geëist. Van VZVZ mag volgens het hof wel worden verwacht dat zij, zodra dit voor haar technisch mogelijk en uitvoerbaar is, het systeem aanpast door daarin meer keuzevrijheid te bieden.”
Sluw plan
Rond Mitz is er meer gaande. Vrij recent schreef ik dat binnen het ministerie van VWS plannen bestaan om deelname aan Mitz door zorgverleners in de nabije toekomst niet meer vrijwillig te doen zijn, maar verplicht. Tel daarbij op dat er in Mitz meer informatie medische informatie staat dan voor een toestemmingsvoorziening noodzakelijk is en dat Mitz het medisch beroepsgeheim schendt.
Heel sluipend is VWS bezig om medische data ongelimiteerd te kunnen doen uitwisselen zonder dat de burger daar ergens een stokje voor kan steken. Het systeem van Mitz kan ik met de beste wil va de wereld dan ook geen valide toestemmingssysteem noemen.
Bovendien gaar VZVZ met Mitz volledig in tegen wat de rechters van de Hoge Raad in 2017 stelden toen VZVZ van haar door mocht gaan onder de voorwaarde van het goed regelen van wat en met welke zorgverleners uitgewisseld ging worden.
W.J. Jongejan, 8 oktober 2024
Afbeelding van Stefan Keller via Pixabay