Forse overtreding regels AP inzake corona-opt-in
Op 15 februari 2023 stuurde minister Kuipers(VWS) de vierde kwartaalrapportage naar de Tweede Kamer over de corona-opt-in. Deze maatregel stelde het ministerie van VWS in het voorjaar van 2020 in. Het ging daarbij om ervoor te zorgen dat over mensen die met corona in het ziekenhuis belandden makkelijker huisarts- en apotheekgegevens opgevraagd konden worden via het Landelijk SchakelPunt(LSP). Ongeveer de helft van de Nederlanders had rond dei tijd toestemming aan huisarts en apotheek gegeven dat behandelaars elders die data mochten opvragen. De andere helft had òf geen toestemming gegeven òf niets laten weten. Met de corona-opt-in-maatregel die men nadrukkelijk als tijdelijk afficheerde werd van alle mensen die niets hadden laten weten de toestemming op “ja” gezet. De Autoriteit Persoonsgegevens(AP) gaf er op 30 maart 2020 TIJDELIJK haar zegen aan, echter wel met een aantal beperkende voorwaarden. Die blijken nu door minimaal één groot ziekenhuis flink overtreden te zijn.
Voorwaarden AP
De AP stelde eisen naast een driemaandelijkse rapportage
- Het moet voor iedere zorgverlener expliciet zichtbaar zijn dat voor deze groep patiënten deze technische mogelijkheid voor uitwisseling van gegevens is gecreëerd zonder zijn toestemming.
- Slechts bij de behandeling betrokken zorgmedewerkers die werkzaam zijn op HAP’s en SEH’s mogen gebruik maken van deze technische mogelijkheid en alleen indien dat noodzakelijk is voor de behandeling van een (mogelijke) besmetting met het coronavirus. Andere zorgverleners mogen dit niet.
- Nu er voor deze groep een technische mogelijkheid is gecreëerd om gegevens uit te wisselen zonder dat daarvoor toestemming is gegeven, stelt de AP als voorwaarde dat de zorgmedewerkers van de HAP’s en SEH’s deze patiënten om toestemming vragen wanneer de noodzakelijke medische informatie bij de huisarts dient te worden geraadpleegd, tenzij de patiënt niet meer in staat is zijn wil te uiten. Deze toestemming kan zowel mondeling als schriftelijk worden gegeven.
Overtreding
Kuipers schrijft:
“Bij analyse van de periodieke monitor van VZVZ over het gebruik van de Corona Opt-in, viel het op dat de aantallen opvragingen van patiëntsamenvattingen van de huisarts op de SEH in de periode vanaf april 2022 en de maanden daarna toenam, terwijl de besmettingscijfers aan het dalen waren. Bij navraag bleek dit door de opvragingen van één SEH in het bijzonder leek te kunnen worden verklaard. In gesprek met deze zorgaanbieder kwam naar voren dat zij de mogelijkheid van het opvragen van de professionele samenvattingen op de SEH waren gaan gebruiken binnen het reguliere protocol van triage. Het ziekenhuis verwees hierbij naar de instructie van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en de EPD-leverancier. Uit de opgehaalde gegevens ontstaat het vermoeden dat het door de desbetreffende SEH gehanteerde protocol heeft geleid tot meer opvragingen via de beleidslijn van de Corona Opt-in dan was bedoeld.”
Verklaring?
Het betreffende ziekenhuis zal niet klein geweest zijn, maar juist één van de grotere. Anders zouden de getallen niet zijn gaan opvallen. In gesprek met deze zorgaanbieder kwam voor VWS naar voren dat zij de mogelijkheid van het opvragen van de professionele samenvattingen op de SEH waren gaan gebruiken binnen het reguliere protocol van triage. Het ziekenhuis verwees hierbij naar de instructie van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en de EPD-leverancier. Toch had de leiding van het ziekenhuis moeten weten dat de AP bijzondere voorwaarden aan de maatregel had gekoppeld. Het bleek dat het gebruik erop gericht was de druk op de zorg in de SEH te verminderen en snel goede zorg te kunnen leveren, zoals volgens de minister met de corona-opt-in maatregel beoogd was. Het betreffende ziekenhuis heeft aangegeven dat de opvragingen alleen vanuit de SEH zijn gedaan, en steeds om toestemming van de patiënt is gevraagd.
Veel meer onterechte opvragingen mogelijk
Het feit dat meer bevragingen van zorgdata bij huisartsen en apotheken plaatsvonden ging opvallen toen het aantal corona-patiënten die het ziekenhuis bereikten eind 2022 sterk ging dalen en de bevragingen toenamen. Dat leidde tot de zoekactie. Het is geenszins uitgesloten dat er veel meer ziekenhuizen te vaak, bij niet corona-gerelateerde spoedeisende hulp bezoekers, in de hoogtijdagen van de corona-pandemie, onterecht, tegen de voorwaarden van de AP in, zorgdata opvroegen.
Aparte sussende woorden
In de Kamerbrief spreekt de minister sussende woorden. Hij betreurt de overtreding van de voorwaarden van de AP en geeft de Taskforce Corona Opt-in opnieuw verzocht alle betrokken partijen opnieuw en duidelijk en gericht te informeren over de voorwaarden van de AP. Tezelfdertijd laat de minister in de Kamerbrief weten bezig te zijn met een wettelijke regeling die wat nu met de corona-opt-in gebeurt permanent te maken. Hij wil bij spoedeisende hulp dan af van de toestemming vooraf om ooit zorgdata opvraagbaar te maken en wil toe naar slechts de opt-out-vraag als de patiënt de spoedeisende hulp bezoekt. Men wil bij VWS gewoon de corona-opt-in permanent maken.
Daarnaast kondigt hij aan, dat hij, ook weer tijdelijk zo snel mogelijk een stop-knop wil hebben in de huidige huisarts-en apotheeksystemen. De bedoeling is om daarmee snel de Corona-opt-in buiten gebruik te kunnen stellen zonder dat de ingebouwde techniek verloren gaat.
Ongeloofwaardig
Het komt allemaal erg ongeloofwaardig en lastenverzwarend over. Aan de ene kant wil VWS een stop-knop om naar believen de corona-opt-in tijdelijk aan of uit te kunnen zetten. Terwijl men aan de andere kant bezig is één van basisvoorwaarden die de AP stelde bij de private doorstart van het LSP, op een “wettelijke” manier op te doeken. Immers, in 2012 stelde de AP expliciet als voorwaarde dat de private doorstart alleen mocht bij gebruik van het opt-in-toestemmingsprincipe..
Het blijkt andermaal hoe onbetrouwbaar en opportunistisch de overheid zich gedraagt als het gaat om digitale zorgcommunicatie.
O, ja, het overtredende ziekenhuis wordt nergens bij naam genoemd. Want te gevoelige informatie!
Toch dient de AP hier te handhaven omdat vooraf gestelde duidelijk restrictieve regels overschreden zijn.
W.J. Jongejan, 20 februari 2023
Recente reacties