SBG en ZN prediken tav ROM-data ten onrechte business as usual

Zowel op de website van Zorgverzekeraars Nederland als op die van de Stichting Benchmark GGZ(SBG) verkondigen beide instellingen dat het verzamelen en verwerken van ROM-data uit de psychiatrie hervat kan worden als gevolg van de uitspraak van de rechter in kort geding. De rechter wees de eisen van de aanklagende partij af. Die hielden in dat SBG de verwerking van ROM-data diende te staken en de resultaten ervan niet meer zou doorleveren. Daarnaast eisten de klagers dat SBG (ex)patiënten te informeren te informeren over de verwerking van de op hen betrekking hebbende gegevens door SBG. De eisende partijen vonden dat niet wordt voldaan aan de Wet bescherming Persoonsgegevens(Wbp. De SBG vindt dat de gegevens die zij verwerkt (waar geen namen in staan) niet onder die wet vallen, omdat ze niet tot individuele personen herleidbaar zijn. De voorzieningenrechter oordeelde dat in deze zaak niet vastgesteld kon worden dat de gegevens wel onder de wet vielen. Voor een definitief oordeel op dat punt is een diepgaander onderzoek nodig. Daarbij hintte de rechter er in zijn uitspraak meermalen op dat een bodemprocedure wenselijk is om de kardinale twistpunten die in het kort geding naar voren gebracht zijn in rechte te laten beslechten.

Aanloop kort geding

In de week voorafgaand aan het kort geding had SBG opeens een aantal aanvullende maatregelen bekend gemaakt. Het ging om het onomkeerbaar versleutelen van diverse cijferreeksen in de ROM-data die aangeleverd werden. Tevens maakte SBG toen ook opeens bekend op welke wijze postcode en geboorteland binnen haar systeem verwerkt werden. Het handelen van de SBG in de week voor het kort geding kent de rechter veel gewicht toe aan deze extra privacy verbeterende maatregelen. Daarbij is het van groot belang te bedenken dat het maatregelen en informatie zijn die onder druk van de rechtszaak naar boven kwamen. Zonder het kort geding was dat niet gebeurd.

Bodemprocedure

De rechter heeft gezegd dat voor hem niet onomwonden vaststaat dat de maatregelen die SBG vlak voor het geding genomen heeft onvoldoende zijn om herleidbaarheid tot een enkele persoon te voorkomen. Hij heeft niet gezegd dat de data geen persoonsgegevens zijn, maar dat het te complex is om in een kort geding over te oordelen. Hij wees in dat opzicht direct en indirect op een bodemprocedure over deze materie.

SBG

Volgens SBG is niet aangetoond dat de dataverzameling van SBG niet legitiem zou zijn. Het is geenszins uitgesloten dat als voldoende informatie over de dataverwerking bekend is wel aangetoond kan worden dat SBG niet legitiem handelt. Het probleem in deze zaak is dat er een enorm verschil in informatiepositie is tussen de eisers en SBG als data verwerkende organisatie. Slechts door de maatregelen die SBG in de aanloop naar de rechtszaak nam werd een deel van de sluier opgelicht.  Overigens is door de minister van VWS al erkend dat voor het verzamelen van de ROM-data toestemming van de patiënt in alle gevallen vereist is omdat de Autoriteit Persoonsgegevens(AP) stelt dat bij (dubbel) pseudonimiseren toch sprake is van bijzondere persoonsgegevens waarvoor expliciete toestemming van de patiënt nodig is. De AP heeft een veertigtal vragen gesteld aan SBG over het verzamelen en verwerken van ROM-data.  SBG kraait nu dat de dataverzameling van haar niet onderworpen is aan privacyregels. Dat valt nog te bezien. De AP moet daarover nog met haar oordeel komen.

ZN

Ook ZN kraait de victorie. Op de website is te lezen dat de zorgverzekeraars blij zijn dat de voorzieningenrechter bevestigd heeft dat de privacy van patiënten/cliënten gewaarborgd is bij SBG. De directeur zorg, Maarten Hoek voegt daar nog aan toe dat privacy een groot goed is. Hij stelt dat op basis van de uitspraak van de rechter de zorgverleners in de GGZ de ROM-data-aanlevering aan SBG weer kunnen hervatten. Hij gaat daarbij ook volledig voorbij aan het onderzoek dat de AP bij SBG doet en de opvattingen van de minister van VWS over het niet-vragen van toestemming en loopt zo voor de muziek uit.

Arkin

In de regio Amsterdam is ARKIN BasisGGz actief als hulpverleningsorganisatie op psychiatrisch gebied. Deze organisatie is zich terdege bewust van het belang van het onderzoek dat de AP bij SBG aan het doen is. Terecht meldt zij op haar website dat de AP vindt dat de privacy mogelijk niet voldoende beschermd is als andere instanties( lees: SBG) de gegevens gebruiken voor onderzoek. Daarom stuurt Arkin BasisGGZ de ROM-data vooralsnog niet door naar SBG. Arkin heeft dus goed begrepen hoe de vork in steel zit.

Vonnis lezen

Het moge duidelijk zijn dat uit het voorgaande blijkt dat het soms lastig is om een oordeel van de rechter op correcte wijze weer te geven en conclusies daaruit te trekken. SBG en ZN, als financier van SBG, hebben een groot belang om de ROM-data aanlevering en verwerking weer op gang te krijgen. Het geforceerde geluid dat zij nu laten horen is hangende het onderzoek van de AP en de uitslag daarvan zeker niet gerechtvaardigd.

W.J. Jongejan